της Ξένης Κουτσιλιέρη
Είμαι μητέρα υποψήφιας στις φετινές εξετάσεις και ταυτόχρονα, φέτος συμπληρώνω τριάντα χρόνια διδασκαλίας στην ιδιωτική Μέση Εκπαίδευση. Τονίζω το ιδιωτική, γιατί έχει σημασία για την ποιότητα των μαθητών που συνεργάζομαι. Με αφορμή λοιπόν το φετινό θέμα της έκθεσης και μιά σχετική επιστολή συναδέλφου φιλολόγου που διάβασα στο alfavita (στο τέλος παραθέτω το link για όποιον ενδιαφέρεται*), έκανα μερικές σκέψεις-απολογισμό σαν μαμά και σαν δασκάλα.
Η πρώτη μου αντίδραση στα δύο κείμενα που δόθηκαν στα παιδιά ήταν «Πολύ ωραία!» και πράγματι είναι. Τι να πούμε και για τον Τίτο Πατρίκιο; Εξαιρετικός! Οι δεύτερες σκέψεις όμως δεν ήταν τόσο καλές. Αρχίζω να εξηγώ, μεταφέροντας κάποιες από τις αντιδράσεις των μαθητών.
« Ποιος έβαλε τα θέματα; Τίποτα αρχαίοι… Ποιος διαβάζει βιβλία σήμερα;»
«Κανονικά πρέπει να πάμε στην κόλαση με τόσα ψέματα που είπαμε!»
« Η ποίηση είναι όλη μου η ζωή!» (!!!)
« Ο κοινωνικός μου περίγυρος με έχει περιθωριοποιήσει γιατί διαβάζω ποίηση.»
Ειλικρινά, θα ήθελα πολύ να είμαι δίπλα στον διορθωτή που θα διαβάσει αυτό το τελευταίο. Θα πρέπει να γελάσει πολύ! Άλλοι, πιο ειλικρινείς, είπαν: «Δεν διαβάζω λογοτεχνία και ποίηση γιατί δεν προλαβαίνω.»
Αλήθεια, σε ποιούς απευθύνονταν αυτά τα θέματα; Οι αγαπητοί συνάδελφοι θεματοδότες, σε ποια πραγματικότητα ζουν; Προσπάθησα να φέρω στο μυαλό μου κάποιους από τους μαθητές μου που πραγματικά θα μπορούσαν να ανταποκριθούν (θυμίζω πως διδάσκω σε ιδιωτικό σχολείο με παιδιά εύπορων και, ως επί το πλείστον, καλλιεργημένων γονιών) και με δυσκολία μπόρεσα να σκεφτώ δυο-τρία.
ΚΑΙ ΤΩΡΑ, ώρα για τα δύσκολα! Αναζήτηση ευθυνών. «Φίλος μεν Πλάτων, φιλτάτη δε η αλήθεια.» Ποιος φταίει γι’αυτό; Σίγουρα όχι τα παιδιά. Πιστεύω πως η ευθύνη πρέπει να μοιραστεί στους γονείς και το σχολείο. Σε τι ποσοστό; Νομίζω είναι μισή-μισή. Μπορεί να κάνω και λάθος. Οταν όμως μεγαλώνεις ένα παιδί δεκαεπτά χρόνια και δεν κατάφερες να το κάνεις να διαβάζει, σημαίνει πως κάπου έγινε λάθος. Όταν δώδεκα χρόνια έχεις ένα παιδί στο σχολείο, και παρόλο που του δίδαξες λογοτεχνία και ποίηση, δεν κατάφερες να το κάνεις να τα αγαπήσει, γιατί εσύ ο ίδιος, την ίδια στιγμή, αποδυνάμωνες έως και ακύρωνες αυτά τα μαθήματα κάνοντας τα παιδιά να ασχολούνται μόνο με την κατεύθυνση, κάτι είναι στραβό. Άκουσα και το επιχείρημα πως το θέμα είχε σκοπό να προωθήσει τη Φιλαναγνωσία. Δεν υπάρχει τίποτα πιο σαθρό απ’ αυτό!
Γονείς, δάσκαλοι, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και όποιος άλλος, ας αναλόγιστούμε τις ευθύνες μας και ας πράξουμε τα δέοντα. Άλλες ώρες όμως, όχι την ώρα των εξετάσεων που έτσι κι αλλιώς (κάναμε ό,τι μπορούσαμε και γι’ αυτό) είναι δύσκολες
Όταν επί δώδεκα χρόνια δεν κατάφερες τίποτα, δεν έρχεσαι τώρα, πίσω-πίσω να το κάνεις γιατί δεν θα βοηθήσεις. Αντίθετα θα της δώσεις αυτής της καϋμένης της Φιλαναγνωσίας τη χαριστική βολή. Μάλλον θα τη μισήσουν, δεν θα την αγαπήσουν, όταν το σχολείο τους τη θυμήθηκε τώρα, την πιο δύσκολη ώρα της μαθητικής τους ζωής. Είναι σαν να τα κοροϊδεύεις.
ΚΙ ΕΜΕΙΣ σαν γονείς τι κάναμε; Θα μιλήσω μόνο για μένα.
Θυμάμαι τον πατέρα μου, φιλόλογο παλαιάς κοπής, να απαγορεύει σε συγγενείς και φίλους να μας κάνουν άλλα δώρα εκτός από βιβλία. Ακραίο; Ακραίο! Όμως τα βιβλία τα αγαπήσαμε, γιατί ήταν και το σπίτι μας γεμάτο βιβλία. Αυτά βέβαια συνέβαιναν πίσω, στη δεκαετία του ’70. Σήμερα έχουμε 2020. Και στο δικό μου το σπίτι υπάρχουν πολλά βιβλία. Κι εγώ, με τη σειρά μου, έδωσα στα παιδιά μου βιβλία. Όμως μαζί μ’αυτά τους έδωσα και Nintendo και tablet και laptop και κινητά και κάποιες φορές βολεύτηκα γιατί έπαιξαν και το ρόλο της baby-sitter. Ας πρόσεχα! Γιατί αυτά είναι πιο εντυπωσιακά και τα δύστυχα τα βιβλία νικήθηκαν. Έπρεπε να το είχα φανταστεί. Ακόμα όμως κι αν το είχα φανταστεί, δεν θα μπορούσα να το αποτρέψω. Ή μήπως σε ένα βαθμό θα μπορούσα; Δεν ξέρω.
Και τώρα; Τι γίνεται τώρα;
Γονείς, δάσκαλοι, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και όποιος άλλος, ας αναλόγιστούμε τις ευθύνες μας και ας πράξουμε τα δέοντα. Άλλες ώρες όμως, όχι την ώρα των εξετάσεων που έτσι κι αλλιώς (κάναμε ό,τι μπορούσαμε και γι’ αυτό) είναι δύσκολες.
Για να κλείσω, δανείζομαι τη φράση από την επιστολή της συναδέλφου: «Καλό κουράγιο στους διορθωτές.»
* «Εκπαιδεύοντας τα παιδιά μας στην υποκρισία και το ψέμα» – Ένα σχόλιο για τα θέματα της Νεοελληνικής Γλώσσας (www.alfavita.gr/panellinies/325026_ekpaideyontas-ta-paidia-mas-stin-ypokrisia-kai-psema-ena-sholio-gia-ta-themata)
