Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας

Ερευνητές από το Ινστιτούτο CIRES του Πανεπιστημίου του Κολοράντο στο Μπόλντερ, το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Κάνσας, το Πανεπιστήμιο της Τουλούζης στη Γαλλία και το Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας KAUST στη Σαουδική Αραβία δημιούργησαν μια τεχνική για τη μέτρηση των μεταβολών της στάθμης του νερού σε σχεδόν 2.000 από τις μεγαλύτερες λίμνες, φυσικές και τεχνητές, του κόσμου, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 95% της συνολικής αποθήκευσης νερού στις λίμνες της Γης. Ανάμεσα σε αυτές, μελέτησαν και ελληνικές, στις οποίες εντοπίζουν τάση ξήρανσης: τις Πρέσπες, την τεχνητή λίμνη του Πολυφύτου και την τεχνητή λίμνη των Κρεμαστών.

Η ομάδα συνδύασε παρατηρήσεις τριών δεκαετιών από μια σειρά δορυφόρων με μοντέλα για να ποσοτικοποιήσει τις τάσεις στην αποθήκευση νερού στις λίμνες, σε παγκόσμιο επίπεδο. Χρησιμοποίησε 250.000 στιγμιότυπα από 1.972 από τις μεγαλύτερες λίμνες της Γης, που καταγράφηκαν από δορυφόρους την περίοδο 1992-2020. Επίσης, συγκέντρωσαν μετρήσεις για τις στάθμες νερού από εννέα δορυφορικά αλτίμετρα και μελέτησαν τις μετρήσεις αυτές σε βάθος χρόνου για να μειώσουν την όποια αβεβαιότητα. Για τις λίμνες χωρίς μακροχρόνια καταγραφή στάθμης, χρησιμοποίησαν πρόσφατες μετρήσεις νερού που έγιναν από δορυφόρους.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το 53% των λιμνών παγκοσμίως, τόσο στις ξηρές όσο και στις υγρές περιοχές, παρουσίασε μείωση του όγκου τους. Οι ερευνητές παρομοιάζουν αυτή τη μείωση με το μέγεθος 17 λιμνών Μιντ, που είναι η μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι απώλειες στις υγρές τροπικές λίμνες και στις λίμνες της Αρκτικής υποδηλώνουν πιο εκτεταμένες τάσεις ξήρανσης από ό,τι είχε γίνει προηγουμένως αντιληπτό. Στις τεχνητές λίμνες αυτή η μείωση είναι μεγαλύτερη: σχεδόν τα δύο τρίτα τους παγκοσμίως, παρουσίασαν σημαντικές απώλειες νερού.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι λίμνες αποθηκεύουν το 87% του νερού του πλανήτη, γεγονός που τις καθιστά πολύτιμο πόρο για το οικοσύστημα της Γης. Σε αντίθεση με τα ποτάμια, οι λίμνες δεν παρακολουθούνται επαρκώς, αν και παρέχουν νερό για ένα μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας. Πάντως, ενώ η πλειονότητα των λιμνών συρρικνώθηκε, το 24% είδε σημαντική αύξηση στην αποθήκευση νερού, κυρίως σε περιοχές με λίγο πληθυσμό στο εσωτερικό του οροπεδίου του Θιβέτ, στις βορειότερες Μεγάλες Πεδιάδες στη βόρεια Αμερική και σε περιοχές με νεότερες τεχνητές λίμνες, όπως οι λεκάνες των ποταμών Γιανγκτσέ στην Κίνα, Μεκόνγκ στη νοτιοανατολική Ασία και Νείλου.

Ο επικεφαλής συγγραφέας Φάνγκφανγκ Γιάο, συνεργάτης στο Ινστιτούτο CIRES και στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, αναφέρει ότι τα νέα δεν είναι εντελώς δυσοίωνα. Με αυτή τη νέα μέθοδο παρακολούθησης της αποθήκευσης νερού στις λίμνες και των λόγων πίσω από αυτή, οι επιστήμονες μπορούν να δώσουν στις κοινότητες πληροφορίες για το πώς μπορούν να προστατεύσουν καλύτερα τις κρίσιμες πηγές νερού και τα σημαντικά περιφερειακά οικοσυστήματα.

Οι ερευνητές αναφέρουν στη δημοσίευσή τους πιθανές λύσεις για τη μείωση της ξήρανσης των λιμνών και παρουσιάζουν το παράδειγμα της λίμνης Σεβάν στην Αρμενία, όπου παρατηρήθηκε αύξηση της αποθήκευσης νερού τα τελευταία 20 χρόνια, την οποία οι επιστήμονες συνδέουν με τη νομοθεσία που έχει ψηφιστεί από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 για τη ρύθμιση της άντλησης νερού.


Η ΝΑSA ζητάει βοήθεια

Η NASA ζητάει τη βοήθεια όλων όσων είναι λάτρεις του Διαστήματος για να εντοπίσει αστεροειδείς μέσα από χιλιάδες δεδομένα. Οι εθελοντές επισκέπτονται την ιστοσελίδα www.zooniverse.org/projects/fulsdavid/the-daily-minor-planet και, αφού παρατηρήσουν μια σειρά εικόνων, απαντούν με «ναι» ή «όχι» για το αν βλέπουν σε αυτές αστεροειδείς. Επίσης, μπορούν να γράψουν σχόλια ή να ανταλλάξουν σκέψεις και πληροφορίες με άλλους συμμετέχοντες.

Οι εικόνες που καλούνται να αξιολογήσουν προέρχονται από το αστρονομικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου της Αριζόνα «Catalina Sky Survey», που χρηματοδοτείται από τη NASA. Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού συλλέγονται στο Αστεροσκοπείο Steward στην Αριζόνα περισσότερες από 1.000 εικόνες κάθε βράδυ. Οι εικόνες αυτές προστίθενται καθημερινά στην ιστοσελίδα.

Αυτός ο τεράστιος όγκος εικόνων που συλλέγεται δυσχεραίνει τους ερευνητές, οι οποίοι ζητούν τη βοήθεια του κοινού για να εντοπίσουν τους κοντινούς στη γη αστεροειδείς (γεωπλήσιους), οι οποίοι «ξεγλιστρούν» από το σύστημα ανίχνευσης. Το λογισμικό ανίχνευσης αστεροειδών μπορεί να εντοπίζει πιθανούς αστεροειδείς, ωστόσο οι επιστήμονες σημειώνουν ότι πολλές από αυτές τις ανιχνεύσεις είναι ψευδώς θετικές. Μάλιστα, υπολογίζεται ότι μόλις το 1% των εικόνων που παρουσιάζονται στους χρήστες απεικονίζει αληθινούς αστεροειδείς.

Οι μεγαλύτεροι αστεροειδείς αντανακλούν περισσότερο φως και έχουν ανακαλυφθεί από τους επιστήμονες, ωστόσο οι μικρότεροι είναι πιο πολυάριθμοι και λιγότερο εύκολο να εντοπιστούν. Οι περισσότεροι αστεροειδείς του Ηλιακού μας Συστήματος εντοπίζονται στην Κύρια Ζώνη, που βρίσκεται ανάμεσα στις τροχιές του Άρη και του Δία. Συχνότερα, οι αστεροειδείς αυτοί περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο ακίνδυνα, χωρίς ποτέ να διασταυρωθούν με τις τροχιές των μεγάλων πλανητών. Όμως, άλλοι, οι γεωπλήσιοι αστεροειδείς, έχουν τροχιές που μπορούν να τους φέρουν κοντά στη Γη ή που τέμνουν την τροχιά της Γης.

Υπάρχουν τόσοι πολλοί λόγοι για να βρούμε αυτά τα αντικείμενα, λέει η NASA. Ορισμένοι αστεροειδείς αποτελούν κίνδυνο πρόσκρουσης στη Γη, ενώ άλλοι είναι απαραίτητοι στην προσπάθεια της ανθρωπότητας να εξερευνήσει το Διάστημα.

Το ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο πρότζεκτ είναι τόσο μεγάλο που στις πρώτες τέσσερις μέρες από την έναρξη λειτουργίας της ιστοσελίδας συμμετέχουν στην αναζήτηση περισσότεροι από 1.200 εθελοντές, οι οποίοι έχουν ολοκληρώσει ήδη το 56% του πρότζεκτ.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η NASA ζητάει τη βοήθεια του κοινού στον εντοπισμό αντικειμένων στο Διάστημα. Είχε προηγηθεί το πρότζεκτ «Catalina Outer Solar System Survey project», στο οποίο οι συμμετέχοντες καλούνταν να αναζητήσουν σε φωτογραφίες ουράνια σώματα που βρίσκονται πέρα από την τροχιά του πλανήτη Ποσειδώνα. Επίσης, σε εξέλιξη βρίσκεται το πρόγραμμα «Active Asteroids» για την αναζήτηση ενεργών αστεροειδών, μια κατηγορία αντικειμένων που εντοπίζεται σπάνια.

Τέτοιου είδους προγράμματα ανήκουν στη λεγόμενη «Επιστήμη των πολιτών», που αφορά στη συμμετοχή των πολιτών σε δραστηριότητες και διαδικασίες, οι οποίες λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια μιας επιστημονικής έρευνας. Μέσω σχετικών προγραμμάτων της NASA, περισσότεροι από 410 πολίτες έχουν συμπεριληφθεί ως συν-συγγραφείς σε επιστημονικές δημοσιεύσεις της.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ


Επανεμφάνιση των «μικρών καγκουρό»

Την επανεμφάνισή τους μετά από περισσότερο έναν αιώνα έκαναν στη νότια Αυστραλία τα «μίνι καγκουρό». Ειδικότερα το μπετόνγκ με την ουρά βούρτσας –ένα σπάνιο, πολύ χαριτωμένο μαρσιποφόρο που μοιάζει με καγκουρό σε μέγεθος κουνελιού– επιστρέφει στην ηπειρωτική χώρα της νότιας Αυστραλίας, περισσότερα από 100 χρόνια μετά την εξαφάνισή του από την περιοχή.

Τα μπετόνγκ που πηδούν με τα πίσω πόδια τους όπως τα κανονικού μεγέθους καγκουρό, κατοικούσαν πάνω από το 60% της Αυστραλίας. Σύμφωνα με τον οικολόγο του συμβουλίου του τοπίου της Βόρειας Γιορκ της Αυστραλίας, Ντέρεκ Σάντοου, η ύπαιθρος της Αυστραλίας ήταν κάποτε γεμάτη από αυτά τα καγκουρό σε μέγεθος κουνελιού, τα οποία έτρεχαν και πηδούσαν σαν «μίνι καγκουρό με στεροειδή». Ωστόσο μετά την έλευση των Ευρωπαίων δύο αιώνες πριν, οι οποίοι έφεραν μαζί τους γάτες και αλεπούδες και την αποψίλωση της γης, άφησε τα μπετόνγκ σε μόνο μία χούφτα σημεία στην αχανή ήπειρο, μετατρέποντάς τα σε πρόσφυγες.

Τα τριχωτά πλάσματα, ο αριθμός των οποίων μειώθηκε από δεκάδες εκατομμύρια πριν από τον αποικισμό σε περίπου 12.000 έως 18.000 τώρα, για να επιβιώσουν έχουν γαντζωθεί σε αυστραλιανά νησιά, σε προστατευμένα κλουβιά και σε λίγους θύλακες της δυτικής Αυστραλίας. «Θα ήταν ένα από τα πιο κοινά μικρά θηλαστικά κατά μήκος της νότιας Αυστραλίας, αλλά έχουν χαθεί από σχεδόν όλη την ηπειρωτική χώρα», είπε ακόμα ο Σάντοου.

Πλέον τα χαριτωμένα αυτά καγκουρό επιστρέφουν στη χερσόνησο Γιορκ της Νότιας Αυστραλίας, αφού οι επιστήμονες της άγριας ζωής απελευθέρωσαν 120 από τα ζώα σε διάστημα δύο ετών για να δουν αν μπορούν να επιβιώσουν έξω από κλουβιά ή σε νησιά που προστατεύονται από θηρευτές.

Σχόλια

Σου άρεσε αυτό το άρθρο; Ενίσχυσε οικονομικά την προσπάθειά μας!