της Ειρήνης Βοσκάκη*
Είναι η γυναίκα το πιο συχνό θύμα κακοποιητικών συμπεριφορών; Είναι οι γυναίκες πιο χαμηλόμισθες από τους άντρες; Είναι πιο δύσκολη η πρόσληψη μιας γυναίκας γιατί υπάρχει το ενδεχόμενο να γίνει μάνα και να χρειαστεί να μείνει ένα διάστημα εκτός δουλειάς; Είναι οι γυναίκες τα πιο συχνά θύματα βιασμού που σπάνια βρίσκουν τη δύναμη να μιλήσουν (γιατί ένα ολόκληρο σύστημα τις φιμώνει και τις εκφοβίζει); Είναι (αν και δευτερευόντως) οι γυναίκες αυτές που θα πάρουν τριαντάφυλλα στις 8 Μάρτη γιατί η επέτειος διεκδίκησης των δικαιωμάτων τους μετατράπηκε σε γιορτή λουλουδιών, λούτρινων και γλυκανάλατης αγοράς δώρων;
Αν ναι, τότε το γυναικείο ζήτημα στις μέρες μας είναι επίκαιρο. Μπορεί για να ανοίξει, έστω και υποτυπωδώς, συζήτηση, να χρειάστηκαν μαρτυρίες επί μαρτυριών και καταθέσεις σε όσα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μας είναι γνωστά. Εν έτη 2021 όμως οι γυναίκες αντί να νιώθουν ασφάλεια να καταφύγουν στη δικαιοσύνη, ένιωσαν πιο ασφαλείς να μιλήσουν μέσω του ίνσταγκραμ. Αυτό είναι μία τρομακτική συνθήκη που χαρακτηρίζει την απευαισθητοποίησή της σημερινής κοινωνίας. Για να μιλήσουμε για την εκμετάλλευση της γυναίκας χρειάστηκε γυναίκες να μιλήσουν ανοιχτά μπροστά σε εκατομμύρια κόσμου με το φόβο του διασυρμού να καραδοκεί. Και δε μίλησαν για πράγματα που δε γνωρίζαμε, μίλησαν για όσα θεωρούνταν κοινό μυστικό και ενίοτε λογική συνέπεια της επιλογής επαγγέλματος. Η κουβέντα άνοιξε, όταν το πρόβλημα έφτασε στην πόρτα μας.
Προσωπικά εάν κάποιος με ρωτούσε που βρίσκεται η αιτία και τι μπορεί να αποτελέσει λύση, θα έλεγα ότι αιτία είναι η απώλεια του ανθρωπισμού στο βωμό της κοινωνικής εξαθλίωσης και η αδιαφορία για τον διπλανό μας, σε συνδυασμό με την κατάχρηση εξουσίας σε αυτόν που θεωρείται αδύναμος, ώστε να αισθανθεί ο θύτης παντοδύναμος έστω και για λίγο. Λύση στο πρόβλημα είναι δύσκολο να βρεθεί, όμως βήματα προς τα κει είναι σίγουρα, η ουσιαστική συζήτηση χωρίς τη φενάκη του καπιταλισμού (ως πρωταρχικό ζήτημα) και η ουσιαστική, στην πράξη υποστήριξη των δικαιωμάτων χωρίς τις φαμφάρες του δικαιωματισμού. Γενικά, ειδικά, πρώτα και κύρια από όλα χρειάζεται ένας νέος ανθρωπισμός που να είναι κοντά στις ανάγκες του σήμερα, ανοιχτός σε προσθήκες, με στόχο την εξέλιξη. Χρειάζεται ουσιαστική υποστήριξη της γυναίκας απέναντι στην καταπίεση της πατριαρχίας, μακριά από τα στενά όρια του πολιτικά ορθού. Το πρόβλημα, άλλωστε, δεν εντοπίζεται τόσο στις λέξεις, όσο στις πράξεις. Οι περισσότεροι θύτες ήξεραν να χρησιμοποιούν πολύ σωστές εκφράσεις κατά την προβολή τους στα μέσα, αλλά απάνθρωπες πράξεις.
Όλες οι γυναίκες έχουν ανάγκη να μπορούν να μιλήσουν και να μπορούν να επιβιώσουν χωρίς να χρειάζεται να φοβούνται, χωρίς να χρειάζεται να χάσουν τη θηλυκότητά τους (άλλο μεγάλο ζήτημα και για πολλές αναγκαιότητα για την ισχυροποίησή τους στην εργασία τους), χωρίς να νοιάζονται μήπως χαρακτηριστούν ανήθικες ή αναξιοπρεπείς. Όλες έχουμε ανάγκη να νοιώθουμε ίσες με την υπόλοιπη κοινωνία και δυστυχώς αυτό δε μας το απαγορεύει η φιλελεύθερη πολιτική, αλλά οι απάνθρωπες και καταχρηστικές συμπεριφορές, που δε λύνονται με την επιλογή ιδεολογίας.
Προφανώς η πατριαρχία υπάρχει και είναι ριζωμένη σε όλη την κοινωνία, ακόμα και σε εμάς τις ίδιες (φτάνει να ρίξουμε μία ματιά σε τόσες και τόσες τοποθετήσεις γυναικών που υποστήριξαν τους θύτες και όχι τα θύματα και χαρακτήρισαν όσες κακοποιήθηκαν ή βιάστηκαν, «ελευθέρων ηθών»). Είναι όμως πρωταρχικής σημασίας να χαρακτηριζόμαστε από ανθρωπιά, κι ας ακούγεται υπέρ το δέον ποιητικό. Χρειάζεται σήμερα πιο πολύ από ποτέ να ανακαλύψουμε έναν νέο ανθρωπισμό που θα έχει κέντρο το σεβασμό του ανθρώπου ανεξαρτήτως φύλου, εργασιακής θέσης, οικονομικής κατάστασης ή σεξουαλικού προσανατολισμού. Και φυσικά θα είναι ενάντια στην πατριαρχία. Γιατί ανθρωπισμός και πατριαρχία δεν γίνεται να ταιριάξουν.
* Η Ειρήνη Βοσκάκη είναι εκπαιδευτικός
