Η ελληνική κοινωνία και οικονομία μπήκε στο δεύτερο lockdown που θα μπορούσε να το είχε αποφύγει. Το νέο λοκντάουν είχε προδιαγραφεί με «μαθηματική ακρίβεια» από τον τρόπο που η κυβέρνηση άνοιξε τη χώρα το καλοκαίρι για την οικονομία και τον τουρισμό, που τελικά δεν ήρθε. Σήμερα βρισκόμαστε σε πολύ δύσκολη θέση επιδημιολογικά αλλά και οικονομικά, με αποτέλεσμα να έχουμε μπροστά μας ένα πολύ δύσκολο χειμώνα.
Το πρώτο lockdown, από τα αποτελέσματα, κρίθηκε επιτυχές όσον αφορά την αντιμετώπιση της πανδημίας. Τα μέτρα όμως που έλαβε η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της, πάλι εκ του αποτελέσματος, κρίνονται ανεπιτυχή. Τα μέτρα προστασίας της εργασίας και οικονομικής ανακούφισης των λαϊκών και μεσαίων στρωμάτων κάθε άλλο παρά απέδωσαν. Το πιστοποιούν οι διάφοροι οικονομικοί δείκτες που δημοσιεύονται καθημερινά και καταδεικνύουν εκτός από τη μείωση του ΑΕΠ, που ως ένα βαθμό ήταν αναμενόμενη, την μαζική φτωχοποίηση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού και γενικότερα τη δραματική επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης των λαϊκών και μεσαίων στρωμάτων. Τα μέτρα, όπως θεσμοθετήθηκαν και λειτούργησαν, ήταν ανεπαρκή ποσοτικά για όσους έλαβαν τα οικονομικά βοηθήματα και φυσικά άφησαν εκτός πολύ μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, καθώς κρίθηκε από την κυβέρνηση ότι δεν επηρεάστηκαν άμεσα από την πανδημία π.χ. μακροχρόνια άνεργοι. Είναι χαρακτηριστική για τη νοοτροπία της κυβέρνησης και τη μέθοδο χάραξης της πολιτικής της η άποψη του υπουργού «Ανάπτυξης» Α. Γεωργιάδη ότι δεν υπάρχουν άνεργοι επί 30 μήνες ή περισσότερο. Παράλληλα τα οικονομικά μέτρα για την ενίσχυση του δημόσιου τομέα της Υγείας και των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς έμειναν σε μεγάλο βαθμό εξαγγελίες που δεν υλοποιήθηκαν μέχρι τώρα.
Τα οικονομικά μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση για το νέο λοκντάουν κινούνται στην ίδια λογική με το προηγούμενο. Αποτελούν αντιγραφή με «ολίγη αύξηση» για να αντιμετωπιστεί η λαϊκή αγανάκτηση καθώς πλησιάζουμε και στις γιορτές
Στον αέρα η κοινοτική χρηματοδότηση
Μετά δε το πρώτο λοκντάουν και το άνοιγμα της οικονομίας ακολούθησε η συζήτηση για την αξιοποίηση των κονδυλίων από την Ε.Ε. που υπολογίζονται σε 32 δισ. για την ανάκαμψη από την παρούσα κρίση. Η συζήτηση προσανατολίστηκε στα ποσά που θα λάβει η χώρα και όχι στο πότε θα τα λάβει και αν, όταν τα λάβει, θα μπορούν να καλύψουν τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί. Έτσι σήμερα διαπιστώνουμε ότι 8 μήνες μετά την έναρξη της πανδημίας και το πρώτο lockdown χρηματοδοτήσεις από την Ε.Ε. για το πρόγραμμα ανάκαμψης δεν έχουν έρθει. Στο τέλος Νοεμβρίου υπολογίζονται να έρθουν τα πρώτα χρήματα, εκτιμώνται σε 1,3 δισ. από το πρόγραμμα SURE (χρηματοδότηση απασχόλησης), ενώ τα υπόλοιπα εργαλεία μεταφέρονται για το 2021! Με αυτές τις πρακτικές και καθυστερήσεις ακυρώνεται στην πράξη η όποια άμεση δυνατότητα αντιμετώπισης της κρίσης και αυτή μετατρέπεται σταδιακά σε δομική. Ειδικά για οικονομίες όπως η ελληνική, με διαρθρωτικά προβλήματα που ανέδειξε η κρίση (εξάρτηση από υπηρεσίες χαμηλής προστιθέμενης αξίας και ειδικότερα από τον τουρισμό), η οποία δεν είχε βγει από την προηγούμενη κρίση των μνημονίων, η καθυστέρηση στην εκταμίευση πόρων επιδεινώνει δραματικά τη συνολική οικονομική της κατάσταση. Αφήνουμε εδώ εκτός συζήτησης το μεγάλο θέμα που και πως θα αξιοποιηθούν τα χρήματα όταν θα έρθουν.
Ίδια πολιτική – Εκτίναξη του χρέους
Τα οικονομικά μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση για το νέο λοκντάουν κινούνται στην ίδια λογική με το προηγούμενο. Αποτελούν αντιγραφή με «ολίγη αύξηση» για να αντιμετωπιστεί η λαϊκή αγανάκτηση καθώς πλησιάζουμε και στις γιορτές. Δεν υπάρχουν διορθωτικά μέτρα σε σχέση με τις ανεπάρκειες που καταγράφηκαν στο παρελθόν. Δίδονται συνολικά 3,3 δισ. ευρώ, όπως ανακοίνωσε ο αρμόδιος υπουργός, αλλά με τα ίδια κριτήρια και διαδικασίες. Συνεπώς όπως μέχρι τώρα, από την αρχή της κρίσης της πανδημίας, έτσι και αυτά θα κριθούν εκ του αποτελέσματος ανεπαρκή ποσοτικά και ποιοτικά για την αντιμετώπιση της κρίσης σε σχέση με τις οικονομικές συνθήκες που επικρατούν στα πλατιά στρώματα της κοινωνίας.
Τέλος υπάρχει το θέμα χρηματοδότησης αυτών των μέτρων, που θα το βρούμε μπροστά μας τα επόμενα χρόνια, καθώς αυξάνει το δημόσιο χρέος. Η παρούσα κρίση αποτελεί μια «ευκαιρία» να ανοίξει η συζήτηση στην Ε.Ε. για τα θέματα χρηματοδότησης των δημοσιονομικών ελλειμμάτων τουλάχιστον σε περιόδους κρίσης. Δυστυχώς το θέμα το έκλεισαν η Γερμανία και οι δορυφόροι της, μάλιστα με επιθετικό τρόπο αν θυμηθούμε τι έγινε και με ποιους όρους εγκρίθηκε το Πρόγραμμα Ανάκαμψης. Έκτοτε κανείς δεν μιλά και η ελληνική κυβέρνηση, που βρίσκεται στη δυσμενέστερη θέση λόγω δημοσίου χρέους, αρκείται να εκφράζει την ικανοποίησή της ότι το 2021 δεν θα υπάρχουν δημοσιονομικοί κανόνες και συνεπώς θα συνεχίσει να έχει ευελιξία. Το τι θα γίνει όμως με το χρέος θα μας το πουν αργότερα όταν θα μας καλέσουν να πληρώσουμε το λογαριασμό, όπως έγινε και με τα μνημόνια.
