Του Κώστα Ανδριανόπουλου.
Καστελόριζο λοιπόν. Με τη δική του σημασία στα πράγματα, τη δική του ακροτελεύτια θέση στην αλυσίδα των νησιών που περιβάλλουν την Τουρκία. Όταν οι διαφορές με την Τουρκία εντοπίζονται στις υπερπτήσεις, παραβιάσεις, ασκήσεις ΝΑΤΟ, όταν η κυβέρνηση μιλάει πονηρά για διαφορές στο Β. Αιγαίο, περνάει απαρατήρητο.
Όμως μια πιο προσεκτική, πιο σφαιρική ματιά στο χάρτη και η οπτική αλλάζει. Το Καστελόριζο, 72 μίλια από τη Ρόδο, βρίσκεται στο μαλακό υπογάστριο της Τουρκίας. 150 μίλια μακριά από την Κύπρο, συνδέει Ελλάδα και Κύπρο, εμποδίζει την προεκβολή της Τουρκίας στη Μεσόγειο. Το Καστελόριζο στέκεται ανάμεσα στον Νταβούτογλου και στα σχέδιά του να γίνει η Τουρκία ναυτικό κράτος με προσπέλαση και ρόλο στη Μεσόγειο, με δικό της ευρύ, εδραιωμένο χώρο αποκλειστικών δικαιωμάτων.
Διαρκείς οι βλέψεις της Τουρκίας για το Καστελόριζο. Ελάχιστοι θυμούνται πως το σχέδιο Άτσεσον για την επίλυση του κυπριακού, το 1964, πρόβλεπε παραχώρηση του Καστελόριζου στην Τουρκία. Ότι κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας του σχεδίου Ανάν για την Κύπρο, επιχειρήθηκε να εισαχθεί το Καστελόριζο στις συζητήσεις, χωρίς επιτυχία. Ή ότι τη δεκαετία του ’70 όταν ακόμα ζούσε η Δέσποινα Αχλαδιώτη, (κυρά της Ρω) στις βραχονησίδες γύρω από το Καστελόριζο, τα επεισόδια τύπου Ίμια, με ανάρτηση τουρκικών σημαιών ήταν συχνά. Πρόσφατα οι έρευνες της Τουρκίας στην περιοχή, μέσα και από νορβηγικά πλοία, ήταν από τα πιο σοβαρά επεισόδια της ελληνοτουρκικής διένεξης.
Σήμερα το Καστελόριζο συνδέεται με το ζήτημα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Ας μην ξεχνάμε ότι ΑΟΖ δεν σημαίνει μόνο κοιτάσματα, οικονομικά συμφέροντα κ.λπ. Στη διαδικασία οριοθέτησης της ΑΟΖ, συγκλίνουν τα κράτη, γενικεύουν τις προσεγγίσεις τους, στήνονται οι συμμαχίες και οι αντιμαχίες, ανοίγει το παιχνίδι της δημιουργίας προϋποθέσεων, ζωογονείται η διπλωματία. Εν κατακλείδι γύρω απ’ αυτά ασκείται η πολιτική. Εν προκειμένω μέσα από το Καστελόριζο επεκτείνεται η ελληνική ΑΟΖ, έως επαφής μ’ αυτήν της Κύπρου. Πράγμα που καταρχήν διευκολύνει την εξαγγελία, οριοθέτηση, την υποστασιοποίησή της και στη συνέχεια δημιουργεί έναν τεράστιας σημασίας άξονα γεωστρατηγικής αλληλοβοήθειας ανάμεσα σε Ελλάδα και Κύπρο. Αν η Ελλάδα παραιτηθεί από το δικαίωμα του Καστελόριζου να έχει ΑΟΖ, όπως πιεστικά, ανυποχώρητα, κατ’ απόλυτο τρόπο, χωρίς δηλαδή να σηκώνει καμία συζήτηση, επιμένει η Τουρκία τότε εκτός της συρρίκνωσης, η Ελλάδα αποκόπτεται από την ΑΟΖ Κύπρου. Στο τρίγωνο Κρήτη-Τουρκία-Κύπρος ανοίγει ένας τεράστιος χώρος κυριαρχίας της Τουρκίας, που επεκτείνεται μέχρι να συναντήσει την ΑΟΖ Αιγύπτου. Στο χώρο αυτό γίνεται λόγος για ύπαρξη κοιτασμάτων φυσικού αερίου.
Τώρα εκείνο που ισχύει στην πράξη είναι ότι η Τουρκία με την συνδρομή της Αμερικής, υποχρέωσαν την Ελλάδα να μιλά για υφαλοκρηπίδα και μόνο, όχι για ΑΟΖ (που διακηρύσσεται μονομερώς, καλύπτεται από το δίκαιο της θάλασσας, το οποίο επιπλέον ορίζει με σαφήνεια χωρίς εξαιρέσεις ότι τα νησιά έχουν ΑΟΖ). Τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ δασκαλεμένα πάνω στη γραμμή των εθνικών παραχωρήσεων, μας βομβαρδίζουν καθημερινά από τα τηλεπαράθυρα, ότι δεν έχει σημασία η ΑΟΖ, αλλά η υφαλοκρηπίδα. Ο ίδιος ο Παπανδρέου στη Βουλή, έφερε σαν επιτυχές παράδειγμα της εμμονής του για οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας από το δικαστήριο της Χάγης, απόφαση του δικαστηρίου σε διένεξη Μάλτας-Λιβύης γύρω από ένα μικρό νησί, όπου σύμφωνα πάντα με τον κ. Παπανδρέου η έννοια της υφαλοκρηπίδας υπερκάλυψε την ΑΟΖ. Μόνο που ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ξέχασε να ενημερώσει το κοινοβούλιο πως η Χάγη αποφάσισε σε βάρος του νησιού.
Η κυβέρνηση επέλεξε τη ρότα των μυστικών συνομιλιών. Δεσμεύει μονόδρομα την Ελλάδα, παρακάμπτει εθνικά δικαιώματα στην ΑΟΖ. Είναι βέβαιο, πως τα γεγονότα θα πληθύνουν, καθώς και ο επαναπροσανατολισμός των πολιτών γύρω απ’ το ζήτημα.
