Όσο απίστευτο κι αν φαίνεται, η καταμέτρηση των ψήφων στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές ολοκληρώθηκε μόλις χθες. Τουλάχιστον ανεπίσημα, καθώς εκκρεμούν οι δικαστικές προσφυγές του Τραμπ σε μια σειρά πολιτείες, το αποτέλεσμα δίνει 306 εκλέκτορες στον Μπάιντεν και 232 στον Τραμπ. Η Γεωργία, όπου ολοκληρώθηκε προχθές η πλήρης επανακαταμέτρηση «με το χέρι», έδωσε εντελώς οριακή πλειοψηφία στους Δημοκρατικούς: 2.475.000 ψήφους και ποσοστό 49,5%, έναντι 2.463.000 ψήφων και 49,3% για τον Τραμπ. Πάντως δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη οι επανακαταμετρήσεις σε όλες τις πολιτείες. Αλλά κι όταν συμβεί αυτό, τίποτα δεν θα είναι οριστικό: ο Τραμπ επιμένει να τουιτάρει ότι νίκησε, και αρνείται να ξεκινήσει τη μεταβατική διαδικασία ενημέρωσης του επιτελείου του Μπάιντεν. «Ετοιμαζόμαστε για τη δεύτερη θητεία του προέδρου» δήλωνε χαρακτηριστικά στενός συνεργάτης του την Τετάρτη!
Σε επίρρωση των παραπάνω, πέρα από τις νομικές διαδικασίες, ο Τραμπ έχει ξεκινήσει άλλη μια φάμπρικα: άρχισε να καλεί τους επικεφαλής των Ρεπουμπλικάνων στα πολιτειακά Κογκρέσα όπου αυτοί έχουν πλειοψηφία και να τους ζητά να διορίσουν Ρεπουμπλικανούς εκλέκτορες ακόμη κι αν οι Δημοκρατικοί απέσπασαν την πλειοψηφία στις συγκεκριμένες πολιτείες. Όσο παράλογο κι αν ακούγεται, αυτό είναι θεωρητικά δυνατό: το διεστραμμένο εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ όχι μόνο περνά τη λαϊκή ψήφο από το «φίλτρο» των εκλεκτόρων, αλλά και δίνει στο Κογκρέσο κάθε πολιτείας τυπικά απόλυτη εξουσία ορισμού των εκλεκτόρων της. Μέχρι τώρα βέβαια ο νικητής, έστω και οριακά, έπαιρνε όλους τους εκλέκτορες της πολιτείας. Αλλά φαίνεται ότι οι πάγιες πρακτικές μπορεί μια χαρά να αμφισβητηθούν όταν οι ΗΠΑ διαπερνώνται από έναν ενδοσυστημικό εμφύλιο κι όταν η κοινωνία τους (αν ποτέ ήταν μία…) είναι κομμένη στη μέση. Και στο μεταξύ, οι ΗΠΑ έφτασαν να μετρούν 260.000 νεκρούς από την πανδημία. Αλλά ας δώσουμε τον λόγο στον Τζέιμς Πέτρας…
Ο Τραμπ παζαρεύει την ασυλία του
Αντιμέτωπος με μεγάλα εσωτερικά και διεθνή διλήμματα ο Μπάιντεν
του Τζέιμς Πέτρας*
Καταρχήν να επισημάνω κι εγώ τη γενικευμένη έκπληξη από το αποτέλεσμα, καθώς οι δημοσκοπήσεις έδιναν μια ευρεία πλειοψηφία στον Μπάιντεν – ενώ τελικά τόσο στις κεντροδυτικές πολιτείες όσο και στις νότιες οι Ρεπουμπλικάνοι κράτησαν γερά. Άρα μία από τις μεγάλες εκπλήξεις ήταν το ποσοστό που απέσπασε ο Τραμπ. Υπάρχει βέβαια σε εθνικό επίπεδο μία πλειοψηφία πάνω από 5 εκατομμύρια ψήφων υπέρ του Δημοκρατικού Κόμματος. Αλλά λόγω του συστήματος των εκλεκτόρων που έχουμε εδώ στις ΗΠΑ, ένας υποψήφιος δεν χρειάζεται τόσο μια εθνική πλειοψηφία, όσο μια πλειοψηφία ανά πολιτεία. Και είδαμε πώς πολλές μικρές πολιτείες μπορούν να ισοφαρίσουν μια πλειοψηφία σε εθνικό επίπεδο. Οι Δημοκρατικοί κέρδισαν τις εκλογές μόνο και μόνο επειδή πλειοψήφησαν, έστω και οριακά, σε πολιτείες όπως η Γεωργία και η Πενσιλβάνια – πράγμα που επίσης αποτέλεσε έκπληξη.
Τώρα, όσον αφορά την αντίδραση του Τραμπ… είναι γνωστό ότι αυτός έχει μια δική του ιδιοσυγκρασία. Ενδεικτικό της προσωπικότητάς του είναι ότι τις τελευταίες μέρες της εκλογικής διαδικασίας, στην κορύφωση της πολιτικής κρίσης, τις πέρασε παίζοντας γκολφ! Για την ώρα, βέβαια, δεν έχει υπάρξει μια βίαιη αντίδραση των οπαδών του. Το μόνο βίαιο ήταν η εκτίναξη του χρηματιστηρίου κατά 5% μέσα σε μία μέρα, κι ότι πιθανά βαδίζει προς ιστορικό υψηλό, πράγμα που ήδη μεταφράζεται σε δισεκατομμύρια δολαρίων τα οποία άλλαξαν χέρια – χωρίς να γνωρίζουμε πού θα καταλήξουν. Πολλά παίζονται ακόμη, διότι ο Τραμπ γνωρίζει ότι εάν χάσει την εξουσία θα αντιμετωπίσει δικαστικές διώξεις. Μπορεί ακόμη και στη φυλακή να βρεθεί, ή να χάσει την περιουσία του.
Ο διχασμός του Δημοκρατικού Κόμματος
Από την άλλη, και το Δημοκρατικό Κόμμα είναι βαθιά διασπασμένο, με μία κεντροαριστερή και μία δεξιά πτέρυγα. Ο Μπάιντεν επιθυμεί να σχηματίσει μια κυβέρνηση με ανθρώπους που μπορούν να διαπραγματευθούν τόσο με τη ρεπουμπλικανική αντιπολίτευση όσο και με την κεντροαριστερή πτέρυγα των Δημοκρατικών, πράγμα που δύσκολα συνδυάζεται. Ιδίως επειδή η οικονομία εξακολουθεί την πτωτική πορεία της, και οι οικονομολόγοι προβλέπουν ότι θα περάσει καιρός μέχρι να ανακάμψει. Άρα για την ώρα, πέραν της απαλλαγής από τον Τραμπ, δεν διαφαίνεται κάποια άλλη σοβαρή και θετική προοπτική. Το πρόβλημα [του Μπάιντεν] είναι ότι πρέπει να υιοθετήσει μια πολιτική που να ανταποκρίνεται στοιχειωδώς στις μεγάλες λαϊκές προσδοκίες, αλλά δεν έχει αναλάβει καμία συγκεκριμένη πολιτική και οικονομική δέσμευση. Εκτός αν τέτοια θεωρηθεί η διαπραγμάτευσή του με σημαντικούς επιχειρηματίες, τραπεζίτες κ.λπ. Πώς όμως θα υιοθετήσει μια συνεκτική πολιτική υπέρ των εργαζομένων όταν συνομιλεί μόνο με τους εργοδότες τους;
Για την ώρα, πέραν της απαλλαγής από τον Τραμπ, δεν διαφαίνεται κάποια άλλη σοβαρή και θετική προοπτική: ο Μπάιντεν να επιχειρεί να τα βρει με τμήματα του τραμπισμού, με τους λεγόμενους προοδευτικούς Ρεπουμπλικανούς κ.ά.
Από την άλλη η κεντροαριστερή πτέρυγα των Δημοκρατικών, με επικεφαλής τον Μπέρνι Σάντερς, επιθυμεί μία κυβέρνηση που θα εφαρμόσει ένα πρόγραμμα προοδευτικών αλλαγών στην υγεία, την παιδεία, τη σχέση με τη Γουόλ Στριτ κ.ο.κ. Και βλέπει τον Μπάιντεν να επιχειρεί να τα βρει με τμήματα του τραμπισμού, με τους λεγόμενους προοδευτικούς Ρεπουμπλικανούς κ.ά. Ο διχασμός των Δημοκρατικών μπορεί λοιπόν να έχει σοβαρές επιπτώσεις στο ποιος θα ελέγχει την κυβερνητική εξουσία. Διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Σάντερς απέσπασε το ένα τρίτο των ψήφων, και τελευταία ασκεί επίδειξη δύναμης στις κινητοποιήσεις εναντίον του Τραμπ. Αυτό δυσκολεύει κι άλλον έναν Μπάιντεν που επιδιώκει συμβιβασμούς τόσο με τη δεξιά όσο και με την κεντροαριστερά. Στην πραγματικότητα δεν έχουμε ένα Δημοκρατικό Κόμμα, αλλά δύο: αυτό του Μπάιντεν κι εκείνο του Μπέρνι Σάντερς και της Αλεξάντρια Οκάζιο-Κορτέζ, με το δεύτερο να επιζητεί διαρθρωτικές αλλαγές. Αλλαγές βαθιές, στις οποίες αντιτίθεται ο Μπάιντεν. Και γι’ αυτό οι κοινωνικά προοδευτικοί δεν αρκούνται να χειροκροτούν τον νικητή: διεκδικούν θέσεις στην κυβέρνηση για να προωθήσουν την πολιτική τους.
Όλοι διεκδικούν επανορθώσεις, αλλά και δεν περιμένουν
Για να γίνουν όμως όλα αυτά πιο ξεκάθαρα θα πρέπει να περιμένουμε ως τις 20 Ιανουαρίου, ημέρα ανάληψης της προεδρίας από τον Μπάιντεν. Αλλά κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος όταν απέναντι βρίσκεται ένας Τραμπ που δεν συνθηκολογεί, δεν αποδέχεται την ήττα του, και βγάζει στον δρόμο χιλιάδες που διαδηλώνουν υπέρ αυτού που αποκαλούν «αυθεντική κυβέρνηση». Προσωπική μου γνώμη είναι ότι παζαρεύει την αναγνώριση του αποτελέσματος με κάποια φόρμουλα απαλλαγής του για τα αδικήματα που έχει διαπράξει. Δεν θέλει να έχει την τύχη των Περουβιανών προέδρων, που καταλήγουν στη φυλακή! Σε κάθε περίπτωση, εάν, όπως φαίνεται, οι Ρεπουμπλικάνοι διατηρήσουν την πλειοψηφία στη Γερουσία, ο Μπάιντεν θα έχει κι άλλα προβλήματα στο σχηματισμό μιας κυβέρνησης της αρεσκείας του.
Σε ό,τι αφορά τη διεθνή πολιτική, ο Μπάιντεν είπε ότι θέλει να συμφιλιωθεί με όσους υπέφεραν από την πολιτική του Τραμπ. Οι ΗΠΑ είναι οπωσδήποτε μια παγκόσμια δύναμη, αλλά κανείς δεν είναι διατεθειμένος να της χαρίσει την παγκόσμια εξουσία μόνο και μόνο επειδή βγήκε πρόεδρος ο Μπάιντεν. Η Ε.Ε. ζητά συνδιαχείριση του ελέγχου της Ευρώπης, η Κίνα επιθυμεί μια εμπορική συμφωνία, το Ιράν θέλει επιστροφή των ΗΠΑ στην πολυμερή συμφωνία. Όλοι κάτι διεκδικούν. Και περιμένουν από τη μελλοντική κυβέρνηση των ΗΠΑ να ξαναστήσει στα πόδια τους τις διεθνείς σχέσεις. Αλλά δεν ποντάρουν τα πάντα σε αυτήν την προοπτική: η συμμαχία Ασίας-Ειρηνικού, στην οποία εντάχθηκαν 15 χώρες χωρίς τη συμμετοχή των ΗΠΑ, θα δημιουργήσει μια μεγάλη δυναμική, καθώς ενώνει τη Νότια Κορέα, την Κίνα και άλλα κράτη που ως τώρα βρίσκονταν απέναντι το ένα στο άλλο. Στο επόμενο διάστημα, αυτή η συμμαχία θα αναδειχθεί σε πολύ σημαντική δύναμη.
* Ο Τζέιμς Πέτρας είναι ελληνικής καταγωγής Αμερικανός συγγραφέας και διανοούμενος. Το κείμενο αποτελεί την τοποθέτησή του για την τρέχουσα κατάσταση στις ΗΠΑ, την οποία εκθέτει κάθε Δευτέρα στον ραδιοφωνικό σταθμό CX36 του Μοντεβιδέο (Ουρουγουάη).
