Επιμέλεια: Βάννα Σφακιανάκη
«Βιώνουμε μια μεγάλη ανατροπή» είπε ο Γάλλος πρόεδρος Εμμ. Μακρόν στο πρώτο υπουργικό συμβούλιο μετά από τις θερινές διακοπές, κάνοντας λόγο για «το τέλος της αφθονίας, των βεβαιοτήτων και της ανεμελιάς». Τον άκουσαν οι Γάλλοι στα προάστια και την ύπαιθρο. Τον άκουσαν οι Ολλανδοί και οι Βέλγοι αγρότες που διαμαρτύρονταν το καλοκαίρι για τις διάφορες αναδιαρθρώσεις. Τον άκουσαν και εκατό εκατομμύριο άνθρωποι – το 21,9% του πληθυσμού στην Ε.Ε. σύμφωνα με τη Eurostat – που επειδή ήδη από το 2020, πριν φουντώσει η κρίση, κινδύνευαν ήδη από φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό, δεν μπορούσαν να χαρούν ούτε αφθονία, ούτε βεβαιότητες, ούτε ανεμελιά!
Σήμερα που «η ενεργειακή φτώχεια «στραγγίζει» και τη μεσαία τάξη στην Ευρώπη», (1) «Ένα μεγάλο μέρος των νοικοκυριών στην Ευρώπη ξοδεύει πάνω από το 10% των εισοδημάτων τους για ενέργεια-φυσικό αέριο, ηλεκτρισμό και πετρέλαιο. Στη Γερμανία… η αύξηση των τιμών της ενέργειας οδηγεί το 25% του πληθυσμού στη λεγόμενη ενεργειακή φτώχεια, σύμφωνα με έρευνα του Οικονομικού Ινστιτούτου (IW). Πέρυσι το ποσοστό αυτό ήταν μόλις 14,5%.». «Ο κίνδυνος ενεργειακής φτώχειας έχει αυξηθεί πάρα πολύ», λέει ο οικονομολόγος του IW, Ραλφ Χένκερ στη Welt am Sonntag. Ανάλογη αύξηση δεν υπήρχε ούτε κατά την πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του 1970. «Οι τρέχουσες τιμές της ενέργειας βάζουν ολοένα και περισσότερο τα ιδιωτικά νοικοκυριά υπό οικονομική πίεση».
Μέτρα «εξοικονόμησης»
Ως «Ιστορίες ενεργειακής τρέλας» χαρακτηρίζει η Καθημερινή τα μέτρα που παίρνουν οι διάφορες κυβερνήσεις. Τα βαφτίζουν μέτρα «εξοικονόμησης», σε κατάσταση πανικού για το δύσκολο χειμώνα που έρχεται:
- «Στις ΗΠΑ έχει ήδη ζητηθεί από δεκάδες εκατομμύρια πολίτες να μην χρησιμοποιούν πλυντήρια ρούχων, πλυντήρια πιάτων και φούρνους από τις 14:00 το μεσημέρι έως τις 20:00 το βράδυ.
- Στη Γερμανία … τα φώτα των δρόμων θα χαμηλώνουν, τα φανάρια στα σημεία που δεν έχει κίνηση θα σβήνουν, το νερό θα είναι κρύο στα δημόσια κτίρια και τα μνημεία δεν θα φωτίζονται κατά τη διάρκεια της νύχτας.
- …στη Μεγάλη Βρετανία, εκατομμύρια πολίτες θα μπορούσαν να κληθούν να περιορίσουν τη χρήση ενέργειας … αποφεύγοντας τη χρήση φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού σε ώρες αιχμής και σβήνοντας τα φώτα τις ημέρες που δεν φυσάει, όπως δηλώνει η ειδικός σε θέματα ενέργειας Κάθριν Πόρτερ της εταιρείας συμβούλων Watt-Logic μιλώντας στην Daily Mail…» (2)
Οι πολίτες βιώνουν αυτά τα μέτρα ως νέα μέτρα λιτότητας που εντείνουν το φόβο και τη δυσαρέσκεια, αφού δεν εντάσσονται σε καμιά λογική ουσιαστικής αλλαγής ούτε της εμπορευματοποιημένης αγοράς ενέργειας, ούτε του κυρίαρχου καταναλωτικού τρόπου ζωής.
Οικονομικά μέτρα
Σύμφωνα με υπολογισμούς του Ινστιτούτου Bruegel ο λογαριασμός των μέτρων στην Ε.Ε. έχει ανέβει ήδη στα 379 δισ. ευρώ, από περίπου 250 δισ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. (3) Στη Γερμανία τον Αύγουστο οι λογαριασμοί ρεύματος αυξήθηκαν κατά 185% σε σχέση με έναν χρόνο νωρίτερα, τα μέτρα ελάφρυνσης της κυβέρνησης ανέρχονται στα 95 δισ. ευρώ και υπάρχει δέσμευση για πλαφόν στα κέρδη των ενεργειακών επιχειρήσεων και αναδιανομή των υπερεσόδων. Στη Βρετανία το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας θα είναι αυξημένο κατά 178% τον χειμώνα και η Λιζ Τρας, ανακοίνωσε στήριξη 40 δισ. στις επιχειρήσεις. Στην Ολλανδία, οι αυξήσεις θα είναι επίσης τριψήφιες και προωθούνται μέτρα στήριξης αξίας 16 δισ. ευρώ. (3) Στην Ισπανία και την Πορτογαλία οι τιμές έχουν μείνει σχεδόν σταθερές, λόγω του πολυδιαφημισμένου Ιβηρικού μοντέλου, δηλαδή την επιβολή πλαφόν στο φυσικό αέριο για ηλεκτροπαραγωγή, χωρίς να είναι ιδιαίτερα γνωστό ότι η διαφορά προπληρώνεται με κρατική επιδότηση, δηλαδή πάλι από τους φορολογούμενους!
Το νέα μέτρα που προωθεί η ίδια η Κομισιόν, όπως προκύπτει από το έγγραφο εργασίας (non paper) που διέρρευσε στη γερμανική Die Welt, (4) έρχονται να βάλουν ένα τέλος από το 2023 στις υψηλές κρατικές επιδοτήσεις , συνδέοντας την κατανάλωση με την «εξοικονόμηση», επιβραβεύοντας τους καταναλωτές που κάνουν περιορισμένη κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος και αφήνοντας εκτεθειμένους όσους έχουν αυξημένες καταναλώσεις λόγω π.χ. ενεργοβόρων συσκευών που δεν μπορούν να αντικαταστήσουν, ή θέρμανσης με ηλεκτρική ενέργεια.
Το non paper της Κομισιόν παραδέχεται ότι οι τιμές θα παραμείνουν υψηλές μέχρι το 2025, και ότι δεν υπάρχει «κανένα είδος παρέμβασης στην αγορά που θα είχε αποτέλεσμα βραχυπρόθεσμα». Η Κομισιόν με τα νέα μέτρα, ουσιαστικά, πασχίζει να διασφαλίσει τη συνέχεια της «πράσινης μετάβασης» και την «ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς, αποφεύγοντας «δυσανάλογο δημοσιονομικό κόστος», δηλαδή μεταφέροντας την ευθύνη της «ενεργειακής τρέλας» που οικοδόμησε, στους πολίτες της Ε.Ε.
Η παρέμβαση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου
Σύμφωνα με την Εφημερίδα των Συντακτών το ΔΝΤ κατέθεσε τη Δευτέρα, πρόταση προς τους πολιτικούς ιθύνοντες της Ευρώπης, εκφράζοντας φόβους για κλιμάκωση της δημοσιονομικής ή και (γεω)πολιτικής κατάστασης αν συνεχιστεί η «εθνικοποίηση» των πολιτικών στήριξης και το 2023. Την πρόταση «διατρέχει επίσης ο φόβος ότι η συνταγή της σκληρής «προσγείωσης» της ζήτησης για να χτυπηθεί ο πληθωρισμός θα φέρει κοινωνικές και πολιτικές αναστατώσεις, αλλά και κρίσεις χρέους, με ευρείες αποσταθεροποιητικές συνέπειες». (5) Προτείνει λοιπόν:
- Ένα νέο ευρωπαϊκό Ταμείο για τη χρηματοδότηση πολιτικών στήριξης ώστε να μην δανείζονται οι χώρες επιβαρύνοντας έτσι τα ελλείμματα τους, αλλά η ίδια η Κομισιόν με χαμηλό επιτόκιο και
- Άμεση συμφωνία για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, με στόχο την επάνοδο στα «υγιή» δημόσια οικονομικά και στα πρωτογενή πλεονάσματα, αλλά αφού έχει καλυφθεί από το νέο ευρωπαϊκό ταμείο η ανάγκη στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων. (5)
Στο non paper της Κομισιόν περιλαμβάνονται προβληματισμοί με εναλλακτικές εκδοχές, για την υποχρεωτικότητα ή μη της εφαρμογής των μέτρων της Κομισιόν από τα κράτη μέλη της ΕΕ και αναμένονται οι τελικές αποφάσεις.
Παραπομπές
(1) Η ενεργειακή φτώχεια «στραγγίζει» και τη μεσαία τάξη στην Ευρώπη, naftemporiki.gr
(2) Ιστορίες ενεργειακής τρέλας: Πλυντήριο και μαγείρεμα μόνο πρωί και σβηστά τα φώτα… όταν δεν φυσάει, kathimerini.gr
(3) Βαθαίνει η ενεργειακή κρίση, ανεβαίνει ο λογαριασμός: Κοντά στα 380 δισ. ευρώ τα μέτρα στήριξης ανά την Ε.Ε., naftemporiki.gr
(4) Σε συνάρτηση με μέτρα εξοικονόμησης οι νέες επιδοτήσεις στο ρεύμα – Κερδίζει έδαφος το ελληνικό μοντέλο παρακράτησης των «ουρανοκατέβατων» κερδών – Ολόκληρο το προσχέδιο της Κομισιόν, energypress.gr
(5) https://www.efsyn.gr/oikonomia/diethnis-oikonomia/358191_oi-problepseis-gia-kostos-mamoyth-sto-ilektriko-reyma-kai-i
