Με κρύο, με βροχή, με χιόνι, η πλατεία Μαϊντάν, μαζί με τους κεντρικούς δρόμους που καταλήγουν σ’ αυτήν ή τη διαπερνούν, λειτουργεί σαν υπαίθριο εκθετήριο αναμνήσεων με εικόνες και ευρήματα από τις μέρες των συγκρούσεων, που ξεκίνησαν ένα χρόνο πριν. Σαν βεβαίωση της νίκης των αντιφρονούντων που εξεδίωξαν τον πρόεδρο της χώρας και σαν απόδειξη της μονόπλευρης στροφής της επίσημης Ουκρανίας. Η έκθεση φωτογραφιών και αντικειμένων διατρανώνει την επιβολή της άποψης και της ερμηνείας της ιστορίας από τη δυτική σκοπιά. Στην πλατεία, μπροστά και γύρω από το άγαλμα της ανεξαρτησίας που είναι τοποθετημένο πάνω σε μια κολόνα μεγάλου ύψους, στέκονται όρθια ταμπλό με μεγάλες φωτογραφίες, από τα συμβάντα ιδίως κατά τις τελευταίες μέρες, με διαδηλωτές να εκσφενδονίζουν μολότοφ, κτήρια και αυτοκίνητα καμένα, πλήθη συγκεντρωμένα, πρόσωπα με μάσκες και ρόπαλα, σημαίες και λάβαρα, αστυνομικές δυνάμεις να πυροβολούν κ.λπ. Μπροστά τους, μεταλλικές κατασκευές που σχηματίζουν τις λέξεις «Σλάβα Ουκραΐνι», «Δόξα στην Ουκρανία», που ταυτόχρονα αποτελούν βάσεις για χιλιάδες κεριά που είναι εντυπωσιακά μόλις σκοτεινιάσει. Όλα σκηνοθετημένα στη λεπτομέρειά τους.
Στην παράπλευρη οδό, καθώς ανηφορίζει κανείς, βλέπει τις φωτογραφίες των νεκρών, με όνομα και τόπο προέλευσης, πάνω σε ένα μακρύ πεζούλι ανάμεσα σε τούβλα, που όλα μαζί αποτελούν ένα επίμηκες μνημείο, χωρίς τάφους εννοείται. Σταυροί, πολλοί σταυροί, μικροί και μεγάλοι, καντήλια και λουλούδια τοποθετημένα δίπλα στις φωτογραφίες. Στο απέναντι πεζοδρόμιο, οι φωτογραφίες είναι κολλημένες πάνω σε δέντρα και σε κάγκελα. Και στην κορυφή του δρόμου, που ήταν στο επίκεντρο των πιο άγριων συγκρούσεων μεταξύ αστυνομικών και ένοπλων διαδηλωτών, είναι αραδιασμένα στο έδαφος, από τη μια, υλικά του «πολέμου», αντιασφυξιογόνες μάσκες, ασπίδες, κάλυκες καπνογόνων, κράνη, αγκωνάρια από τα καλντερίμια, φορεία, παρατημένα παπούτσια και άλλα, πλην πυροβόλων όπλων που για ευνόητους λόγους, οι καθοδηγητές του Μαϊντάν, αρνούνται την ύπαρξή τους. Και απ’ την άλλη, μερικές δεκάδες φωτογραφίες μεγέθους Α4 σε κορνίζες, τοποθετημένες στη σειρά, περιτριγυρισμένες από διάφορα εξαρτήματα, συρματοπλέγματα και λουλούδια.
Στο κέντρο, πελώρια πανιά καλύπτουν τις προσόψεις μεγάλων κτηρίων, με τα συνθήματα «Δόξα στην Ουκρανία» και «Δόξα στους ήρωες». Και σε πολλά σημεία της πρωτεύουσας βλέπει κανείς σημαίες στα παράθυρα και τα μπαλκόνια, κάγκελα κατά μήκος των δρόμων και των πάρκων βαμμένα κίτρινα-γαλάζια, στα χρώματα της ουκρανικής σημαίας (με βασικό διακοσμητικό στοιχείο το μαίανδρο!), συνθήματα του τύπου «Αγαπώ την Ουκρανία» γραμμένα με φαρδιά πινέλα στο πλακόστρωτο ή σε πανό που κρέμονται από κολόνα σε κολόνα πάνω από τους πολυσύχναστους δρόμους. Ένα σκηνικό που κάθε άλλον, που δεν είναι βαμμένος Ουκρανός, στην πρωτεύουσα μιας χώρας με πάνω από εκατό διαφορετικές εθνότητες, τον κάνει να αισθάνεται μάλλον άβολα. Όπως άβολα αισθάνονται πολλοί από τους ανθρώπους που συνάντησα, κάθε ηλικίας, οι οποίοι ξαφνικά έχουν την αίσθηση ότι ζούνε σε μια άλλη χώρα, όπου κάθε διαφορετική από την επικρατήσασα με τη βία άποψη σε κατατάσσει αυτομάτως στους εχθρούς της πατρίδας, στους λακέδες του Πούτιν, στους διαμελιστές της Ουκρανίας. «Μοσκάλ» αποκαλούσαν ανέκαθεν οι εθνικιστές τους συμπατριώτες τους που μιλούσαν ρώσικα και διάβαζαν Πούσκιν, που είναι όρος περιφρονητικός, ενώ τώρα αποκαλούν όλους τους διαφωνούντες συλλήβδην «βάτνικι», που στην κυριολεξία σημαίνει «βάτα ρούχων», δηλαδή, υποστηρικτική τσόντα στους Ρώσους και ιδίως στον Πούτιν, στον οποίο αποδίδουν όλα τα δεινά της Ουκρανίας και, συχνά, με τρόπους που δεν τιμούν καθόλου τους επικριτές του. Είδα σε πινακίδες αυτοκινήτων τα αρχικά φράσεων που λέγονται και γράφονται ποικιλοτρόπως με χυδαίο περιεχόμενο, όπως ΠΤΗ-ΠΗΧ που σημαίνει «Πούτιν γαμιέσαι» και άλλα παρεμφερή. Κάτι που το είδα γραμμένο με πινέλο και σε θωρακισμένα του ουκρανικού στρατού στην περιοχή της Αζοφικής Θάλασσας.
Μια αγαπημένη μου φίλη, Ελληνίδα από το Ντονιέτσκ που εργάζεται εδώ και πολλά χρόνια στο Κίεβο, αποφάσισε να εγκαταλείψει την καλή δουλειά που έχει και να μεταναστεύσει με τον σύζυγό της στην Κίνα, μην αντέχοντας το κλίμα δυσπιστίας και απαξίωσης που πλανάται στο Κίεβο σε βάρος των πολιτών που προέρχονται από την ανατολική Ουκρανία.
Είναι εντυπωσιακό πώς λειτουργεί ένας άνθρωπος ή μια ομάδα ανθρώπων που η σκέψη τους ορίζεται από το στερεότυπο μίσος και αποζητούν αποδιοπομπαίο τράγο για τις συμφορές τους, αρνούμενοι να δουν τη σκληρή πραγματικότητα και να αξιολογήσουν νηφάλια τους παράγοντες που τη διαμορφώνουν. Πρώτα-πρώτα γιατί αυτό οδηγεί στην απόδοση ευθυνών μέσα στο δικό τους στρατόπεδο, στους δικούς τους, πράγμα ασύμφορο και ανεπιθύμητο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ η Ουκρανία καταστρέφεται ραγδαία, μαζικά και σε βάθος από την παρούσα κυβέρνηση, οι πολίτες εξωθούνται και καθοδηγούνται να αναζητούν τις ευθύνες αλλού, εκεί που βολεύει την εξουσία.
Χάλασα 50 ευρώ και γέμισα 2.000 γρίβνιες! Η ισοτιμία που πριν από λίγους μήνες ήταν 1 ευρώ προς έντεκα γρίβνιες, έχει γίνει 1 ευρώ προς 20 γρίβνιες και, όπως λένε, σε λίγο η γρίβνια θα έχει πολύ μικρή πραγματική αξία. Γι’ αυτό, όσοι έχουνε κάποια λεφτά στην άκρη, εάν δεν μπορούν να τα διοχετεύσουν στο εξωτερικό, τα μετατρέπουν σε δολάρια και ευρώ, επισπεύδοντας την παραπέρα υποτίμηση του νομίσματος, που, βεβαίως, η κύρια αιτία της απαξίωσής του είναι η καταστροφική πολιτική που ακολουθείται μετά από την ανατροπή του Γιανουκόβιτς, που ήταν διεφθαρμένος μέχρι το μεδούλι, αλλά κρατούσε ισορροπίες, έστω οριακά, όπως συνέβαινε με μικρές παραλλαγές όλα τα χρόνια από την κήρυξη της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας το 1991.
Το Κίεβο είναι άλλη χώρα. Καμία σχέση με την υπόλοιπη Ουκρανία. Οι δρόμοι είναι γεμάτοι πανάκριβα αυτοκίνητα, οι μπουτίκ, τα εστιατόρια και τα μπαρ ανοιχτά σαν να μην συμβαίνει τίποτα και ο πατριωτισμός εξαντλείται σε πελώριες εικόνες, αμέτρητες σημαίες και χρώματα. Για λαϊκή κατανάλωση. Ούτε οι φτωχοί της πόλης μειώθηκαν ούτε η κατάσταση στην υπόλοιπη χώρα φαίνεται να απασχολεί σοβαρά κανέναν. Οι φωτογραφίες και οι δόξες στο Μαϊντάν αφορούν τους πεσόντες στα γεγονότα της πλατείας, που αποτελούν το γερό χαρτί της προπαγάνδας, αλλά όχι και τους χίλιους στρατιώτες που έχουν αφήσει την τελευταία τους πνοή στην ανατολική Ουκρανία κι αυτούς που ξεπαγιάζουν νύχτα-μέρα στα μπλοκπόστ, στη χιονισμένη στέπα.
Ξεκινώντας για το αεροδρόμιο, πέρασα από το σημείο που βρισκόταν το άγαλμα του Λένιν που γκρεμίστηκε από τους εθνικιστές και τους νεοφασίστες, όπως σε όλα τα μέρη της Ουκρανίας που επιβλήθηκαν οι παραστρατιωτικές ομάδες του Δεξιού Τομέα, του «μπαταλιόν Αζόφ», του «μπαταλιόν Ντνίπρο» ή του «μπαταλιόν Σάντα Μαρία». Το βάθρο του βάφτηκε με τα χρώματα της ουκρανικής σημαίας, μπλε και κίτρινο, για να θυμίζει ότι οι μέρες της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών της Ουκρανίας έχουν τελειώσει οριστικά.
(Κίεβο, 20 και 28 Νοεμβρίου 2014)
