αφιερώματα

Ο Στέφανος Στεφάνου γεννήθηκε στο Σουφλί το 1926 και στρατεύθηκε στο αριστερό κίνημα από την εφηβεία του, το 1941 ως μέλος της ΟΚΝΕ, της ΕΠΟΝ και του ΕΛΑΣ. Το 1946 καταδικάστηκε με το Γ΄ Ψήφισμα, φυλακίστηκε και κατόπιν εκτοπίστηκε ως το 1962. Από εκείνη την περίοδο ως τη δικτατορία ήταν ενταγμένος στην ΕΔΑ ως μέλος των κεντρικών οργάνων της Νεολαίας ΕΔΑ και της Νεολαίας Λαμπράκη. Την περίοδο των Ιουλιανών ήταν μέλος του προεδρείου και της Γραμματείας της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη. Στη διάρκεια της δικτατορίας κρατήθηκε για 4 χρόνια στους τόπους εξορίας. Είναι συγγραφέας και επιμελητής (με τον Ζήσιμο Συνοδινό) του τόμου, Τα Αρχεία της ΕΜΙΑΝ – Γενικό Ευρετήριο, Αθήνα, ΕΜΙΑΝ, 2010.

15.7.65 Η πρώτη φάση της βασιλικής εκτροπής: ο Κωνσταντίνος δέχεται σε ακρόαση –που πριν αρνούνταν– τον πρωθυπουργό, κάνει δεκτή την παραίτηση του Γ. Παπανδρέου και αναθέτει το σχηματισμό κυβέρνησης στον πρόεδρο της Βουλής Γ. Αθανασιάδη-Νόβα. Διαδηλώσεις ξεσπούν στην Αθήνα. Άγρια επίθεση της αστυνομίας.

Με τη δεκαετία του ’60 οι οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές άνοιγαν ρωγμές στο πλήρως ελεγχόμενο πολιτικό σύστημα ενώ οι δυνάμεις της Αριστεράς, ήδη από το τέλος του εμφυλίου, ήταν παρούσες με αγωνιστικό τρόπο παρά τις διώξεις και τις προσπάθειες απομόνωσής τους. Με την ανάληψη της εξουσίας από το Κέντρο το 1963 και την άνοδο των λαϊκών αγώνων, το σύστημα έφτανε στα όρια ανοχής του.
Η πολιτική κρίση ξέσπασε όταν ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου αποφάσισε να αντικαταστήσει τον υπουργό Εθνικής Άμυνας Γαρουφαλιά με τον εαυτό του. Ο εγγονός του Γεωργίου Β΄, Κωνσταντίνος Β΄ αποφάσισε πως ο εκλεγμένος πρωθυπουργός της χώρας δεν μπορούσε να γίνει και υπουργός Εθνικής Αμύνης. Είχε δε στα σκαριά μια άλλη κυβέρνηση από μερίδα στελεχών του Κέντρου κατά της νόμιμης κυβέρνησής τους με τη στήριξη της Δεξιάς και δεν θα αργούσαν τα σενάρια για δικτατορικές λύσεις. Ο πρωθυπουργός παραιτήθηκε. Ο ελληνικός λαός, που προσδοκούσε μια αλλαγή στην πορεία της χώρας μετά από χρόνια παντοκρατορίας του θρόνου, του στρατού και της Δεξιάς, ένιωσε ένα χαστούκι κατάμουτρα. Ακολούθησε αμέσως μια πραγματική λαϊκή εξέγερση που κράτησε 70 μέρες, μια εξέγερση που ξεπέρασε τις ηγεσίες όλων των κομμάτων, της Αριστεράς (ΕΔΑ) συμπεριλαμβανομένης, μια εξέγερση που ουσιαστικά έριξε δύο αυλικές κυβερνήσεις (Νόβα, Τσιριμώκου), μια εξέγερση με δικά της συνθήματα, δικές της μορφές κινητοποίησης, τον δικό της ήρωα, δικό της στόχο –να τελειώνει με την Αυλή που συμπύκνωνε και συμβόλιζε ένα καθεστώς άδικο και ανελεύθερο ενώ στράφηκε καθαρά και κατά των Αμερικανών που είχαν εγκαθιδρύσει το δικό τους καθεστώς ελέγχου της χώρας. Μια εξέγερση που τελικά υποχώρησε αφού κατατρόμαξε το σύστημα –η δικτατορία θα ήταν η απάντησή του.
Η ιστορία των 70 ημερών δεν προβλήθηκε ιδιαίτερα από κανένα κέντρο μιας και καμία πολιτική δύναμη δεν στάθηκε στο ύψος της. Η επίσημη Αριστερά ίσως τρόμαξε και αυτή από την τροπή των εξελίξεων που ξεπερνούσαν τα σχέδια για έναν ομαλό εκδημοκρατισμό. Η ανάγκη για μια πιο ριζοσπαστική πολιτική είχε ήδη εκδηλωθεί και μια άλλη Αριστερά οργανωνόταν σε ομίλους, περιοδικά, στις σχολές, τα σχολεία αλλά και στους χώρους δουλειάς. Η Δεξιά σπρωχνόταν στο περιθώριο της πολιτικής ζωής αλλά και της ιστορίας βλέποντας παντού συμμορίτες και ένοπλες ταξιαρχίες Λαμπράκηδων. Κάπως έτσι, από τα Ιουλιανά αναδείχτηκε «Γέρος της Δημοκρατίας» ο Γεώργιος Παπανδρέου και με την προίκα της «αποστασίας» ο Ανδρέας, πάνω στην οποία θα έχτιζε την πορεία του προς την εξουσία.
Σε αυτό το αφιέρωμα προσπαθήσαμε να αναδείξουμε πλευρές των γεγονότων που θεωρούμε σημαντικές όπως ο ρόλος της νέας γενιάς στα γεγονότα, η στάση των πολιτικών δυνάμεων αλλά και να αναζητήσουμε τυχόν αναλογίες με τις σημερινές συνθήκες. Για όλα αυτά μιλήσαμε με τον Στέφανο Στεφάνου, μέλος τότε της γραμματείας της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη και στέλεχος της ΕΔΑ και με τον καθηγητή Πολιτικών Επιστημών Χριστόφορο Βερναρδάκη. Για να περιγράψουμε το κλίμα της εποχής ανατρέξαμε σε συνθήματα, πηγές της εποχής, φωτογραφίες και σκίτσα. Να ευχαριστήσουμε για αυτά την Εταιρεία Μελέτης της Ιστορίας της Αριστερής Νεολαίας (ΕΜΙΑΝ), τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) και τον Νίκο Σαραντάκο. Ελπίζοντας να μας συγχωρήσετε κακοτοπιές αυτής της πρώτης διαδρομής, σας καλωσορίζουμε στους Δρόμους της Ιστορίας.

Βίντεο και ηχητικά αποσπάσματα: Η άφιξη των Ελλήνων αιχμαλώτων στην Ελευσίνα, μαρτυρίες από τη συνέντευξη τύπου που δόθηκε την επόμενη ημέρα, συνεντεύξεις και ντοκουμέντα.

Δήλωση-Καταγελία των Ελλήνων αιχμαλώτων της Πρωτοβουλίας "Ένα καράβι για τη Γάζα" από τις Ισραηλινές φυλακές.

Από το «Δρόμο» τεύχος 16:

Ρεπορτάζ:

Πώς να δεθεί η Μεσόγειος με σχοινιά… Ρούλα Μουτσέλου, Κωνσταντίνα Ναθαναηλίδου

Συνεντεύξεις:

Αποκλειστική συνέντευξη στον «Δρόμο» του Αριστείδη Παπαδοκωστόπουλου, επιβαίνοντα στο «Ελεύθερη Μεσόγειος» που κρατήθηκε αιχμάλωτος του ισραηλινού στρατού.
Μαρτυρία της Αντιγόνης Σάχερ, ανιψιάς του επιβαίνοντα στο «Ελεύθερη Μεσόγειος», Άρη Παπαδοκωστόπουλου.

Απλοί άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα, Βαγγέλης Πισσίας

Μας σημάδευαν για να μας σκοτώσουν, Άρης Χατζηστεφάνου

Ζήσαμε μια κατάσταση αθλιότητας, αλλά στα μάτια τους έβλεπες φόβο, Μιχάλης Τικτόπουλος

Συστηματικό μποϊκοτάζ ισραηλινών προϊόντων, Τάκης Πολίτης

Η Κύπρος ήθελε να δείξει ότι δεν διευκολύνει τους ακτιβιστές, Τάσος Κουράκης

Αναλύσεις

Ισραήλ, Τουρκία και Ελλάδα, Γιώργος Τσίπρας

Ισραήλ: Φονικοί σπασμοί με απρόβλεπτες συνέπειες, Αριάδνη Αλαβάνου

Αφιέρωμα στο λόγο των γυναικών που αγωνίστηκαν. Κείμενα από διαφορετικές εποχές του γυναικείου κινήματος, που αφηγούνται όχι ηρωικές στιγμές, αλλά στιγμές προσωπικής αγωνίας και προσωπικού αγώνα. Κείμενα που μας επιτρέπουν, μέσα ακριβώς από την προσωπική τους αφήγηση, να συνειδητοποιήσουμε την κοινότητα των εμπειριών που μας ενώνουν. Το αφιέρωμα, που επιμελήθηκε η Έλενα Πατρικίου, παρουσιάστηκε στο «Δρόμο» τεύχος 4, 13/3/2010.

Αφιέρωμα στο λόγο των γυναικών που αγωνίστηκαν: Φεμινισμός είναι ο λόγος, εισαγωγικό κείμενο της Έλενας Πατρικίου.

Σόζουρνερ Τρουθ: «Και δεν είμαι γυναίκα εγώ;»

Σούζαν Μπράουνμίλερ: «Και τότε κατάλαβα πως δεν ήμουν πια μόνη»

Ελίζαμπεθ Στάντον: «Και θα γράψω και θα μιλήσω»

Οι τοποθετήσεις από τη συζήτηση για το δημόσιο χρέος, το ευρώ και το ρόλο της Αριστεράς, που έγινε το Σάββατο 8 Μαΐου στην ΑΣΟΕΕ, διοργάνωσε το Μέτωπο Ανατροπής και Αλληλεγγύης και συντόνισε ο Γιάννης Θεωνάς. Συζήτησαν οι οικονομολόγοι Δημήτρης Καζάκης, Κώστας Λαπαβίτσας, Κώστας Μελάς και ο ιστορικός Σπύρος Μαρκέτος. Παρουσιάστηκαν ως ένθετο στο «Δρόμο» τεύχος 13, 15/5/2010.

Εισαγωγικό κείμενο της σύνταξης

Δημήτρης Καζάκης: Όχι στην κατάργηση της δημοκρατίας, το πλιάτσικο και την αφρικανοποίηση

Κώστας Λαπαβίτσας: Ο δομικός χαρακτήρας της Ευρωζώνης και η κρίση 2007-2009 αιτίες του χρέους

Κώστας Μελάς: Ο πολιτικός ρόλος της Αριστεράς

Σπύρος Μαρκέτος: Δεν πρέπει να ματώσει ο ελληνικός λαός για πλασματικά δάνεια

Του  Όμηρου Ταχμαζίδη

Μέρες που είναι, ο νους μας, εμάς τους Θεσσαλονικείς, στρέφεται στα γεγονότα του Μάη του ΄36. Πρόκειται για ένα κομβικό σημείο στην πολιτική και κοινωνική ιστορία της Θεσσαλονίκης και της χώρας. Ένα αρνητικό «συμβάν».