Η Αριστερά δεν έχει γρήγορα ανακλαστικά. Βραδυπορεί. Δεν προετοιμάζεται έγκαιρα και αργεί να πάρει αποφάσεις.
Το θέμα της επικοινωνίας και της ενημέρωσης δεν είναι το μόνο που έχει αντιμετωπιστεί αργόσυρτα και μοιρολατρικά. Ούτε η βαρύτητά του σε όλες τις εποχές και σε όλες τις συνθήκες ούτε ο πολεμικός χαρακτήρας των καιρών που ζούμε, δεν στάθηκαν ικανοί παράγοντες για να αλλάξουν τις αντιλήψεις μας ή έστω τους ρυθμούς μας. Κι αυτό φαίνεται τόσο απ’ αυτό που κάναμε όσο κι απ’ αυτό που δεν κάναμε. Κι αυτό πρέπει να αποτελέσει όχι μόνο το σημείο της αυτοκριτικής μας, αλλά και το σημείο μιας νέας αφετηρίας, εάν πραγματικά πιστεύουμε ότι μπορούμε να ανατρέψουμε τα Μνημόνια και να συμβάλλουμε στην αναγέννηση του τόπου, σχεδόν από τις στάχτες του.
Εμπειρία
Σήμερα, υπάρχει η πλούσια και πολύτιμη εμπειρία από τη λειτουργία δεκάδων επικοινωνιακών και ενημερωτικών κόμβων και μέσων, σε όλη την Ελλάδα, τοπικών καναλιών και διαδικτυακών τόπων, που δημιουργήθηκαν από κάθε λογής συλλογικότητες.
Το Indymedia είναι ένα από τα πρώτα συλλογικά εγχειρήματα, με αξιοσημείωτη διάρκεια ζωής παρ’ όλες τις κυβερνητικές επιθέσεις, ενώ πιο πρόσφατο είναι το εγχείρημα της Εφημερίδας των Συντακτών που αποτελεί κοινοπραξία των εργαζομένων και στήθηκε χωρίς ξένα κεφάλαια και εργολάβους.
Σε όλο αυτό το διάστημα, δημιουργήθηκαν εκατοντάδες ιστότοποι με πολιτικό περιεχόμενο, ενίοτε και πολιτιστικό, μέσα από τους οποίους διακινούνται ειδήσεις, αναλύσεις και πληροφορίες επί παντός και αναπτύσσεται ένας δημόσιος διάλογος έξω και ανεξάρτητα από τα καθεστωτικά ΜΜΕ, πέρα και από το Facebook και το Twitter.
Παράλληλα, δημοσιογράφοι και επιχειρηματίες, και επιχειρηματίες δημοσιογράφοι, δημιούργησαν τα δικά τους μέσα με επιτυχία. Από τον Στέλιο Κούλογλου (tvxs.gr) και τον Νίκο Χατζηνικολάου (enikos.gr) μέχρι τον Μάκη Τριανταφυλλόπουλο (zougla.gr) και τους αδελφούς Παγώνα που έστησαν το focus webtv.
Παράδειγμα ΕΡΤ
Αλλά ο τρόπος με τον οποίο δικτυώθηκε η ΕΡΤ για να φτάσει σε αριθμό αποδεκτών που ποτέ δεν είχε στο παρελθόν είναι επίσης αποκαλυπτικός για τις δυνατότητες εναλλακτικών διαύλων επικοινωνίας και ενημέρωσης. Ένας γίγαντας, η ΕΡΤ, χρησιμοποιώντας τις υπηρεσίες ενός νάνου, του ThePressProject.gr, που ιδρύθηκε και λειτουργεί από μία ομάδα δημοσιογράφων, έφτασε σε εκατομμύρια υπολογιστές σε χρόνο μηδέν! Δεκάδες μπλογκ και σάιτ, μεταξύ των οποίων ο «Δρόμος της Αριστεράς» και «Στο Κόκκινο», έγιναν οι φορείς των εκπομπών της ΕΡΤ, ενώ σε όλη την Ελλάδα, τοπικά δίκτυα και ραδιόφωνα έκαναν καθημερινές πολύωρες αναμεταδόσεις. Ήταν ο μεγαλύτερος συντονισμός που έχει γίνει ποτέ, μόνο και μόνο από την ανάγκη διαφορετικών μεταξύ τους ατόμων και συλλογικοτήτων να στηρίξουν την ΕΡΤ. Κι αυτό το επικοινωνιακό πανηγύρι που αντέστρεψε τη φίμωση της ΕΡΤ και έδωσε ακόμα μεγαλύτερη δύναμη στη φωνή της, αποτελεί ένα απτό παράδειγμα για τις πολύ μεγάλες δυνατότητες που μπορεί να έχει μια πετυχημένη αριστερή αντεπίθεση στην κυβέρνηση και τα ολιγοπώλια της ενημέρωσης.
Αυτό θα μπορούσε να γίνει με διάφορους τρόπους. Θα μπορούσε αφενός να ενεργοποιηθεί σωστά ο 902 και αφετέρου να δημιουργηθεί ένα εναλλακτικό κανάλι από τον ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά θα μπορούσε να δημιουργηθεί και ένα κανάλι εξ αρχής από μία νέα συλλογικότητα ή μία σύμπραξη ατόμων και συλλογικοτήτων, ένας συνεταιρισμός, με άμεση ή έμμεση στήριξη του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτά είναι όλα για συζήτηση, που πρέπει να καταλήξει γρήγορα, γιατί οι εξελίξεις τρέχουν με ιλιγγιώδη ταχύτητα.
Μπορεί να ξεκινήσει διαδικτυακά, webtv, με πολύ χαμηλότερο κόστος, με προοπτική να μετεξελιχθεί σε τηλεοπτικό κανάλι αρχικά αθηναϊκής και εν συνεχεία πανελλαδικής εμβέλειας.
Μπορεί, επίσης, να εξεταστεί σοβαρά και αθόρυβα η περίπτωση συνεργασιών ή ενοικίασης ζώνης σε κάποιο από τα κανάλια που διαθέτουν συχνότητα. Αυτό που τέθηκε, όχι με τον καταλληλότερο τρόπο, σε άρθρο της «Αυγής», για συνεργασία με τον «902». Σ’ αυτή την προσπάθεια μπορεί να συμβάλλει το ραδιόφωνό μας, «Στο Κόκκινο 105,5», που διαθέτει ήδη μία υποδομή.
Δημοκρατία
Αλλά το βασικό ζήτημα που τίθεται για ένα σοβαρό και μεγάλο δίκτυο της Αριστεράς είναι οι αρχές και ο τρόπος συγκρότησής του.
Το αριστερό δίκτυο πρέπει να λειτουργεί δημοκρατικά με ισότιμη συμμετοχή και συνεργασία όλων των συντελεστών του και όχι με την ιεραρχική δομή των αστικών κομμάτων και εταιριών. Σαν ένα πρόπλασμα του μελλοντικού κόσμου που ονειρευόμαστε και εξαγγέλλουμε. Η πολυήμερη λειτουργία της καταργημένης ΕΡΤ, χωρίς ιεραρχία και διευθυντές, έδειξε στην πράξη την ευκολία του εγχειρήματος, την ωριμότητα και την επάρκεια των εργαζομένων και των υποστηρικτών τους, καλύτερα κι από την καλύτερη «κατάληψη» που γίνεται από ομόδοξους και συνειδητοποιημένους ακτιβιστές. Τελικά, η δημοκρατία, όπως φαίνεται, είναι η πιο απλή μορφή οργάνωσης και διαχείρισης των σχέσεών μας. Και η πιο αποτελεσματική όταν υπάρχει ομοψυχία και όχι ομοιομορφία. Κάτι με το οποίο ούτε το ΚΚΕ ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ είναι εξοικειωμένοι.
Η εμπειρία του τηλεοπτικού «902» και του ραδιοσταθμού «Στο Κόκκινο» είναι πολύ χρήσιμη για το πώς δεν πρέπει να στηθεί ένας σταθμός. Κατ’ αρχήν, πέρα από την αρχική επένδυση, κανένας σταθμός της Αριστεράς δεν μπορεί και δεν πρέπει να λειτουργεί με ελλείματα και δη απαγορευτικά. Επίσης, κανένας φορέας της Αριστεράς δεν μπορεί και δεν πρέπει να στήνεται και να λειτουργεί με μη αριστερές προδιαγραφές. Εάν, βέβαια, συμφωνούμε ότι ο σεβασμός στα εργασιακά δικαιώματα και η εφαρμογή της δημοκρατίας στην Αριστερά δεν είναι επιλογή, αλλά αρχή, πεποίθηση, ευθύνη και υποχρέωση.
Εθελοντές
Εκτός από τη δημοκρατία, άνευ της οποίας δεν, ένα τολμηρό εγχείρημα πρέπει να στηρίζεται στον εθελοντισμό. Όχι μόνο γιατί οι αριστεροί δεν διαθέτουν ίδια κεφάλαια ούτε πρέπει να χρηματοδοτούνται από τις τράπεζες, αλλά κυρίως γιατί ο εθελοντισμός σε συνδυασμό με τη δημοκρατία είναι σημαντικό ανάχωμα στη γέννηση και επικράτηση της γραφειοκρατίας. Επίσης, διευρύνει απεριόριστα τη συμμετοχή των πολιτών και αποτελεί ανάγλυφο παράδειγμα για μίμηση. Όπως τα κοινωνικά ιατρεία, τα σχολεία για ξένους και άπορους μαθητές, οι κινήσεις αλληλεγγύης και αλληλέγγυας οικονομίας κ.λπ. Η επικρατούσα στα κόμματα λογική ότι όλα υλοποιούνται και διευθύνονται από επαγγελματικά στελέχη και αμειβόμενους συνεργάτες, και δευτερευόντως με τη συμβολή εθελοντών, αποτελεί στρέβλωση της αγωνιστικής παράδοσης της Αριστεράς.
Επί τρία χρόνια και τέσσερις μήνες, βγάζουμε την εφημερίδα «Δρόμος της Αριστεράς», κάθε βδομάδα ανελλιπώς, χάρη στην εθελοντική συμμετοχή ενός βασικού πυρήνα και ενός μεγαλύτερου κύκλου συνεργατών, έχοντας αισίως ξεπεράσει τα 170 φύλλα. Παρ’ όλο που η εφημερίδα δεν ολοκλήρωσε το αρχικό της άλμα, και έμεινε στάσιμη στην παραπέρα ανάπτυξή της, η μέχρι σήμερα έκδοσή της μας επιτρέπει να πιστεύουμε ότι και το καλύτερο είναι εφικτό, αρκεί όχι μόνο να συνειδητοποιούμε τις αδυναμίες μας, αλλά να έχουμε και τη βούληση να τις υπερβούμε. Να μην επαναπαυόμαστε και να βάζουμε συνεχώς νέους ανώτερους στόχους.
Θα μπορούσαμε να βγάλουμε ανάλογα συμπεράσματα και από την «Αυγή», την «Εποχή», το «Πριν» και άλλα μέσα, έντυπα και ηλεκτρονικά, που έχει στη διάθεσή της η Αριστερά.
Ανοίγοντας διάπλατα την πόρτα στον εθελοντισμό, θα εισρεύσουν στο κίνημα και την Αριστερά αμέτρητοι άνθρωποι με ταλέντο και όρεξη για δουλειά.
Και βέβαια, καθόλου αμελητέο, μειώνονται στο ελάχιστο οι δαπάνες ενός μεγάλου εγχειρήματος.
Ανθρώπινο δυναμικό
Στις δύσκολες ώρες που περνάει ο τόπος φαίνεται και η διαθεσιμότητα των ταλαντούχων ανθρώπων. Δεκάδες καλλιτέχνες, διανοούμενοι και δημοσιογράφοι, μαζί με ανθρώπους από όλα τα στρώματα και τα επαγγέλματα, έδωσαν το παρών στην Αγία Παρασκευή. Και υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι με ταλέντο σε όλη την Ελλάδα που μπορούν και θέλουν να συμπράξουν, να δείξουν τη δουλειά και το έργο τους, να γίνουν συμμέτοχοι σε προσπάθειες που διαπνέονται από αγάπη, αλληλεγγύη, δικαιοσύνη, αξιοκρατία, πολυφωνία και μαχητικότητα. Που διεκδικούν μία θέση στον ήλιο, κόντρα στην κοινωνία της ανισότητας και της περιθωριοποίησης των δημιουργικών δυνάμεων του τόπου.
Έχουμε σκηνοθέτες, οπερατέρ, μοντέρ, δημοσιογράφους, συγγραφείς, γραφίστες, σκηνογράφους, ζωγράφους, χορογράφους, μακιγιέζ, ηχολήπτες, πληροφορικάριους, ηλεκτρολόγους, αρχειοθέτες, διορθωτές, συνθέτες, μουσικούς, ηθοποιούς και ό,τι άλλο χρειάζεται ένα σούπερ κανάλι για να παράγει και να εκπέμπει πρόγραμμα ποιότητας με σχεδόν μηδενικό κόστος. Αύριο, εάν κάνουμε μια σοβαρή πρόσκληση συμμετοχής, θα εμφανιστούν εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες εθελοντές. Αρκεί να θέλουμε.
Αριστερή ανταπόκριση
Από τότε που άρχισε να με βασανίζει έντονα αυτό το ζήτημα, έκανα διάφορες κινήσεις βολιδοσκόπησης. Η ανταπόκριση στον κόσμο της Αριστεράς ήταν σχεδόν καθολική, όπως διαπίστωσα και με τις υπογραφές που μάζεψα στη Συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ήταν ασθενική στα κλιμάκια που λαμβάνονται οι αποφάσεις.
Από τη Συνδιάσκεψη μέχρι σήμερα το θέμα δεν συζητήθηκε στα όργανα του ΣΥΡΙΖΑ καθόλου. Μόνο ένα δημοσίευμα εμφανίστηκε στην «Αυγή», μερικές μέρες μετά την τελευταία συζήτησή μας με τον Αλέξη Τσίπρα, που έθιγε μάλλον άκομψα το ζήτημα της συνεργασίας με τον «902». Στις συνεδριάσεις της Κεντρικής Επιτροπής δεν έπεσε στην αντίληψή μου κάποια αναφορά στο ζήτημα, μέσα στις δεκάδες τοποθετήσεις που έγιναν από τα μέλη της. Μια-δυο αναφορές έγιναν, αλλά με αρνητικό προσανατολισμό στην ημερίδα που οργανώθηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ για τα ΜΜΕ, όπως καταγράφηκαν στο ρεπορτάζ της Αυγής (28/5/13).
Στον ΣΥΡΙΖΑ, το θέμα της ισχυροποίησης και της αυτονομίας της επικοινωνίας είτε παρακάμπτεται σιωπηρώς είτε μετατίθεται επ’ αόριστον. Έτσι έρχεται και ξανάρχεται στην επιφάνεια η βούληση και η αγωνία της βάσης από τη μια και οι ολιγωρίες ή επιφυλάξεις στα ηγετικά κλιμάκια από την άλλη.
Λεφτά
Το συνηθέστερο που αντιτείνουν οι έχοντες αντιρρήσεις είναι ότι το εγχείρημα θέλει πολλά λεφτά, χωρίς καν να ξέρουν πόσο κοστίζει. Αλλά, άρνηση υπάρχει και από κει που λογικά δεν θα το περίμενε κανείς. Από δημοσιογράφους! Ένας νεαρός δημοσιογράφος που συνδικαλίζεται, μου εκδήλωσε την αντίθεσή του όταν άκουσε στη ραδιοφωνική μου εκπομπή να υποστηρίζω την εθελοντική συμμετοχή στο εγχείρημα. Είναι απαράδεκτο να δουλεύουμε χωρίς να αμειβόμαστε, μου είπε. Μα, μόνο οι γιατροί θα προσφέρουν εθελοντική εργασία στα κοινωνικά ιατρεία και οι δάσκαλοι θα κάνουν δωρεάν μαθήματα στους άπορους μαθητές και τους μετανάστες; Τον ρώτησα, χωρίς να πάρω απάντηση. Οι δημοσιογράφοι δεν μπορούν, με τη θέλησή τους και με βάση τη δυνατότητα και τη διαθεσιμότητά τους, να προσφέρουν εθελοντική εργασία σε ένα ισχυρό μέσο επικοινωνίας και ενημέρωσης που χρειαζόμαστε για να σπάσουμε το ολιγοπώλιο του κατεστημένου;
Λεφτά θα εξοικονομήσουμε με αγώνα. Ίσως με ανακατανομή της επιχορήγησης που παίρνει ο ΣΥΡΙΖΑ, σίγουρα, όμως, με συνδρομές και εφάπαξ ποσά από φίλους και συντρόφους. Εάν καλυφθεί το κόστος της αρχικής επένδυσης, τα λειτουργικά θα κρατηθούν πολύ χαμηλά με την εθελοντική προσφορά. Δεκάδες τηλεοπτικοί σταθμοί λειτουργούν σε όλη την Ελλάδα με προσωπικό, δημοσιογραφικό, τεχνικό και διοικητικό, 3 έως 10 ατόμων. Όποιος ξέρει πώς λειτουργούν τα κανάλια τοπικής εμβέλειας (Θεσσαλία TV, Αιγαίο TV, Κόντρα, Art, Blue Sky κ.λπ.) δεν εκπλήσσεται. Στα διαδικτυακά κανάλια, είναι ακόμα πιο απλά. Με 3-4 ανθρώπους, όσο κι αν αυτό ακούγεται απίθανο. Στις πιο σύγχρονες εγκαταστάσεις όλα είναι αυτοματοποιημένα. Τρεις κάμερες συνδεδεμένες στην κονσόλα με ένα χειριστή σε ένα στούντιο όχι μεγαλύτερο από μια μικρή αίθουσα συνεδριάσεων.
Στον τηλεοπτικό Seven Χ, με ξεπερασμένη τεχνολογία, έβγαινε πολύωρο καθημερινό πρόγραμμα με ποιοτικά χαρακτηριστικά, με αμειβόμενο προσωπικό που δεν ξεπερνούσε τα δέκα άτομα και με ορισμένους εθελοντές, σαν και μένα, πριν ακόμα η τεχνολογία αυξήσει τις δυνατότητες παραγωγής προγράμματος ευκολότερα και οικονομικότερα. Η Βρισηίδα Δανάλη οργάνωνε, συντόνιζε και σκηνοθετούσε ένα ολόκληρο πρόγραμμα με παρουσιαστές τον Μάνο Στεφανίδη, τον Δημήτρη Χατζησωκράτη, τον Χρήστο Παπαδόπουλο, τον υποφαινόμενο και άλλους οικοδεσπότες ευπρόσωπων εκπομπών με πολιτικό και πολιτιστικό περιεχόμενο, μέχρι τη μέρα που ο ιδιοκτήτης του σταθμού, ο περίφημος Μπατατούδης, πούλησε -απολαμβάνοντας την πλήρη καθεστωτική ασυδοσία- τη συχνότητα του Seven Χ στον Αλαφούζο για να βγει ο Sky! Όργιο παρανομίας από το σταθμό που οι καθεστωτικοί δημοσιογράφοι του υπερασπίζονται –τάχα μου- τη νομιμότητα.
Η αρχική επένδυση δεν είναι απαγορευτική για ένα σταθμό υπερσύγχρονης τεχνολογίας που σε πρώτη φάση θα εκπέμπει διαδικτυακά. Και στην επόμενη φάση, αν χρειαστεί, τηλεοπτικά, ξεκινώντας από την Αττική, δηλαδή το μισό πληθυσμό της χώρας. Το τελικό κόστος, με υποδομή πολύ υψηλών απαιτήσεων, με μονάδα εξωτερικών μεταδόσεων κ.λπ., θα διαμορφωθεί και θα ολοκληρωθεί σταδιακά ανάλογα με τις οικονομικές μας δυνατότητες. Και η διάρκεια του κάθε σταδίου θα καθοριστεί από τις δυνατότητες και τις ικανότητές μας.
Υλικό
Το ανθρώπινο δυναμικό παράγει έργο, στο διηνεκές, το οποίο με τα σημερινά δεδομένα δεν προβάλλεται επαρκώς ή και καθόλου. Η παραγωγή ταινιών μικρού μήκους και ντοκιμαντέρ είναι πολύ μεγάλη, οι θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις για μικρούς και μεγάλους αμέτρητες. Μουσικές σκηνές, συναυλίες, συνέδρια, ομιλίες, αθλητικά γεγονότα, συνεντεύξεις, βιβλία, παιχνίδια και ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς υπάρχει σε υπερπροσφορά. Η ιδιωτική τηλεόραση δεν ενδιαφέρεται για το δημιουργικό έργο της κοινωνίας, παρά μόνο για ό,τι μετριέται με χρήμα και διαφημίσεις.
Νέες παραγωγές σαν το Debtocracy του Άρη Χατζηστεφάνου και των συνεργατών του ή το Έλληνες σε αβέβαιη πτήση του Abdolreza Konharouz εμπλουτίζουν συνεχώς με εξαιρετικό υλικό την εναλλακτική θεματολογία. Αλλά και από το εξωτερικό μπορούμε να βρούμε άφθονο υλικό που παράγεται από ακτιβιστές δημιουργούς σε όλο τον κόσμο και προβάλλεται από εναλλακτικούς φορείς ενημέρωσης. Ακόμα και οι ξένες πρεσβείες διαθέτουν δωρεάν ενδιαφέρον για αναμετάδοση υλικό.
Είμαι σίγουρος ότι από υλικό δεν πρόκειται να υστερήσουμε. Το αντίθετο, γιατί είμαστε πολλοί, πάρα πολλοί, εμείς που δημιουργούμε και μαζεύουμε υλικό για κοινή χρήση.
Πολιτισμός
Το κανάλι μας, τηλεοπτικό ή διαδικτυακό, του ΣΥΡΙΖΑ, της πλατιάς Αριστεράς ή της κοινωνίας, θα είναι κάτι πολύ παραπάνω, γιατί δεν θα είναι μόνο ένας κόμβος πολιτικής ενημέρωσης. Θα είναι κανάλι πολιτισμού και πολιτικής, ίσως κυρίως πολιτισμού. Με ειδήσεις, στρογγυλά τραπέζια, ρεπορτάζ, ανταποκρίσεις, αποστολές, αλλά και σινεμά, θέατρο, μουσική, εικαστικά, λογοτεχνία, ιστορία, κάθε μορφή τέχνης και γραμμάτων, και, ακόμα παραπέρα, με κάθε μορφή αναγέννησης της ζωής μας, από τις δράσεις προστασίας της φύσης και της πολιτισμικής μας κληρονομιάς ως τις βιολογικές καλλιέργειες, και από τις νέες μορφές οικονομίας ως τις πιο προωθημένες μορφές ανθρώπινης συνύπαρξης στην πόλη και το χωριό, στους χώρους εργασίας, σπουδής και αναψυχής.
Το ξέρω ότι αυτό δεν λέει και πολλά πράγματα σ’ αυτούς που η πολιτική είναι κάτι στενό, δόγμα και επάγγελμα, αλλά και σε μένα και σε πολλούς άλλους που δεν περιμένουμε ανταμοιβή για την πολιτική μας δράση, η πολιτική σαν επάγγελμα δεν μας λέει τίποτα.
Στέλιος Ελληνιάδης
