Συνέντευξη στον Ερνάν Σαλίνα*
Καθηγητά Τζέιμς Πέτρας, ας ξεκινήσουμε επισημαίνοντας ότι όλο το ζήτημα του κορωνοϊού έχει υποβαθμιστεί κάπως, παρόλο που η πανδημία εξακολουθεί να κάνει θραύση στις ΗΠΑ, εξαιτίας των τεράστιων κινητοποιήσεων και διαμαρτυριών που συνεχίζονται. Σωστά;
Ναι, και άλλαξαν και οι ίδιες οι κινητοποιήσεις και διαμαρτυρίες. Ξεκίνησαν ως διαμαρτυρία ενάντια στην καταστολή και τα θύματα που αυτή προκαλεί, αλλά τώρα αναδύονται ορισμένα πολιτικά, κοινωνικά, νομικά και άλλα αιτήματα που θα μπορούσαν να έχουν αντίκτυπο στη δομή της εξουσίας. Με εκατοντάδες χιλιάδες να διαμαρτύρονται σε μια σειρά πόλεις και με τις μεγάλες κινητοποιήσεις στις ανατολικές, δυτικές, βόρειες και νότιες πολιτείες των ΗΠΑ, περιλαμβανομένων και εκατοντάδων μικρότερων πόλεων και χωριών, ποτάμια ανθρώπων πλημμυρίζουν τους δρόμους – και ζητούν μεταξύ άλλων τον μετασχηματισμό της αστυνομίας, ενώ σε μερικές μεγάλες πόλεις ζητούν ακόμη και την κατάργησή της. Απαιτούν νομοθετικές αλλαγές, επιβολή των πολιτικών αρχών επί της αστυνομίας. Βλέπουμε ακόμη και διαδικασίες αντικατάστασης και εκδίωξης δημάρχων που υποστήριξαν την αστυνομία. Με άλλα λόγια, υπάρχει ένας μετασχηματισμός του περιεχομένου, του χαρακτήρα και της λειτουργίας του καπιταλιστικού κράτους στις ΗΠΑ. Είναι ακόμη σε εμβρυακή μορφή, αλλά αρχίζει να γίνεται ορατός.
Το δεύτερο σημαντικό γεγονός είναι ότι αυτοί που συμμετέχουν σε αυτές τις κινητοποιήσεις τούς προσδίδουν πολυεθνικό χαρακτήρα. Δεν είναι απλώς Αφροαμερικάνοι: υπάρχουν λευκοί, μαύροι, νέοι, μέλη της μεσαίας τάξης και πολλοί ακόμη. Δεν θυμίζουν οι σημερινές κινητοποιήσεις αυτές της δεκαετίας του 1960, όπου η σύνθεση είχε πολύ περισσότερους Αφροαμερικάνους. Το τρίτο σημαντικό σημείο με το οποίο πρέπει να καταπιαστούμε είναι η πλατύτητα της συμμαχίας που κινητοποιείται: μπορούμε να πούμε πολλά, αλλά το σίγουρο είναι ότι ο χαρακτήρας των διαδηλώσεων, οι διαμαρτυρίες και οι συγκρούσεις, αντιπροσωπεύουν ένα ευρύ τμήμα του πληθυσμού των ΗΠΑ. Λευκοί, Αφροαμερικάνοι, Λατίνοι κι άλλες ομάδες: εδώ βλέπουμε έναν ευρύ συνασπισμό που θα μπορούσε να έχει πολιτικό χαρακτήρα. Με μία έννοια, ήδη έχει πολιτικό χαρακτήρα, ο οποίος όμως διαχέεται στις κινητοποιήσεις, δεν είναι κομματικός.
Σε όλο αυτό το πανόραμα υπήρχε, ή τουλάχιστον φαινόταν να συνυπάρχει, και η διάσταση μιας ενδοκυβερνητικής αντίθεσης ή και σύγκρουσης, με τον επικεφαλής του Πενταγώνου να δηλώνει ενάντιος στη χρησιμοποίηση των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ για την καταστολή των διαμαρτυριών, ενώ ο Τραμπ απειλούσε να τις χρησιμοποιήσει εναντίον των «ταραξιών»…
Ναι, είναι κι αυτός ένας σημαντικός παράγοντας: υπάρχουν διαιρέσεις εντός του κράτους. Πολλοί στρατηγοί εν αποστρατεία επιτέθηκαν στην κυβέρνηση Τραμπ και αντιτάχθηκαν στη χρησιμοποίηση των στρατιωτικών εναντίον των πολιτών. Αυτή είναι μια σημαντική αλλαγή σε σχέση με το παρελθόν.
Κατά τη γνώμη σας αυτό επιβραδύνει κάπως τον Τραμπ όσον αφορά την καταστολή; Είναι υποχρεωμένος να τη συνεχίσει αρκούμενος αποκλειστικά στα αστυνομικά σώματα;
Αυτό τώρα είναι ένα δίλημμα. Από τη μια ο Τραμπ θέλει να χρησιμοποιήσει τους στρατιωτικούς για να ανακαταλάβει τις πόλεις και να καταστείλει τους πολίτες, τους ακτιβιστές, τις πολιτικές που αυτοί προωθούν. Αλλά από την άλλη οι στρατιωτικοί δεν επιθυμούν να μπουν σε αυτή τη σύγκρουση για χάρη ενός Τραμπ ιδιαίτερα απαξιωμένου μεταξύ των στρατιωτικών – ή τουλάχιστον μεταξύ των στρατηγών. Δύο εκβάσεις μοιάζουν πιθανές: Η μία είναι να στραφεί ο Τραμπ εναντίον των στρατηγών εν αποστρατεία και να προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τους εν ενεργεία στρατιωτικούς. Η άλλη είναι οι εν ενεργεία στρατιωτικοί να πάρουν μια βαθιά ανάσα και να ενεργήσουν από κοινού με τους απόστρατους. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να δούμε τι θα κάνουν τώρα οι στρατιωτικοί μπροστά στις προκλήσεις του Τραμπ για κινητοποίηση του στρατού και καταστολή του πληθυσμού.
“Έχουν περάσει πάνω από δύο εβδομάδες και ο κόσμος ριζοσπαστικοποιείται κι άλλο αντί να γυρνά σε πιο μετριοπαθείς θέσεις”
Τι πολιτικές αλλαγές μπορεί να επιφέρει αυτό το κίνημα, πέραν βέβαια κάποιων μετασχηματισμών σε ορισμένα αστυνομικά σώματα ή νομοθετικών ρυθμίσεων όσον αφορά τη λειτουργία της αστυνομίας και της δικαιοσύνης;
Λοιπόν, κατ’ ελάχιστο θα συγκροτηθούν επιτροπές και θα προσπαθηθεί να εφαρμοστούν ορισμένα μέτρα που θα δίνουν περισσότερες εξουσίες στις πολιτικές αρχές και τους κυβερνήτες. Αυτό βέβαια έχει πολύ περιορισμένη αξία, διότι οι σημερινοί κυβερνήτες πολιτειών διάκεινται πολύ ευμενώς προς την αστυνομία ή τουλάχιστον έχουν υποταχθεί σ’ αυτήν. Το πρόβλημα που έχουμε τώρα, αυτό που είναι πασιφανές, αφορά τη διαπίστωση ότι το βορειοαμερικάνικο κράτος είναι ένας κράτος αστυνομοκρατούμενο. Η αστυνομία έχει τεράστια αυτονομία έναντι των πολιτικών αρχών, είναι αυτή που τους υπαγορεύει τι μπορούν να κάνουν, και όχι το αντίθετο.
Δείτε τις αστυνομικές απεργίες: πρέπει να καταλάβουμε ότι το συνδικάτο των αστυνομικών αποτελεί μία ακόμη μορφή καταστολής και δικαιολόγησης της καταστολής. Δεν είναι δηλαδή ένα συνδικάτο που υπερασπίζεται τον λαό. Είναι ένα συνδικάτο που αντιμετωπίζει τους αστυνομικούς ως άτομα με ιδιαίτερα προνόμια, που δικαιολογεί οποιοδήποτε έγκλημα οποιουδήποτε αστυνομικού, που υπερασπίζεται οποιαδήποτε δολοφονία έχει διαπραχθεί από την αστυνομία. Το είδαμε και στη Μινεάπολη, η αστυνομία δικαιολογεί τα πάντα: όταν οι αστυνομικοί χτύπησαν έναν 75χρονο, το συνδικάτο τούς υπεράσπισε και αντιτάχθηκε σθεναρά σε οποιαδήποτε σχετική ανάκριση ή δίκη.
Σας ευχαριστούμε για όσα μας είπατε. Παρακολουθούμε με μεγάλη προσοχή όσα συμβαίνουν στις ΗΠΑ, βλέπουμε όλα αυτά τα πλήθη που εξακολουθούν να παλεύουν στους δρόμους, και παρατηρούμε επίσης ότι αναπτύσσεται και η διεθνής αλληλεγγύη προς αυτό το κίνημα διαμαρτυρίας στις ΗΠΑ – είδαμε για παράδειγμα αυτές τις μέρες κινητοποιήσεις συμπαράστασης στην Ευρώπη…
Μα βέβαια, είναι ένα παγκόσμιο κίνημα που έχει εδώ βαθιές επιπτώσεις. Η συμπαράσταση έπαιξε κι αυτή ρόλο στο γεγονός ότι ζούμε τόσο πλατιές κινητοποιήσεις, με τέτοια έκταση και διάρκεια. Έχουν περάσει πάνω από δύο εβδομάδες και ο κόσμος ριζοσπαστικοποιείται κι άλλο αντί να γυρνά σε πιο μετριοπαθείς θέσεις. Βιώνουμε μια τεράστια δυνατότητα να αλλάξει επιτέλους κάτι σε αυτή τη χώρα, ύστερα από τόσο πολλά χρόνια.
Ας ελπίσουμε ότι το κίνημα θα εξακολουθήσει να βρίσκεται στους δρόμους κι ότι δεν θα υπάρξουν χειραγωγήσεις ή και προβοκάτσιες με στόχο να το εξασθενίσουν.
Ακριβώς! Φυσικά υπάρχουν προβοκάτορες. Υπάρχουν ταυτόχρονα και μερικοί οπορτουνιστές στο Δημοκρατικό Κόμμα, που θέλουν να εκμεταλλευθούν τέτοιες καταστάσεις για να αποσπάσουν ψήφους. Ο κύριος Μπάιντεν είναι ένας από αυτούς.
* Ο Τζέιμς Πέτρας είναι ελληνικής καταγωγής Αμερικανός καθηγητής Κοινωνιολογίας, συγγραφέας και διανοούμενος. Τη συνέντευξη πήρε στις 8 Ιουνίου ο Ουρουγουανός δημοσιογράφος Ερνάν Σαλίνα για τον ραδιοφωνικό σταθμό CX36 του Μοντεβιδέο.
