Του Χρύσανθου Ξάνθη
Υπάρχει ένα παλιό γαλλικό τραγούδι, η πιο γνωστή του εκτέλεση είναι από την Εντίθ Πιαφ. Ο τίτλος του είναι Ah Ça ira. Σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει Όλα θα πάνε καλά. Έχει γρήγορο τέμπο, είναι ενθουσιώδες και παρακινητικό. Οι στίχοι του είναι άγριοι, σχεδόν αιματηροί. Με τους συγκεκριμένους στίχους, το τραγούδι έμεινε στην ιστορία από τα χρόνια της Γαλλικής Αστικής Επανάστασης.
Το ενδιαφέρον είναι άλλο. Πως η μουσική και ο τίτλος έρχονται από ακόμα πιο παλιά. Οι στίχοι άλλαζαν, ο τίτλος και η μουσική ποτέ. Όλα θα πάνε καλά λοιπόν… Το τραγούδι αυτό είναι ένα τραγούδι των λαϊκών και φτωχών τάξεων στη Γαλλία. Όποτε αντιμετώπιζαν ένα εμπόδιο, κρατούσαν τη μουσική και τον τίτλο και άλλαζαν τους στίχους. Είτε είχαν μπροστά τους έναν βαρύ χειμώνα, μία δύσκολη σοδειά, μία φυσική καταστροφή, ακόμα και έναν πόλεμο ή μία εξέγερση. Ήταν λαϊκή πεποίθηση πως θα τα καταφέρουμε ό,τι και να γίνει. Πολλές φορές, προφανώς, δεν τα κατάφερναν, όμως μάλλον είχαν παλέψει. Είναι και αυτό μία νίκη. Για τους επόμενους.
Στην τελευταία εκδοχή η σκληρότητα των στίχων ήταν τέτοια που χαράχτηκε και έμεινε ανεξίτηλη πάνω στη μουσική και τον τίτλο. Μπορεί κανείς να φανταστεί χιλιάδες στρατιώτες και πολιτοφύλακες να τραγουδούν και να προχωράνε στο πεδίο της μάχης ή να βλέπουν τους βασιλιάδες στο ικρίωμα. Όλα θα πάνε καλά!
Από πού αντλούν οι λαοί την αισιοδοξία τους ακόμα και όταν είναι αφάνταστα στριμωγμένοι; Όταν ο αντίπαλος είναι πολλές φορές πιο δυνατός και ο συσχετισμός αρνητικός; Ο άμαθος λαός, πολλές φορές, τα στυλώνει και προχωρά. Ξεπερνά και τα σοφά επιτελεία που είναι έτοιμα να πισωγυρίσουν ή ακόμα και να περάσουν στους απέναντι.
Γυρνούν οι άνθρωποι προς τα πίσω, στις ρίζες τους και θυμούνται αρώματα των προγόνων; Μα οι περισσότεροι όταν άκουγαν για αυτούς στο μάθημα της ιστορίας ίσως και να βαριόντουσαν… Κι όμως, ένας λαός έχει μάλλον μια συλλογική συνείδηση που περνά από γενιά σε γενιά με διάφορους μη ανιχνεύσιμους τρόπους και εκδηλώνεται, πέρα από τυπικότητες και κλισέ, σε κρίσιμες στιγμές.
Το παρελθόν, όμως, από μόνο του δεν μπορεί να ερμηνεύσει το Ah Ça ira. Υπάρχει και η κατανόηση πως καμιά λύση δεν υπάρχει αν δεν προχωρήσεις μπροστά. Με ό,τι κενά, καθυστερήσεις και απουσίες υπάρχουν. Ή όπως λένε στο Μεξικό οι ιθαγενείς: «Ό,τι λείπει, λείπει! Αλλά προχωράμε!»
