Το σκηνικό των φονικών σεισμών στην Τουρκία αναπροσαρμόζει τακτικές ενόψει και του γεγονότος ότι το καθεστώς της Άγκυρας –εκ των πραγμάτων– διαφοροποιεί την ατζέντα των προτεραιοτήτων. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ενώπιόν του μια μεγάλη καταστροφή, που θα πρέπει να διαχειριστεί, ενώ στο βάθος είναι και οι εκλογές, που διακαώς θέλει να κερδίσει. Προφανώς και η νέα συγκυρία δεν τον ευνοεί και κάνει αγώνα δρόμου για να ανατρέψει τα δεδομένα και τη λαϊκή αντίδραση.
Οι σεισμοί, όπως είναι γνωστό, έχουν επαναφέρει μια παλιά συνταγή, δοκιμασμένη μεν αλλά αναποτελεσματική. Επανέφεραν τη λεγόμενη διπλωματία των σεισμών, που αφορά περισσότερο τις εντυπώσεις παρά την ουσία και έχει ημερομηνία λήξης. Πίσω από αυτή την ψευδαίσθηση είναι οι γνωστοί κοσμοπολίτικοι κύκλοι στην Αθήνα, οι οπαδοί του κατευνασμού. Την προσέγγιση αυτή ενθαρρύνουν οι Αμερικανοί, που προωθούν την εκτόνωση της έντασης στα ελληνοτουρκικά, χωρίς να ασχολούνται με την ουσία. Ούτε με τις διαφορές. Η λογική να υπάρχουν «ήρεμα νερά» στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο δεν εδράζεται στην ανάγκη εφαρμογής του διεθνούς δικαίου. Στηρίζεται στις υποδείξεις «βρέστε τα όπως και να είναι» για να μην χαλάσει η δική τους σούπα.
Η λεγόμενη διπλωματία των σεισμών, δεν αφορά την Κύπρο, αν και υπήρξε μια προσπάθεια από τον κατοχικό ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, να προωθηθεί «διακρατική» συνεργασία για αντιμετώπιση των ακραίων φυσικών φαινομένων. Μια προσπάθεια που καταβλήθηκε από τον εγκάθετο της Άγκυρας στην πρώτη άτυπη συνάντηση με τον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη, που πραγματοποιήθηκε στις 23 Φεβρουαρίου. Η πρόταση αυτή, που συνδέεται με τις μεθοδεύσεις της τουρκικής πλευράς για ανάδειξη του αφηγήματος ότι λειτουργούν δυο παράλληλες «κρατικές οντότητες» στο νησί, κατατέθηκε ενώ η κατοχική Τουρκία έχει απορρίψει βοήθεια της Κυπριακής Δημοκρατίας για τους σεισμόπληκτους. Αρχικά απέρριψε τη μετάβαση ομάδας διάσωσης και στη συνέχεια την αποστολή φαρμάκων και τροφίμων, που συγκεντρώθηκαν για τον σκοπό αυτό. Κι όλα αυτά επειδή δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, την χαρακτηρίζει «εκλιπούσα».
Δεν επηρεάζουν οι εκλογές
Είναι σαφές πως διαμορφώνεται σκηνικό για τις μετά τους σεισμούς εποχή. Σίγουρα και για μετά τις εκλογές στην Τουρκία. Ανεξαρτήτως του αποτελέσματος, εάν δηλαδή χάσει ή κερδίσει τις εκλογές ο Ερντογάν, θα υπάρξουν εξελίξεις. Αυτό που προκύπτει από τις συζητήσεις του παρασκηνίου είναι πως οι Αμερικανοί έχουν καταστρώσει το σχέδιό τους και η υλοποίησή του δεν επηρεάζεται από το εκλογικό αποτέλεσμα στην Τουρκία.
Την ίδια ώρα είναι σαφές πως και στην περίπτωση που ο Ερντογάν θα χάσει, η νέα κατάσταση πραγμάτων δεν πρόκειται να αλλάξει πολιτική, ούτε στο Κυπριακό ούτε στα ελληνοτουρκικά. Πρόκειται για εθνική πολιτική, την οποία η σημερινή αντιπολίτευση δεν πρόκειται να αμφισβητήσει. Τα επεκτατικά σχέδια της Τουρκίας δεν διαφοροποιούνται. Ο Ερντογάν παραμένει «ενοχλητικός» εταίρος για τους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους. Δεν προσαρμόζεται πλήρως με το πλαίσιο των κινήσεων των δυτικών, «αλληθωρίζει» προς τη Ρωσία και διαμορφώνει δική του ατζέντα επειδή επιδιώκει αυτόνομο ρόλο στην ευρύτερη περιοχή. Παρόλα αυτά τον θεωρού πάντα χρήσιμο. Στην περίπτωση που κερδίσει η αντιπολίτευση, τότε τόσο η Ουάσινγκτον όσο και οι Βρυξέλλες ετοιμάζονται για δυναμική προσέγγιση προσφέροντας δώρα, ευελπιστώντας ότι θα καταφέρουν να κρατήσουν τη νέα κυβέρνηση στο δυτικό μαντρί, χωρίς να φλερτάρει με άλλους.
Τη μεγάλη εικόνα, λοιπόν, τη διαμορφώνουν οι Αμερικανοί. Οι ΗΠΑ επιχειρούν να επιβάλλουν το δικό τους παιχνίδι επικράτησης. Παιχνίδι επικράτησης και εδραίωσης στην ευρύτερη περιοχή. Σταθμίζονται συμφέροντα και διαμορφώνονται δράσεις. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν πακέτο την περιοχή. Δεν πρόκειται να ασχοληθούν –όπως δεν ασχολήθηκαν άλλωστε ποτέ– με τις λεπτομέρειες των διμερών ή άλλων διαφορών.
Η Κύπρος, κατά το αμερικανικό αφήγημα, συνδέεται με τον άξονα της Ελλάδος αλλά και του Ισραήλ, που φθάνει μέχρι τα Βαλκάνια, ενώ είναι σαφές πως στη μεγάλη εικόνα είναι και τα ενεργειακά. Η Κύπρος έχει αναξιοποίητο ενεργειακό πλούτο, ενώ η Ελλάδα φιλοδοξεί να αναδειχθεί σε ενεργειακό κόμβο. Στην Ελλάδα, η αμερικανική στρατιωτική παρουσία ενισχύεται ενώ στην Κύπρο αυτή γίνεται και μέσω των βρετανικών βάσεων.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν πακέτο την περιοχή. Δεν πρόκειται να ασχοληθούν –όπως δεν ασχολήθηκαν άλλωστε ποτέ– με τις λεπτομέρειες των διμερών ή άλλων διαφορών
Ο νέος Πρόεδρος
Την 28η Φεβρουαρίου ανέλαβε τα καθήκοντά του ο νέος Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης. Ανέλαβε έχοντας το Κυπριακό σε πλήρη αδιέξοδο. Δεν είναι μόνο η απουσία διαδικασίας είναι και η εμμονή της τουρκικής πλευράς για εκ προοιμίου αναγνώριση του ψευδοκράτους. Οι Τούρκοι αξιώνουν αναγνώριση της αποσχιστικής οντότητας για να προσέλθουν σε συνομιλίες. Όπως είναι γνωστό, με πρωτοβουλία του νέου Προέδρου, πραγματοποιήθηκε και η άτυπη συνάντηση με τον κατοχικό ηγέτη Ερσίν Τατάρ στην παρουσία των Ηνωμένων Εθνών. Περισσότερο αυτό έγινε για «γνωριμία», ξέροντας τι θα ακούσει.
Είναι σαφές ότι από τη στιγμή κατά την οποία το Κυπριακό μπήκε στον «πάγο» εδώ και καιρό, αυτό αξιοποιείται από τουρκικής πλευράς για προώθηση και επιβολή τετελεσμένων. Το δίλημμα βέβαια που τίθεται δεν είναι αποδοχή των τουρκικών όρων ή εδραίωση των τετελεσμένων. Δίλημμα δεν υπάρχει. Ο στόχος παραμένει η ανατροπή των κατοχικών δεδομένων.
Οι επόμενες κινήσεις
Πώς θα κινηθεί η Λευκωσία εφεξής; Ο νέος Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης έχει εξαγγείλει, μεταξύ άλλων, την παρουσίαση πρότασης προς την Ε.Ε. για την ενεργότερη εμπλοκή της Ένωσης στο Κυπριακό, αξιοποιώντας πολλές παραμέτρους των ευρωτουρκικών θεμάτων. Πρόκειται για μια πρόταση για την οποία είναι ενήμερα τα Ηνωμένα Έθνη ενώ το σημαντικό είναι η αντίδραση και των Βρυξελλών, οι οποίες θα ακούσουν εντός Μαρτίου την προσέγγιση της Λευκωσίας. Φαίνεται, πάντως, να αποτελεί μια διέξοδο στο παρατεταμένο αδιέξοδο καθώς κινείται στη λογική της αξιοποίησης διαφορετικών συμφερόντων με στόχο να βρεθεί «κοινός τόπος». Την ίδια ώρα είναι σαφές πως θα δοθεί βάρος στην εδραίωση των συνεργασιών, πρωτίστως με τις γειτονικές χώρες (αναθέρμανση τριμερών) αλλά και με ισχυρούς παίκτες.
Στην Αθήνα ο Χριστοδουλίδης
Στις 13 Μαρτίου, πραγματοποιώντας ως είθισται το πρώτο του ταξίδι στην Ελλάδα, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης θα βρίσκεται στην Αθήνα για συνομιλίες με την ελληνική κυβέρνηση και την πολιτική ηγεσία της χώρας. Οι πληροφορίες αναφέρουν πως στην ατζέντα του Κύπριου Προέδρου θα είναι και η συζήτηση για την από κοινού αντιμετώπιση των τουρκικών προκλήσεων και της συνεχούς επιθετικότητας της κατοχικής δύναμης. Αυτό θα αφορά τόσο τον συντονισμό σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο αλλά και τον αμυντικό, στρατιωτικό. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης προεκλογικά είχε κάνει λόγο για επανασύσταση του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Δόγματος Ελλάδος και Κύπρου. Μια ιδέα, που δεν τυγχάνει καλής υποδοχής στην Αθήνα.
