Δεν χωρά αμφιβολία ότι έχουμε εισέλθει σε μια ειδική κατάσταση, σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης. Η κατάσταση στην Ελλάδα, διαφέρει από εκείνη σε άλλες χώρες που πλήττονται από τον κορωνοϊό κατά τούτο: Πέρα από τα μέτρα που πρέπει να παρθούν για την αντιμετώπιση της πανδημίας, είναι ανοιχτό το μέτωπο με τις απειλές της Τουρκίας, με την πίεση που ασκεί η Άγκυρα χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα το προσφυγικό στον Έβρο και τις συνεχείς στρατιωτικές της προκλήσεις.
Ο διπλός χαρακτήρας της έκτακτης κατάστασης, δημιουργεί μια πιο περίπλοκη κατάσταση προς αντιμετώπιση. Απαιτεί ένα ιδιαίτερο φρόνημα που θα ξεκινά από την κατανόηση της σημασίας και των δύο αυτών μετώπων.
Στις συνθήκες αυτές, βασικό και καίριο ζήτημα είναι τι κοινωνία και τι χώρα θα προκύψει μέσα από την αντιμετώπιση των δύο μετώπων. Η συνήθης σκέψη ότι σε λίγο θα τελειώσει η πανδημία, δεν μας απαλλάσσει από το πόσο θα μας δοκιμάσει, ενώ δεν έχουμε και επαρκή στοιχεία για το πόσο θα διαρκέσει. Όσο για το άλλο μέτωπο, είναι ήδη ανοιχτό και όλα δείχνουν ότι θα κρατήσει για καιρό, με ένταση των προκλήσεων και μονιμοποίηση των πιέσεων.
Η χώρα μπαίνει σε ένα νέο στάδιο, μια νέα φάση που την πλησιάζει σε καταστάσεις σαν της Συρίας σε μεγάλο βαθμό. Υπερβολή; Στον Έβρο δημιουργούνται διεθνείς ζώνες όπου θα περιπολούν διάφορα στρατεύματα και ειδικές δυνάμεις, ενώ τα σύνορα θα χάσουν την σημασία που μέχρι χτες είχαν. Διάφοροι πληθυσμοί, πρόσφυγες και μετανάστες, θα απαιτείται να εγκατασταθούν εκεί ζητώντας «διεθνή προστασία» με όσα αυτή σημαίνει.
Την ίδια στιγμή, η κοινωνία οφείλει να μπει σε μια μορφή καραντίνας για να εμποδίσει την εξάπλωση του κορωνοϊού. Η καθημερινότητα αλλάζει δραματικά, η οικονομία πλήττεται, οι εργασιακές σχέσεις θα αλλάξουν κι αυτές. Θα φανεί δυστυχώς δραματικά πόσο τραγική ήταν η υποβάθμιση του δημόσιου τομέα της Υγείας και των περικοπών που έγιναν όλα αυτά τα χρόνια.
Οι ιθύνοντες κάνουν λόγο για «ατομική ευθύνη» και εννοούν φυσικά να ακολουθούν οι πολίτες όσα προστάζουν αυτοί. Παθητικοποίηση, φόβος, παράλυση, κάνω ό,τι μου κατέβει, μετατρέπομαι σε «ειδικό», διαδίδω μαντζούνια κ.λπ. Η προσωπική ευθύνη –σε αντίθεση με την «ατομική» ως κλείσιμο στο ατομικό σύμπαν με κάθε τρόπο– και το συλλογικό φρόνημα είναι δύο απαραίτητα στοιχεία μιας κοινωνίας που παρόλα τα μέτρα της έκτακτης κατάστασης δεν παύει να είναι ενεργητική: Δείχνει στη μεγάλη πλειονότητά της αυτοπειθαρχία, ζητά γνώση και υπεύθυνη ενημέρωση, στέκεται αλληλέγγυα με όσους μάχονται στην πρώτη γραμμή. Ενεργοποιείται το τμήμα εκείνο που μπορεί για να βοηθήσει τους πλέον αδύναμους και ευάλωτους. Συζητά και επικοινωνεί με όλα τα μέσα που υπάρχουν, βρίσκει τρόπους να μην διαρραγεί η συλλογικότητα, η συζήτηση, η συλλογική απόφαση για διάφορα ζητήματα. Διαβάζει, μορφώνεται, ενημερώνεται, κρίνει, δεν δίνει εν λευκώ ανάθεση σε κανέναν, και μάλιστα σε κρίσιμα θέματα υγείας, ανθρώπινης ζωής, ασφάλειας της χώρας και της κοινωνίας.
Η ενεργητική κοινωνία με τις μορφές που θα εφεύρει, εν μέσω κατάστασης έκτακτης ανάγκης είναι καθοριστικός παράγοντας για το τι κοινωνία και με τι καθημερινότητα θα υπάρχει μετά κι από αυτή την κρίση. Ειδικά για την περίπτωση του κορωνοϊού, ας βγουν και κάποια συμπεράσματα για τα 30 χρόνια νεοφιλελεύθερης επέλασης ενάντια στην κοινωνία, στη δημόσια Υγεία και Παιδεία.
Αν είναι διττός ο χαρακτήρας της ειδικής κατάστασης στη χώρα μας, πρέπει να ανταποκριθούμε και στα δύο σκέλη της χωρίς να ξεχνάμε κάποιο από τα δύο.
Κοινωνία και χώρα όρθιες!
