Αιφνιδιαστική προκήρυξη εκλογών στη Βρετανία
του Ηλία Σταθάτου*
Και ξαφνικά ξυπνήσαμε σε προεκλογική περίοδο. Η πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Τερέζα Μέι, με μια κίνηση που αιφνιδίασε, εξήγγειλε βουλευτικές εκλογές στις 8 Ιουνίου. Η κίνηση, εκτός από αιφνιδιασμό, προκάλεσε εξάντληση: «Αυτό μας έλειπε τώρα», αναφώνησε μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος, ειδικά αυτό το οποίο δεν βλέπει με καλό μάτι άλλη μια πενταετία –αν είναι πενταετία– Συντηρητικών στην εξουσία. «Πάλι εκλογές; Πάλι;!», αναφώνησε το άλλο κομμάτι, του οποίου οι συχνές εκλογικές διαδικασίες φέρνουν στον μυαλό ταραγμένα χρόνια. Οι Εργατικοί δεν ενθουσιάστηκαν, μάλλον το αντίθετο, αλλά τι να κάνουν, θα προχωρήσουν – κάτι που τείνει να γίνει σταθερό μοτίβο τα τελευταία έτη. Ακόμα και η ίδια η Τερέζα Μέι δεν ήθελε εκλογές, καθώς δήλωσε στο στούντιο του BBC πως «έφτασα σε αυτή την απόφαση απρόθυμα, αφότου έλαβα υπόψη τις περιστάσεις και τη διαπραγματευτική διαδικασία που έρχεται». Γιατί τότε φτάσαμε σε μια εκλογική διαδικασία που κανείς φαίνεται να μην θέλει; Φυσικά, λόγω Brexit, καθώς η ηγέτης των Συντηρητικών τόνισε πως δεν μπορεί να ανεχτεί άλλο το «σαμποτάζ» των κομμάτων της αντιπολίτευσης κατά τη διαπραγμάτευση εξόδου της χώρας από την Ε.Ε. Είναι όμως έτσι; Μιλάμε για πολιτική. Η εργαλειακή χρησιμοποίηση υπαρκτών ή και ανύπαρκτων ζητημάτων, μαζί με την κομβική επιλογή του κατάλληλου πολιτικού χρόνου για την κατάκτηση μεγαλύτερης εξουσίας, δεν μπορεί παρά να κάνει την εμφάνισή της, μέσα σε ένα περιβάλλον πλήρες αντιθέσεων, ευκαιριών, προβλημάτων μα και απειλών.
Tabula Rasa
Αρχικά, και όσον αφορά το στρατόπεδο των Συντηρητικών, ο ισχυρισμός περί διαρκούς σαμποτάζ από τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν στέκει ιδιαίτερα. Το κυβερνών κόμμα απολαμβάνει μια άνετη πλειοψηφία, με την αντιπολίτευση να μην είναι σε καμιά περίπτωση τόσο απειλητική ώστε να παραλύει την ικανότητα της κυβέρνησης να διαπραγματευθεί. Παρ’ όλα αυτά, η απόφαση για πρόωρες εκλογές βγάζει νόημα και έχει τη δική της εσωτερικά συνεκτική πολιτική λογική. Το αναδυόμενο σκάνδαλο υπέρβασης εκλογικών εξόδων, στο οποίο εμπλέκονται αρκετοί βουλευτές των Συντηρητικών, ήδη προκάλεσε τριγμούς, και επιδιώκεται μέσω των εκλογών να «κουκουλωθεί». Κυριότερα, τα προβλήματα και διλήμματα της Μεγάλης Βρετανίας δεν πρόκειται να καταλαγιάσουν κατά τα επόμενα δύο –διαπραγματευτικά– έτη. Αντίθετα, θα οξυνθούν.
Η χώρα, εκτός από μια σκληρή διαπραγματευτική διαδικασία και την ήδη υπάρχουσα οικονομική αβεβαιότητα, αντιμετωπίζει σημαντικό πρόβλημα ορισμού. Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ένα κενό σημαινόμενο. Ένας άγραφος πίνακας. Οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ θα πρέπει να ορίσουν τι είδους πολιτική, κοινωνική και οικονομική συνταγή θα ακολουθηθεί στο εσωτερικό, αλλά και στις διεθνείς σχέσεις του κράτους, κατά και μετά την αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς πάντα αναπτύσσονται πολιτικές προσδοκίες μετά από ένα μεγάλο γεγονός. Πώς θα αντιμετωπίσουν οι Συντηρητικοί την ουσιαστική μείωση απολαβών που, σύμφωνα με το Γραφείο Εθνικών Στατιστικών, είναι προ των πυλών, και την επερχόμενη κατάρρευση του Εθνικού Συστήματος Υγείας, γεγονότα αμφότερα με πολιτικό κόστος; Ειδικά εν μέσω εμπορικών διαπραγματεύσεων και συμφωνιών μετανάστευσης. Λογικό είναι που οι Συντηρητικοί, και ειδικά η ηγετική ομάδα τους, θέλουν να προλάβουν τις εξελίξεις και να μην κατέβουν σε εκλογές εν μέσω τέτοιου πιεστικού περιβάλλοντος – ειδικά τώρα που οι δημοσκοπήσεις φαίνεται να τους ευνοούν, λαμβάνοντας ακόμα μεγαλύτερη πλειοψηφία και πειθαρχώντας τις τάξεις τους.
Πείραμα
Ας κάνουμε εδώ ένα διανοητικό πείραμα. Ας φανταστούμε την εικόνα ενός Ηνωμένου Βασιλείου και μιας κυβέρνησης πιεσμένης, πεπληγμένης, έπειτα από δύο χρόνια διαπραγματεύσεων, οικονομικής κρίσης και ανεκπλήρωτων υποσχέσεων. Και εν μέσω όλων αυτών, εκλογές. Είναι τόσο απίθανο να συμβεί και εδώ ένα σενάριο ανάλογο της εκρηκτικής πορείας του Ζαν-Λικ Μελανσόν; Ειδικά από τη στιγμή που ο αντίστοιχος υποψήφιος είναι έτοιμος και απολαμβάνει ισχυρότερη θεσμική εξουσία, ως ηγέτης της αντιπολίτευσης, έχει ισχυρή βάση ακτιβιστών και ίσως μέχρι τότε έχει καταφέρει να βάλει τάξη στο κόμμα του. Οι πολιτικοί σύμβουλοι των Συντηρητικών βλέπουν μπροστά. Δεν θέλουν να ρισκάρουν ένα τέτοιο σενάριο. Δεν ρισκάρουν ούτε καν τηλεοπτικό ντιμπέιτ στις επερχόμενες εκλογές.
Η κατάσταση στους Εργατικούς
Στο στρατόπεδο των Εργατικών δεν είναι κι η καλύτερη εποχή. Η αποσάθρωση της εκλογικής τους βάσης συνεχίζεται, ενώ η Σκωτία προβλέπεται να ψηφίσει πάλι το δικό της εθνικό κόμμα. Ο μιντιακός πόλεμος συνεχίζεται, αν και έχει μεταβληθεί ποιοτικά από λασπολογία σε μια αέναη αυτοεκπληρούμενη καλλιέργεια κλίματος εσωστρέφειας, ενώ φράξιες του κόμματος συνεχίζουν να δημιουργούν προβλήματα. Παρ’ όλα αυτά, οι Εργατικοί προτίθενται να ψηφίσουν υπέρ της διεξαγωγής εκλογών στο Βρετανικό Κοινοβούλιο. Κάτι που αναπόφευκτα δημιούργησε τριβές – ένα μοτίβο που επαναλαμβάνεται και καλλιεργείται από τους αντιπάλους τους, οι οποίοι επιδιώκουν να φέρνουν διαρκώς το Εργατικό Κόμμα μπροστά σε επιλογές οι οποίες το διχάζουν. Όμως το κοινωνικό και οικονομικό πεδίο αποτελούν, σε αντίθεση με το θέμα του Brexit, προνομιακό πολιτικό πεδίο παρέμβασης για το κόμμα αυτό. Κι αν κάτι μας έχει μάθει η πρόσφατη εμπειρία, είναι πως εκλογικά μπλοκ δημιουργούνται εύκολα, αν η καμπάνια απαντά σε υπαρκτά και παραμελημένα προβλήματα. Ειδικά από τη στιγμή που το κόμμα των Φιλελεύθερων Δημοκρατών επέλεξε να εστιάσει αποκλειστικά στο θέμα του Brexit, το UKIP έχει χάσει ελαφρώς τη σχετικότητά του, ενώ το Σκωτσέζικο Εθνικό Kόμμα είναι… σκωτσέζικο.
Ο χρόνος μέχρι τις κάλπες, λίγος. Έχει πάντως μια αξία να παρακολουθήσουμε πώς θα κινηθούν πολιτικά μέχρι τις εκλογές οι Εργατικοί. Πολλοί βιάζονται να εξαγγείλουν κρυπτο-μαζοχιστικά την πολιτική συντριβή οποιωνδήποτε προοδευτικών δυνάμεων και την κυριαρχία των Τόρις «μέχρι να σβήσει ο Ήλιος». Ας θυμηθούμε όμως πως τα τελευταία χρόνια αρκετές πολιτικές σιγουριές κατέρρευσαν, η μία μετά την άλλη. Ας μην απεμπολήσουμε τη δυνατότητα της πραγματικότητας να μας εκπλήξει. Γιατί θα το κάνει, με ή χωρίς τη συγκατάθεσή μας.
* Τη στήλη γράφει κάθε δεύτερη εβδομάδα ο Ηλίας Σταθάτος από το Λονδίνο
