Με επικοινωνιακού τύπου εξαγγελία έμοιαζε η ανακοίνωση της χρηματοδότησης ύψους έως και 3 δισεκατομμυρίων ευρώ για την αποκατάσταση των ζημιών από τις κακοκαιρίες Daniel και Elias στη Θεσσαλία, την ώρα που πυκνώνουν οι κριτικές για τους κυβερνητικούς χειρισμούς. Από το Μουζάκι Καρδίτσας, σε μια εκδήλωση που είχε έντονα προεκλογικό άρωμα, ο κ. Μητσοτάκης παρουσίασε τα έργα στο οδικό δίκτυο, τον σιδηρόδρομο κ.α. που θα γίνουν στην περιοχή, καθώς και τις πηγές χρηματοδότησης από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, από το ΕΣΠΑ και με ανακατεύθυνση πόρων του προϋπολογισμού.
Το θεαματικό ποσό των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ έρχεται να αποκρύψει την πραγματική αποτυχία του κράτους στην περίπτωση της Θεσσαλίας. Έρχεται να αποκρύψει την εγκληματική ολιγωρία στη λήψη μέτρων για την αντιπλημμυρική θωράκιση, παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις επιστημόνων και φορέων σχετικά με τις αναγκαίες προφυλάξεις απέναντι σε καταστροφικά φυσικά φαινόμενα. Έρχεται να αποκρύψει το γεγονός ότι, τόσους μήνες μετά, ακόμη μιλάμε για εξαγγελίες, και ότι οι κάτοικοι φοβούνται μην έρθει κάποια νέα κακοκαιρία που θα τους βρει και πάλι απροστάτευτους. Έρχεται να αποκρύψει τις καθυστερήσεις στις αποζημιώσεις στους πληγέντες, που δίνονται με το σταγονόμετρο: χαρακτηριστικό παράδειγμα οι κτηνοτρόφοι, που τώρα ενημερώνονται πως θα πάρουν την αποζημίωση για τις περσινές καταστροφές στα μέσα Ιουλίου. Στην πραγματικότητα, αυτό που απασχολεί την κυβέρνηση όλους αυτούς τους μήνες δεν είναι η ανακούφιση και η ανάταξη της περιοχής (πόσο μάλλον η πρόληψη και η θωράκιση για επόμενες καταστροφές), αλλά η επικοινωνιακή διαχείριση του θέματος και η αξιοποίηση της έκτακτης ανάγκης ως ευκαιρίας για μπίζνες με πόρους του κράτους.
Μπίζνες πάνω στην καταστροφή
Και όμως, οι ίδιοι άνθρωποι που δεν έκαναν τίποτα για να προστατέψουν τους κατοίκους της Θεσσαλίας, αυτοί που ακόμη τους εμπαίζουν με εξαγγελίες για πακέτα βοήθειας και αποκατάστασης, έρχονται για μια ακόμη φορά να παρουσιαστούν ως σωτήρες – υποσχόμενοι όχι απλά την επούλωση των πληγών, αλλά την πλήρη αναδιοργάνωση της παραγωγής, της οικονομίας, των έργων υποδομής στην περιοχή. Πίσω από τα μεγάλα λόγια κρύβεται η επιδίωξη να γίνουν και πάλι μπίζνες, και να χειραγωγηθεί η κατεύθυνση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ με αδιαφανείς και «fast track» διαδικασίες. Ακόμη και η πολυδιαφημισμένη «ανεξάρτητη» γνωμοδότηση των Ολλανδών της HVA International για την ανασυγκρότηση της Θεσσαλίας έρχεται να ντύσει με το επιχείρημα της αντικειμενικότητας αυτό τον σκοπό, χαρτογραφώντας τις σχεδιαζόμενες παρεμβάσεις σε έργα υποδομής, σε έργα διαχείρισης υδάτινων πόρων (εκτροπή Αχελώου, αποστράγγιση Κάρλας κ.ά.), αλλά και στο μεσομακροπρόθεσμο σχεδιασμό της αγροτικής παραγωγής (αντικατάσταση καλλιεργειών).
Αυτό που απασχολεί την κυβέρνηση όλους αυτούς τους μήνες δεν είναι η ανακούφιση, η ανάταξη και η θωράκιση της Θεσσαλίας, αλλά η επικοινωνιακή διαχείριση του θέματος και η αξιοποίηση της έκτακτης ανάγκης ως ευκαιρίας για ιδιωτικές μπίζνες με πόρους του κράτους
Το πείραμα με το νερό
Πράγματι, μόλις λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη της δημόσιας διαβούλευσης για το Master Plan των Ολλανδών, η κυβέρνηση έρχεται να εντάξει την πρότασή τους για δημιουργία ιδιωτικού φορέα διαχείρισης των υδάτινων πόρων της Θεσσαλίας στην ελληνική νομοθεσία. Αθόρυβα, καταθέτει προς ψήφιση την εν λόγω διάταξη ως μέρος σε πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Ενέργειας για την κλιματική αλλαγή, με την οποία η εταιρία «Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας» (ΟΔΥΘ Α.Ε.) θα έχει στην ευθύνη της τη διαχείριση των υδάτων της περιοχής, καθώς και την εποπτεία σημαντικού μέρους αντιπλημμυρικών και εγγειοβελτιωτικών έργων. Η εταιρία παίρνει σαν προίκα αρχικό κεφάλαιο 1 εκατ. ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό, διαγραφή χρεών των υπό απορρόφηση υφιστάμενων υπηρεσιών, επιπλέον προσωπικό, ενώ θα έχει την ελευθερία κινήσεων μιας ιδιωτικής επιχείρησης και δεν θα υπόκειται σε περιορισμούς στις κρατικές ενισχύσεις όπως συμβαίνει με τις ΔΕΥΑ.
Πρόκειται για το πρώτο μεγάλης έκτασης πείραμα ιδιωτικοποίησης του νερού, και ένα πλήγμα τόσο στις αρμοδιότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης (που μέχρι τώρα είχε αυτή την ευθύνη), αλλά και στο ίδιο το δικαίωμα του νερού ως δημόσιο αγαθό. Ένα πείραμα που επιβάλλεται με τον εκβιασμό της έκτακτης ανάγκης, αποκαλύπτει όμως διαχρονικές πλευρές της κυρίαρχης στρατηγικής. Και είναι αυτό το μοτίβο, της διαρκούς έκτακτης συνθήκης, που επιστρατεύεται ως μοχλός προσαρμογής των πολιτών στις επιδιώξεις των ελίτ, οι οποίες ντύνονται τώρα με «πράσινο» μανδύα στο όνομα της κλιματικής κρίσης. Δεν παύουν όμως να αφαιρούν συστηματικά πόρους από τις τοπικές κοινωνίες και τη φύση, και να τους μετατρέπουν σε κέρδη για τους ιδιώτες.
Αποικιοκρατικό Master Plan
Στα ψιλά της επικαιρότητας πέρασε η δημοσίευση, αλλά και η κατ’ ευφημισμό «δημόσια διαβούλευση» (αποκλειστικά στα αγγλικά), του Master Plan που εκπόνησε η ολλανδική εταιρία HVA International για την ανασυγκρότηση της Θεσσαλίας. Πριν καν κλείσουν οι πληγές που άνοιξαν οι καταστροφικές πλημμύρες του περσινού Σεπτέμβρη, οι κυβερνώντες προωθούν ένα κατά παραγγελία σχέδιο, από μια ιδιωτική εταιρία που καμία σχέση δεν έχει με την τοπική πραγματικότητα και τις ανάγκες της περιοχής. Δημοσιεύματα έκαναν λόγο για «ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες» από την Ολλανδία, αποκρύπτοντας πως το αντικείμενο εργασιών της HVA International δεν είναι άλλο από την ολοκληρωμένη διαχείριση και εμπορική εκμετάλλευση της αγροτικής παραγωγής. Μάλιστα η ιστορία της εταιρίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το αποικιοκρατικό παρελθόν της Ολλανδίας, ενώ μέχρι σήμερα έχει παρουσία κυρίως σε χώρες-πρώην αποικίες σε Αφρική, Ν.Α. Ασία και Ν. Αμερική [βλ. χάρτη «Πού δραστηριοποιούμαστε»]. Είναι η εμπειρία από τα νεοαποικιοκρατικά πειράματα στον παγκόσμιο Νότο που θα αξιοποιηθεί ως η βάση για τις προτάσεις της και στη Θεσσαλία.
Και πράγματι, από όσα βλέπουν το φως της δημοσιότητας, τόσο στην ίδια την έκθεση όσο και στις παρεμβάσεις που ήδη έχουν αρχίσει να δρομολογούνται από την κυβέρνηση, η HVA έρχεται για να βάλει χέρι στο σύνολο των πόρων της περιοχής. Επίκεντρο είναι η διαχείριση των υδάτινων πόρων, όπου κατέχει δεσπόζουσα θέση η πρόταση για την εκτροπή του Αχελώου αλλά και η ίδρυση ενιαίου ιδιωτικού φορέα υδάτων, όπως και ο βίαιος αναπροσανατολισμός της αγροτικής παραγωγής στην περιοχή μέσω προγραμμάτων συμβολαιακής γεωργίας καλλιεργειών με μικρότερες απαιτήσεις άρδευσης, στο όνομα της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητας. Η εμπειρία και οι ιδιαιτερότητες της διαχρονικά παραγωγικής ατμομηχανής της χώρας θεωρούνται εμπόδιο μπροστά σε μοντέλα καλλιέργειας δοκιμασμένα σε αναπτυσσόμενες χώρες…
Σαν να μην έφταναν αυτά, η εμπλοκή της HVA International, με προσωπική εντολή του Κ. Μητσοτάκη, κουβαλάει μαζί της και σοβαρές σκιές σχετικές με τη διαφάνεια της διαδικασίας, με τις διασυνδέσεις ανώτατων στελεχών της εταιρίας με το κράτος και τη Ν.Δ. να είναι πολλαπλές. Χαρακτηριστικά, ο νυν διευθύνων σύμβουλος του Υπερταμείου κ. Γρηγόρης Δημητριάδης υπήρξε εκτελεστικός διευθυντής της HVA, ενώ ο νυν διευθύνων σύμβουλός της κ. Μιλτιάδης Γκουζούρης υπήρξε για χρόνια συνεργάτης διαφόρων υπουργών.
Είναι τέτοια η βιασύνη τους να προωθήσουν τα προτεινόμενα από την HVA σχέδια, που δεν διστάζουν να κουρελιάσουν κάθε έννοια δημοκρατίας, ουσιαστικού δημόσιου διαλόγου, αξιοποίησης της γνώμης φορέων που για χρόνια δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Ο τρόπος με τον οποίο ουσιαστικά φιμώνεται και αποκλείεται από διαδικασίες η Περιφέρεια Θεσσαλίας, και ο μη αρεστός στο Μαξίμου περιφερειάρχης κ. Κουρέτας, είναι ακόμη μία ένδειξη του αποικιοκρατικού χαρακτήρα των σχεδιασμών.
