Emma Donoghue
Room
320 σελίδες
Picador, 2010
Room
320 σελίδες
Picador, 2010
Έβδομο μυθιστόρημα μιας ικανής συγγραφέως και πρώτη πραγματικά μεγάλη της επιτυχία, το Room βασίζεται (χωρίς, όμως, να είναι μια μυθιστορηματική καταγραφή της) στην υπόθεση του Αυστριακού Τζόζεφ Φριτζλ, που κρατούσε επί πολλά χρόνια την κόρη του αιχμάλωτη και την βίαζε.
Το θέμα του βιβλίου, η διαμάχη μεταξύ εκδοτικών οίκων για τα δικαιώματα, οι φήμες για το αστρονομικό ποσό που δόθηκε, τελικά, στη συγγραφέα από τον εκδότη, και η συμπερίληψή του, λίγες μέρες πριν βγει στα ράφια των βιβλιοπωλείων, στην αρχική λίστα για το Μπούκερ, δημιούργησαν τεράστιο ενδιαφέρον για το βιβλίο – ενδιαφέρον που συντηρείται από τις πολύ καλές κριτικές.
Ο αφηγητής του Room, ο πεντάχρονος Τζακ, γεννήθηκε σ’ ένα μικροσκοπικό δωμάτιο, όπου ζει κλειδωμένος μαζί με τη μητέρα του. Δεν έχει βγει ποτέ στον έξω κόσμο, την ύπαρξη του οποίου αγνοεί. Κάποτε, όμως, η μητέρα, που έχει γαντζωθεί στο παιδί για να διατηρήσει τα λογικά της, αποφασίζει να του πει την αλήθεια: υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος έξω απ’ το δωμάτιο κι ο άντρας που τους φέρνει φαγητό –ο πατέρας του Τζακ– τούς τον έχει στερήσει.
Στο πρώτο μισό του βιβλίου, που διαδραματίζεται αποκλειστικά μέσα στο δωμάτιο, η συγγραφέας δημιουργεί μια κλειστοφοβική ατμόσφαιρα, με τον αναγνώστη να καλείται να συμπληρώσει όσα ο Τζακ δεν καταλαβαίνει ή αγνοεί και την αγωνία να μεγαλώνει διαρκώς. Λιγότερο επιτυχημένο είναι το δεύτερο μισό, όταν πια η μητέρα κι ο Τζακ έχουν δραπετεύσει, γιατί εδώ είναι εμφανή τα όρια της οπτικής γωνίας: για να συνεχιστεί η αφήγηση πρέπει να δεχτούμε ότι ο Τζακ παραμένει σε μια κατάσταση σχετικής ηρεμίας, ασύμβατη με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει –τα μάτια του θα πρέπει να προσαρμοστούν στο φυσικό φως, μεγαλωμένος σε τέσσερις τοίχους δεν έχει καμία αίσθηση του βάθους, ξαφνικά βρίσκεται περικυκλωμένος από άλλους ανθρώπους κ.λπ.– κάτι όχι ιδιαίτερα πειστικό· επιπλέον, εδώ κάποιες παρατηρήσεις του Τζακ για τον έξω κόσμο μοιάζουν υπαγορευμένες από τη συγγραφέα και όχι σκέψεις ενός παιδιού πέντε ετών. Παρ’ όλα αυτά, το βιβλίο έχει εξαιρετικές στιγμές, πετυχημένη ατμόσφαιρα και ενδιαφέρουσα γλώσσα και η συγγραφέας δεν καταφεύγει στις ευκολίες για τις οποίες προσφέρεται το θέμα.
Ο αφηγητής του Room, ο πεντάχρονος Τζακ, γεννήθηκε σ’ ένα μικροσκοπικό δωμάτιο, όπου ζει κλειδωμένος μαζί με τη μητέρα του. Δεν έχει βγει ποτέ στον έξω κόσμο, την ύπαρξη του οποίου αγνοεί. Κάποτε, όμως, η μητέρα, που έχει γαντζωθεί στο παιδί για να διατηρήσει τα λογικά της, αποφασίζει να του πει την αλήθεια: υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος έξω απ’ το δωμάτιο κι ο άντρας που τους φέρνει φαγητό –ο πατέρας του Τζακ– τούς τον έχει στερήσει.
Στο πρώτο μισό του βιβλίου, που διαδραματίζεται αποκλειστικά μέσα στο δωμάτιο, η συγγραφέας δημιουργεί μια κλειστοφοβική ατμόσφαιρα, με τον αναγνώστη να καλείται να συμπληρώσει όσα ο Τζακ δεν καταλαβαίνει ή αγνοεί και την αγωνία να μεγαλώνει διαρκώς. Λιγότερο επιτυχημένο είναι το δεύτερο μισό, όταν πια η μητέρα κι ο Τζακ έχουν δραπετεύσει, γιατί εδώ είναι εμφανή τα όρια της οπτικής γωνίας: για να συνεχιστεί η αφήγηση πρέπει να δεχτούμε ότι ο Τζακ παραμένει σε μια κατάσταση σχετικής ηρεμίας, ασύμβατη με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει –τα μάτια του θα πρέπει να προσαρμοστούν στο φυσικό φως, μεγαλωμένος σε τέσσερις τοίχους δεν έχει καμία αίσθηση του βάθους, ξαφνικά βρίσκεται περικυκλωμένος από άλλους ανθρώπους κ.λπ.– κάτι όχι ιδιαίτερα πειστικό· επιπλέον, εδώ κάποιες παρατηρήσεις του Τζακ για τον έξω κόσμο μοιάζουν υπαγορευμένες από τη συγγραφέα και όχι σκέψεις ενός παιδιού πέντε ετών. Παρ’ όλα αυτά, το βιβλίο έχει εξαιρετικές στιγμές, πετυχημένη ατμόσφαιρα και ενδιαφέρουσα γλώσσα και η συγγραφέας δεν καταφεύγει στις ευκολίες για τις οποίες προσφέρεται το θέμα.
* Το Room πέρασε στην τελική λίστα για το Μπούκερ (ο νικητής ανακοινώνεται στις 12 Οκτωβρίου). Από τα βιβλία της συγγραφέως στα ελληνικά κυκλοφορεί η Κόκκινη Κορδέλα (τίτλος πρωτοτύπου Slammerkin)
από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
Μαρία Ξυλούρη
Σχόλια
