Το ποδόσφαιρο. Η στρογγυλή θεά. Η στιγμή του γκολ. Η νίκη, η ήττα, η ισοπαλία, οι τακτικές, τα συστήματα, οι απόψεις, οι διχογνωμίες, οι απογοητεύσεις, οι αδικίες και τόσα άλλα που κάνουν τη «μπάλα» ένα ξεχωριστό άθλημα, κάτι παραπάνω από άθλημα στις καρδιές του κόσμου. Και βέβαια υπάρχουν και οι μεγάλοι μάγοι της μπάλας. Που αυτά που κάνουν θυμίζουν βιρτουόζους, χορευτές μπαλέτου, ζωγράφους, ποιητές. Γιατί υπάρχουν στιγμές σε έναν αγώνα που μπορούν να θεωρηθούν έργα τέχνης. Αυτή είναι η μαγεία του ποδοσφαίρου. Η καλύτερη στιγμή του; Το Μουντιάλ.
Και μετά υπάρχουν και όλα τα υπόλοιπα. Η εμπορευματοποίηση του ποδοσφαίρου, η χρησιμοποίησή του σαν μέσο χειραγώγησης, η πολιτικοποίησή του μέσα από την απολιτικοποίησή του, το ντόπινγκ, η διαφθορά, η μαφιοποίηση, το ξέπλυμα χρημάτων, η εξαγορά προσωπικής προβολής και πάρα πολλά άλλα. Όλα αυτά που το αμαυρώνουν και πολλές φορές κάνουν τους λάτρεις της μπάλας να σιχτιρίζουν.
Η λατρεία που γίνεται μπίζνα
Το ποδόσφαιρο, ναι, έχει γίνει μπίζνα. Αυτό το αποδεικνύουν τα τεράστια ποσά χρημάτων που επενδύονται στο ποδόσφαιρο και τα παίρνουν βέβαια πίσω πολλαπλάσια οι χορηγοί-πολυεθνικές, η FIFA και η UEFA, τα τηλεοπτικά δίκτυα, οι ομάδες κ.ο.κ. Για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2018 η διοργανώτρια χώρα Ρωσία θα ξοδέψει περίπου το πόσο των 16 δισ. δολαρίων (γήπεδα, υποδομές, εξυπηρέτηση, κ.ά.), ένα ποσό που αναμένεται να το καλύψει από εισιτήρια αγώνων, διαφημίσεις, χορηγούς κ.ά. Αυτό το ποσό κάνει το Παγκόσμιο Κύπελλο της Ρωσίας το ακριβότερο όλων των εποχών.
Και βέβαια ένα Παγκόσμιο Κύπελλο αποτελεί την κύρια πηγή εσόδων της FIFA. Όμως στην περίπτωση της Ρωσίας υπήρχαν διάφορα προβλήματα με την εμπορική πλευρά της διοργάνωσης. Οι προβληματικές σχέσεις της οικοδέσποινας χώρας με τη Δύση όπως και το πρωτόγνωρο σκάνδαλο διαφθοράς που αποκαλύφθηκε το 2015 στους κόλπους της FIFA έκαναν πολλές εταιρείες να αρνηθούν να ανανεώσουν τις συμφωνίες τους, ενώ και οι νέες συμφωνίες ήταν λιγοστές. Αυτοί που έσωσαν την παρτίδα ήταν τελικά οι Κινέζοι, αφού η απόφαση της Κίνας να θέλει να γίνει ποδοσφαιρική υπερδύναμη ώθησε πολλές κινέζικες εταιρείες να επενδύσουν στο Μουντιάλ. Λέγεται ότι η FIFA προτίθεται να ξεπληρώσει αυτή την εξυπηρέτηση των Κινέζων με την ανάθεση του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2030 στην Κίνα.
Παρόλα αυτά η φετινή διοργάνωση θα φέρει στα ταμεία της FIFA1,45 δισ. δολάρια, σε χορηγικό τζίρο, όταν το Μουντιάλ της Βραζιλίας έφερε 1,629 δισ. Αυτά τα 179 εκατ. δολάρια που λείπουν μπορεί να μην είναι πολλά αλλά δημιουργούν προβληματισμό αφού ανακόπτεται η ανοδική τάση των τελευταίων ετών. Επίσης στα ταμεία της FIFA θα μπουν και 1,85 δισ. δολάρια από τις συμφωνίες για τα τηλεοπτικά δικαιώματα.
Σε μια τέτοια μεγάλη αθλητική διοργάνωση παίζονται βέβαια και τεράστια ποσά στο στοίχημα. Για να καταλάβουμε το μέγεθος των χρημάτων, μόνο στην Αγγλία, σύμφωνα με εκτιμήσεις, στο τέλος του Μουντιάλ στη Ρωσία οι εταιρείες στοιχημάτων θα έχουν τζίρο 2,5 δισ. λιρών, με αύξηση σχεδόν 50% σε σύγκριση με το προηγούμενο Παγκόσμιο Κύπελλο.
Οι χορηγοί του Μουντιάλ
Το τωρινό μοντέλο χορηγίας της FIFA χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες: τους συνεργάτες, τους χορηγούς του Μουντιάλ και τους τοπικούς υποστηρικτές. Οι συνεργάτες είναι οι εταιρείες που δουλεύουν με την FIFA σε διαρκή βάση. Αυτές είναι οι: Adidas, Coca-Cola, Hyundai-Kia Motors, Wanda Group (κινέζικη κοινοπραξία), Gazprom (ρώσικη εταιρεία αερίου), QatarAirways και VISA. Οι χορηγοί έχουν το αποκλειστικό δικαίωμα να προβάλουν τα προϊόντα τους μέσω των Μουντιάλ. Αυτοί είναι οι: Budweiser (αμερικάνικη εταιρεία μπύρας), Hisense (κινέζικη εταιρεία ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών συσκευών), McDonalds, Mengniu (κινέζικη εταιρεία γαλακτοκομικών) και Vivo (κινέζικη εταιρεία κινητών τηλεφώνων). Επίσης υπάρχουν και οι τοπικοί υποστηρικτές που είναι εταιρείες της χώρας που φιλοξενεί τη διοργάνωση και μπορούν να διαφημίζονται σε τοπικό επίπεδο. Αυτοί είναι οι: Alrosa (ρωσική κρατική εταιρεία διαμαντιών), Ρωσικοί Σιδηρόδρομοι (ρωσική κρατική επιχείρηση μεταφορών), Alfa-Bank και Rostelecom (ρωσική εταιρεία τηλεπικοινωνιών).
Στο ποδόσφαιρο η πολιτική υπάρχει παντού. Η στάση «nopolitica» της FIFA και της UEFA θέλει να διώξει από το ποδόσφαιρο ότι μπορεί να χαλάσει τις φιέστες που στήνουν. Και αυτό είναι η πολιτική της πραγματικής ζωή και των πραγματικών προβλημάτων των κοινωνιών. Αυτά πρέπει να απαγορευτούν γιατί, κατά τα άλλα, η πολιτική του κέρδους, της εκμετάλλευσης και της χειραγώγησης έχει κυριεύσει το άθλημα που συγκινεί δισεκατομμύρια ανθρώπους. Και δικαιολογημένα λόγω της ομορφιάς του…
«Nopolitica»
Η στάση της FIFA απέναντι στην πολιτική, όπως η ίδια δηλώνει, είναι ουδετερότητα. Δηλαδή δεν θέλει το ποδόσφαιρο να μπλέκεται με την πολιτική για κανένα λόγο. Είναι η στάση «nopolitica» που θεωρητικά έχουν υιοθετήσει και πολλές ομάδες παγκοσμίως. Όμως αυτή η στάση μόνο απολίτικη δεν είναι. Όπως καταλαβαίνουμε και από τα παραπάνω, με βάση τον πακτωλό χρημάτων που «παίζονται» σε διοργανώσεις όπως του Μουντιάλ η πολιτική είναι πανταχού παρούσα. Από το ποια χώρα θα είναι διοργανώτρια κάθε φορά, ποιες χώρες θα «σπρώχνονται» από τις κληρώσεις (βλέπε Γαλλία το 1998), αν θα δείχνεται εύνοια σε κάποιες χώρες ανάλογα το ποδοσφαιρικό τους μέγεθος (όπως έγινε με την Γερμανία στο αγώνα της με την Σουηδία) και πολλά άλλα που γίνονται με καθαρά πολιτικό κριτήριο.
Βέβαια είναι δύσκολο να μην μπει η πολιτική όταν έχουμε αγώνες μεταξύ εθνικών ομάδων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στο φετινό Μουντιάλ ο αγώνας Ελβετίας-Σερβίας όπου αλβανικής καταγωγής Ελβετοί παίκτες πανηγύρισαν τα γκολ τους σχηματίζοντας τον αλβανικό αετό (σύμβολο του αλβανικού εθνικισμού) για να πικάρουν τους Σέρβους φιλάθλους (είναι γνωστή η διένεξη Αλβανίας-Σερβίας για το Κόσσοβο). Σε αυτή την περίπτωση η FIFA έριξε στα μαλακά τους δύο παίκτες τιμωρώντας τους μόνο με χρηματικό πρόστιμο.
Ανάλογα είναι και τα ρατσιστικά περιστατικά όπως αυτό με τον Τζίμι Ντουρμάζ, επίσης στη φετινή διοργάνωση. Ο ποδοσφαιριστής της Εθνικής Σουηδίας, γεννημένος στη Σουηδία από Ασσύριους γονείς, δέχτηκε σωρεία απειλών και επιθέσεων φυλετικού μίσους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αιτία το γεγονός ότι υπέπεσε σε φάουλ, στις καθυστερήσεις του αγώνα Σουηδία-Γερμανία, από το οποίο προήλθε το νικητήριο γκολ της Γερμανίας.
Όπως βλέπουμε όχι μόνο δεν είναι «nopolitica» το ποδόσφαιρο αλλά η πολιτική υπάρχει σε κάθε πτυχή του. Η στάση αυτή της FIFA και της UEFA, επί της ουσίας, θέλει να διώξει από το ποδόσφαιρο ό,τι πολιτικό δεν αρέσει στις δύο ομοσπονδίες και ό,τι μπορεί να χαλάσει τις φιέστες που στήνουν. Και αυτό είναι η πολιτική της πραγματικής ζωής και των πραγματικών προβλημάτων των κοινωνιών. Αυτά πρέπει να απαγορευτούν γιατί, κατά τα άλλα, η πολιτική του κέρδους, της εκμετάλλευσης και της χειραγώγησης έχει κυριεύσει το άθλημα που συγκινεί δισεκατομμύρια ανθρώπους. Και δικαιολογημένα λόγω της ομορφιάς του…
VAR ή όχι
Στο φετινό Παγκόσμιο Κύπελλο εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το VAR (VideoAssistanceReferee) ή βιντεοδιαιτησία στα ελληνικά. Η επίσημη γραμμή της FIFA είναι ότι το VAR χρησιμοποιείται για να αποφεύγονται τα ξεκάθαρα διαιτητικά λάθη και να επαληθεύονται πέναλτι, οφσάιντ, αμφισβητούμενα γκολ κίτρινες και κόκκινες κάρτες. Όμως μήπως τελικά με αυτό τον τρόπο χάνει το άθλημα κάτι από την μαγεία του και γίνεται πιο ψυχρό, πιο τετράγωνο, πιο στεγνό;
Ορισμένα νούμερα για τη διοργάνωση
3,4 δισεκατομμύρια: Ο αριθμός των τηλεθεατών που αναμένεται να παρακολουθήσουν τους αγώνες του Μουντιάλ.
1,1 δισεκατομμύρια: Η αναμενόμενη τηλεθέαση του τελικού του Παγκοσμίου Κυπέλλου.
12: Ο αριθμός των εθνικών ομάδων που έχουν ως χορηγό την Adidas. Η Nike έχει 10 ομάδες, ενώ η Puma (με τέσσερις ομάδες), η New Balance (2 ομάδες) και η Umbro συμπληρώνουν την ομάδα των χορηγών.
110 δολάρια: Το φθηνότερο εισιτήριο για τον τελικό του Μουντιάλ, το οποίο είναι διαθέσιμο μόνο για Ρώσους πολίτες. Οι τιμές φτάνουν ως και τα 1.100 δολάρια, ενώ οι τιμές για τους υπόλοιπους αγώνες κυμαίνονται από 50 ως 550 δολάρια.
2,4 εκατομμύρια: Τα εισιτήρια που πωλήθηκαν πριν την έναρξη των αγώνων. Πρώτοι έρχονται οι Ρώσοι με 871.797 εισιτήρια, ακολουθούν οι Αμερικανοί φίλαθλοι (88.825) και οι Βραζιλιάνοι (72.512).
8 εκατομμύρια: Τόσες φανέλες εθνικών ομάδων πωλήθηκαν από την χορηγό της διοργάνωσης Adidas, το 2014. Η εταιρεία αναμένει να ξεπεράσει αυτό τον αριθμό φέτος, παρά την απουσία της Ιταλίας, της Ολλανδίας και των ΗΠΑ.
38 εκατομμύρια δολάρια: Το χρηματικό έπαθλο για τη νικήτρια ομάδα. Η δεύτερη θα πάρει 28 εκατ. δολάρια και η τρίτη 24 εκατ. δολάρια. Κάθε μία από τις 16 ομάδες που θα αποκλειστούν μετά το στάδιο των ομίλων, θα λάβει από 8 εκατ. δολάρια.
1,65 δισεκατομμύρια δολάρια: Τα δικαιώματα μάρκετινγκ που εισέπραξε η FIFA την περίοδο 2013-2018. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της, θα εισπράξει 1,8 δισ. δολάρια την προσεχή τετραετία.
3 δισεκατομμύρια δολάρια: Τα έσοδα της FIFA από τα τηλεοπτικά δικαιώματα την περίοδο 2015-2018. Αναμένει ότι θα εισπράξει 3,5 δισ. δολάρια τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
6,1 δισεκατομμύρια δολάρια: Τα αναμενόμενα έσοδα της FIFA για τον προϋπολογισμό της περιόδου 2015-2018, 10% περισσότερα από τα προβλεπόμενα, χάρη στα κέρδη της Κίνας. Περισσότερα από 4 δισ. δολάρια εξ αυτών, θα εισπραχθούν κατά τη διάρκεια του φετινού Παγκοσμίου Κυπέλλου.
16 δισεκατομμύρια δολάρια: Το ποσό που δαπάνησε η Ρωσία για τη διοργάνωση.
14 δισεκατομμύρια δολάρια: Όπως έγινε γνωστό χθες, η διοργάνωση του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος του 2026 ανατέθηκε από κοινού στον Καναδά, το Μεξικό και τις ΗΠΑ και αναμένεται να δημιουργήσει περισσότερα από 14 δισ. δολάρια σε έσοδα και πάνω από 11 δισ. σε κέρδη για την FIFA.
55%: Το ποσοστό μείωσης του όγκου των συναλλαγών στις διεθνείς αγορές τις ώρες μετάδοσης των αγώνων του Μουντιάλ.
