«Η Σιωπή»
Βάλανε τη σιωπή να με πνίξει
Κι αυτή μ’ αγάπησε
Κάθεται στα πόδια μου κι απαριθμεί
Με πόσους και πόσους πλάγιασε
Κι ακούω τα ονόματα
Που ανέκαθεν τιμούσα και σεβόμουν
Το ποίημα του Α.Ζ. «Η σιωπή» αφιερώνεται εξαιρετικά σε όσους από τον λεγόμενο «πνευματικό» κόσμο της χώρας προτιμώντας τον προσωπικό παραγοντισμό αγνόησαν (αιδημόνως έως αναιδώς) το έργο του σπάνιου ανθρώπου και στοχαστή Αντώνη Ζέρβα.
Ως ανειλημμένη οφειλή στη μνήμη του αλλά και υπόσχεση που του δώσαμε λίγες μονάχα ημέρες πριν πεθάνει δημοσιεύουμε ένα από τα κείμενα-υποθήκες που έγραψε στο τελευταίο του κρεβάτι, το σύνολο των οποίων πρόκειται να τυπωθούν σύντομα σε βιβλίο από τις εκδόσεις Περισπωμένη.
Αντώνη, καλό σου ταξίδι στις αχανείς… άκρες του σύμπαντος
Στ. Μ.
Σαίξπηρ και Ντοστογιέβσκη
Τα δυο μισά μιας σφραγίδας
του Αντώνη Ζέρβα
Τι εννοούσε ο Χάϊντεγγερ, όταν αναγνώριζε ότι μόνον η Ρωσσία μπορεί να διασώσει την πνευματικότητα της Ευρώπης, ενόσω οι δύο υιοί του ήσαν αιχμάλωτοι του Κόκκινου Στρατού;
Γιατί ο Μέγας Τ. Σ. Έλιοτ δεν ήθελε τους Ρώσσους και τον Ντοστογιέβσκη;
Για τον Έλιοτ, ο δημιουργός έπλασε τον καλό μα πεπτωκότα άνθρωπο. Έμεινε πιστός στη μεγάλη παράδοση του Δόγματος. Ζητούσε δηλαδή την κρίσιμη μεταβολή του ατόμου υπό Θεόν ασύλληπτον μεν, πλην προσδιορισμένο και αποκεκαλυμμένο μέσω του Υιού. Τον Θεό μόνο να τον ξεχάσεις μπορείς (Ζ. Λορεντζάτος). Το μεγαλείο της Χριστιανικής παράδοσης. Όποιος ξεχνάει, μπορεί να θυμηθεί (Πλάτων).
ΘΑ ΑΦΗΣΩ στην άκρη τις ουσιαστικές διαφορές μεταξύ δυτικής και ανατολικής ερμηνείας του Δόγματος, για να αγγίξω την τεράστια διαφορά μεταξύ Τραγικού και Πλατωνικού πνεύματος, αλλά και μια υπόγεια συνάφειά τους.
Το Τραγικό σπάει τη μνήμη του Δημιουργού. Χυμάει από την άναρθρη ψυχή του κτήνους που δεν εξανθρωπίζεται οριστικώς με θεσμούς. Εξού και η σύγχρονη τεχνολογία της χημείας που θα αποβαίνει ολοένα και πιο αναγκαία.
Λένε, η Τραγωδία είναι σπουδαία και τελεία δημοκρατική «διαδικασία», αλλά δεν κατανοείται ότι πρόκειται για πολιτική εξανθρωπισμού, δηλ. για θέσμιση πόλης μεταφυσικής τάξεως και όχι για αντιπαλότητα πολιτικών φρονημάτων. Με την αριστερή πλην, άντε και κάπως δικαιολογημένη, παιδεία, η Ελλάδα έπεσε στη νηπιότητα, εξού και τα πολλά ανθρωπιστικά και συναισθηματογενή ποιήματα. Η Ελλάδα όμως μπορεί, πιστεύω, να βγάλει ακόμη και ποιητές και πολεμιστές!
Πλην όμως, έστω και κατ’ εξαίρεση, ένα δημοκρατικό πολίτευμα δύναται να είναι πολύ χειρότερο και από μια Τυραννία (Πλάτων, Αριστοτέλης, Φωτισμένες Μοναρχίες). Όλη η σύγχρονη πολιτική σκέψη απέρρευσε από την εκκοσμίκευση του Χριστιανικού Δόγματος, δηλ. από το κεντρικό ζήτημα της Εξουσίας και των Ιεραρχιών της. Γελιέται όποιος νομίζει ότι μπορεί να σκεφθεί την Πολιτική χωρίς να έχει εγκύψει στη Θεολογία. Το ίδιο ισχύει για τη Λογοτεχνία από τη σκοπιά των ατομικών ερωτημάτων. Με την εμφάνιση των Σλάβων στην Ευρώπη, επέρχεται μια τρομακτική αλλοίωση. Εκχριστιανίζονται ελληνικώς, διατηρώντας κάτι από την άθεσμη ψυχή του Αλόγου, που συναντούμε σε όλα τα έργα τους. Αυτό το Άλογον του κτήνους πιάνει ακριβώς ο Ντοστογιέβσκη, επανερμηνεύοντας τρομακτικά το Δόγμα. Ο Ρώσσος είδε πως μόνο από το κτήνος υπάρχει ελπίδα εξανθρωπισμού, τα υπόλοιπα ήταν διαφωτιστικές, πλην απαραίτητες, ψευδαισθήσεις. Δένουν την Πόλη αλλά όχι το Άτομο. Τίθεται το μέγα πρόβλημα συλλογικότητας-ατομικότητας. Ο Ντοστογιέβσκη σκύβει στην ιστορικότητα του παρόντος. Δεν μιλάει για Δημιουργό, αλλά για Χριστό.
Γιατί δεν ήθελε να αφήσει την Πόλη στους Γραικούς, όταν προέκυψε το Ανατολικό Ζήτημα; Γιατί απλώς οι Γραικοί είχαν αρχίσει να γίνονται άγγελοι του ουρανού, να βγαίνουν από την Ιστορία. Ο ίδιος πίστευε στο δράμα τού ακατάπαυστου εξανθρωπισμού εν ζωή. Αγώνας διαρκής πέραν συμφώνων και νομικού πνεύματος, με όλες τις αντιφάσεις και λοιπές συνέπειες. Δεν ήθελε, σαν να λέμε, ούτε τον Λένιν, ούτε τον Φρόυδ. Γαλήνευε με τον Πούσκιν, με τον λυρισμό, όπως κάθε άγριος πολεμιστής! Η κοινωνία του Διαφωτισμού έπλασε τα δέοντα ανθρωπιστικά ιδεώδη και τώρα ο Αστός, ή, ορθότερα, ο Μετα-αστός είναι πλέον το απόλυτο αίτημα της Οικουμένης, ο δρόμος του μέλλοντος έξω από την Ιστορία, δηλ. έξω από τον άνθρωπο. Δεν χρειάζεται πλέον ο άνθρωπος, όπως δεν χρειάζεται το Πνεύμα, που είναι αοράτως απόλυτη βία!
Ο ΕΛΛΗΝΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΣ Λόγος το είχε κατανοήσει. Θα έσπαγε όμως μπρος στην προοπτική του Απείρου. Η Τεχνολογία πλέον είναι το Άπειρον. Κανένα δόγμα δεν τη σταματάει. Δεν υφίστανται πια κάθετοι και οριζόντιοι!
Νά όμως που υπάρχει ο Ντοστογιέβσκη και μαζί οι Τραγικοί! Και, ίσως, η εμφάνιση νέου Θεού;
Ασφαλώς και μένει το Άγιον Όρος και το Θιβέτ. Αλλά μένουν, επειδή η Ιστορία ζη ακόμα. Ο Ουρανός έγινε χωματερή του προσδιορισμένου Όντος!
Βεβαίως και θέλουμε κομψότητα, φινέτσα κ.λπ. Αλλά εδώ πρόκειται για τον πυρήνα του Πνεύματος και το Πνεύμα είναι πυρηνική βόμβα! Μιλάμε για το Πνεύμα και όχι για τις όντως απαραίτητες εξακτινώσεις των Ευαγγελιστών.
Και νά γιατί, κατά τη γνώμη μου, η μεγάλη Ευρώπη του Σαίξπηρ είναι μισερή χωρίς την άγρια πνευματικότητα του Ρώσσου, δάσκαλος του οποίου στάθηκε ο μέγιστος Φλωμπέρ: «Το μέλλον του νεώτερου ανθρώπου είναι η βλακεία!».
Επειδή χωρίς τη ζώσα ιδέα του πολέμου, ο άνθρωπος παύει να παλεύει μέσα του. Ο φιλόσοφος είναι φιλοπόλεμος και μόνον έτσι συντηρείται η Ειρήνη.
ΠΡΟΣΕΧΩΣ, οι φτωχές μου υποθήκες για όποιον διασκεδάζει ακόμα με τα γράμματα και τα «πολιτιστικά»!
