Του Αντώνη Ζέρβα
Μια από τις λέξεις-κλειδιά της σύγχρονης ζωής είναι η προστακτική «χαλάρωσε». Υποδηλώνει, νομίζω, ότι πρέπει κανείς να συνηθίσει τα καθημερινά σοκ και να μη δίνει πολλή σημασία. Αν, όμως, όλα σοκάρουν, τότε τίποτε δεν σοκάρει στ’ αλήθεια. Το μάτι συνηθίζει, το αφτί υποτάσσεται και ανένδοτη πλέον κυριαρχεί η φιλική προστακτική «χαλάρωσε» !
Εγώ, μολαταύτα, δεν μπορώ να συνέλθω από το μεσημεριανό σοκ που μου προκάλεσε η αγορά ενός βιβλίου.
Σ’ ένα πρόσφατο ταξίδι μου, έτυχε να διαβάσω τη Μάνη του Πάτρικ Λι Φέρμορ-Κέδρος 2007, στην ωραία μετάφραση του Τζαννή Τζαννετάκη κι επιστρέφοντας, θέλησα ν’ αγοράσω και το άλλο βιβλίο του, Ρούμελη. Βρισκόταν κι αυτό σε περίοπτη θέση, με το εξίσου εντυπωσιακό εξώφυλλο του Τζον Κράξτον. Έτσι, δεν στάθηκα να το φυλλομετρήσω. Είχα στο νου μου την έκδοση της Μάνης. Πλήρωσα κι έφυγα.
Όταν, λοιπόν, το άνοιξα σπίτι, μου ήλθε κόλπος! Μου ήταν αδύνατο να φαντασθώ παρόμοια βεβήλωση! Λες και οι τοίχοι ενός φρεσκοβαμμένου κτιρίου να είχαν πασαλειφθεί με τα γνωστά μαύρα μαργαριτάρια της ανοησίας.
Δεν ξέρω ποιο είναι το «κοινό-στόχος», όπως λένε στο μάρκετινγκ του βιβλίου, υποθέτω όμως ότι δεν απευθύνεται στον αναγνώστη του Διαδικτύου. Κανένας από τους κλασικούς κανόνες της τυπογραφίας δεν έχει τηρηθεί σ’ αυτή την έκδοση. Μονοτονικό, με διαδικτυακή διάταξη των αράδων και ελεεινή εμφάνιση της σελίδας. Μια έκδοση καθ’ όλα απωθητική που βλάπτει και το βιβλίο και τον συγγραφέα, ο οποίος αγάπησε την Ελλάδα και τη γλώσσα της: «Όσο ασήμαντο και συνηθισμένο κι αν είναι το θέμα, τα κομψά σχήματα των ελληνικών γραμμάτων που συμπληρώνονται με τις δασείες και τις ψιλές, τα φτερουγίσματα των τονισμών και τα αιωρούμενα βλήματα της περισπωμένης, ταξιδεύουνε στον αέρα…», σημειώνει ο Λι Φέρμορ που έτρεμε με τη σκέψη των τουριστικών εκσυγχρονισμών.
Ποτέ δεν θα περνούσε από το νου μου ότι ένας οίκος σαν τον Κέδρο θα παρέδιδε ένα τόσο ακαλαίσθητο βιβλίο για τον τόπο μας, θα επιδείκνυε τόση αδιαφορία για τα ίδια τα πνευματικά του προϊόντα! Και πουθενά μια νύξη «αγανακτήσεως» από τους επαΐοντες! Πουθενά! Επιτέλους, είναι ευθύνη να τυπώνεις και να πουλάς ένα παλαιό βιβλίο.
Βιβλία διαβάζουν λίγοι. Διαπιστώνω, όμως, ότι ο σύγχρονος αναγνώστης είναι τόσο παθητικός που γίνεται συχνά χειρότερος γραικύλος από τους παλαιούς, χάνοντας και την τελευταία ικμάδα υπερηφάνειας μες στις αμοιβαίες φιλοφρονήσεις του πολιτιστικο-τουριστικού πνεύματος.
Ίσως όλα τούτα να είναι ασήμαντα, πλάι στα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία. Προσπερνάμε «χαλαροί» πλέον τους πλαγιασμένους στους δρόμους, στα προαύλια των εκκλησιών και στις κόγχες των μεγάλων καταστημάτων, εκνευριζόμαστε με τις αναίσχυντες επιθέσεις για ελεημοσύνη και γεμίζουμε, παραδόξως, όλα τα μαγαζιά καθημερινώς.
Αλλά είναι εύκολο πια να μιλάς και να γράφεις για τα πολιτικά, για τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις, αναδιαρθρώσεις και τα ρέστα. Όποιος παρατηρεί την καθημερινότητα, αντιλαμβάνεται ότι δεν είναι πάντα το έξω που φταίει. Αλλά το αποσαθρωμένο μέσα. Αυτού είναι ο κόμπος!
