Το περιβάλλον και η ποιότητα ζωής βορά στις χρυσοφόρες μπίζνες
Της Δέσποινας Σπανούδη
Το Aλουμίνιο της Ελλάδας (ΑτΕ), μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες της χώρας, λειτουργεί εδώ και μισό περίπου αιώνα στον μικρό Κόλπο της Αντίκυρας, στη βόρεια πλευρά του Κορινθιακού. Το Αλουμίνιο –πρώην Pechiney- είναι εξαιρετικά ενεργοβόρο, απορροφώντας το 6% της ετήσιας πανελλαδικής κατανάλωσης. Από την ίδρυσή του, υπεγράφη μια αποικιακού τύπου σύμβαση με τη ΔΕΗ, για ρεύμα σε συμβολική τιμή, ενώ για την εγκατάστασή του, απαλλοτριώθηκε απο το ελληνικό Δημόσιο έκταση 7.000 στρεμμάτων από τους κατοίκους της περιοχής.
Η ύπαρξη του εργοστασίου συνεπάγεται μια δυσβάσταχτη οικολογική υποβάθμιση: Η μονάδα ειναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς αέριων ρύπων στην Ελλάδα. Οι εγκαταστάσεις της παράγουν ετησίως ώς 800.000 τόνους ερυθράς ιλύος με τοξικές και καρκινογόνες ουσίες. Η λάσπη, παρά τις αλλεπάλληλες καταγγελίες, εξακολουθεί να πέφτει στον Κορινθιακό, νεκρώνοντας τον πυθμένα και πλέον φθάνει μεχρι την Πελοπόννησο. Όχι μόνο μέχρι σήμερα δεν έχει επιβληθεί ασφαλής διάθεση της λάσπης, αλλά και όταν οι πολίτες ανακάλυψαν ότι δεν υπήρχε νόμιμη άδεια για την χρήση της θάλασσας ως σκουπιδότοπου, ο νομάρχης φρόντισε να εκδώσει μία. Σήμερα, το Αλουμίνιο ανήκει στον Όμιλο Μυτηλιναίου, που διαπίστωσε την αξία του ως «δούρειου ίππου» για άλλες επικερδείς δραστηριότητες που δεν θα ήταν αποδεκτές, γιατί δεν παρέχουν απασχόληση.
Ενεργειακό Κέντρο Μυτιληναίου
Έχοντας εξασφαλίσει, μέσω της Πολιτείας, υπέρογκη τιμή πώλησης ρεύματος στη ΔΕΗ, ο όμιλος, ξεκίνησε και μία και δύο και τρεις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής (χρήσιμες ιδιαίτερα αν διαλυθεί η ΔΕΗ):
• Κατασκεύασε την πρώτη και ξεκίνησε δεύτερη μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, για την οποία έγινε προσφυγή κατοίκων στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
•Πήρε θετική γνωμοδότηση από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας για μια τρίτη μονάδα 600 MW με λιθάνθρακα, που ανεστάλει λόγω κινητοποιήσεων. Εναλλακτικά, υπάρχουν σχέδια και για τρίτη μονάδα φυσικού αερίου. Σύμφωνα με μελέτες, οι αθροιστικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις θα προκαλέσουν ακραία θερμική και χημική ρύπανση στο νερό και την ατμόσφαιρα. Η υπερβολική εκπομπή καυσαερίων θα μετατρέψει την κλειστή περιοχή σε θάλαμο αερίων. Για τη ψύξη των μονάδων προβλέπεται η χρήση δεκάδων χιλιάδων κυβικών μέτρων/ ώρα θαλασσινού νερού, που θα ξαναγυρίζει στη θάλασσα έως και σε 60οC. Ο χώρος στον οποίο έχουν κατασκευαστεί οι νέες μονάδες, απαλλοτριώθηκε, αποκλειστικά, για την κατασκευή του Αλουμινίου και κανείς δεν ενοχλήθηκε απο το γεγονός ότι ο κ. Μυτηλιναίος τον μετατρέπει σε ζώνη εγκατάστασης βιομηχανικών μονάδων.
Οι τοπικές αντιδράσεις
Λόγω ισχυρής επιρροής στην τοπική κοινωνία, το ΑτΕ απολάμβανε πλήρη ασυλία. Όλοι, σχεδόν, οι τοπικοί παράγοντες -εκλεγμένοι στο Κοινοβούλιο, στην Αυτοδιοίκηση, σε συνδικαλιστικούς φορείς, Επιμελητήρια κ.λπ.- συνδέονται, άμεσα ή έμμεσα, με την εταιρία. Το σχεδιαζόμενο ενεργειακό κέντρο ήταν, όμως, η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για τους κατοίκους. Από το 2007 μέχρι σήμερα, οι κινητοποιήσεις είναι συνεχείς με συμμετοχή πολιτών γύρω από τον Κορινθιακό με πορείες, συλλαλητήρια, συνέδρια και ημερίδες, διοικητικές και δικαστικές προσφυγές. Οι κινήσεις πολιτών υποκίνησαν ανεξάρτητες επιστημονικές μελέτες, όπως θα όφειλε και ουδέποτε έκανε η Πολιτεία. Συγκλονιστικά είναι τα στοιχεία για τη ρύπανση της ατμόσφαιρας, των εδαφών, του θαλάσσιου περιβάλλοντος και του βυθού του Κορινθιακού, από το Πανεπιστήμιο της Πάτρας. Σοκ προκάλεσαν και τα στοιχεία ερευνητών του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) το 2009, που κατέγραψαν ότι στο βυθό της Αντίκυρας βρίσκονται καρκινογόνοι ρύποι (πολυκυκλικοί υδρογονάνθρακες) έως και 40 φορές περισσότεροι απ’ ό,τι στον κόλπο της Ελευσίνας. Στην προσπάθειά του να φρενάρει την αξιοποίηση των στοιχείων της έρευνας, ο Όμιλος Μυτιληναίου μήνυσε τόσο τους ερευνητές όσο και τους πολίτες της οικολογικής κίνησης της Αντίκυρας!
Η συγκάλυψη της πολιτείας και ο χορός των ενισχύσεων
1. Παρά την έγγραφη ενημέρωση τους απο το ΕΛΚΕΘΕ, ούτε η Νομαρχία, ούτε η Περιφέρεια, ούτε το υπουργείο ενδιαφέρθηκαν να συνεχιστεί η έρευνα. Για την ακρίβεια, δεν έδειξαν κανένα απολύτως ενδιαφέρον, όπως ακριβώς και οι βουλευτές. Αντίθετα, συνωστίσθηκαν να πανηγυρίσουν τη γαλάζια σημαία για μια γειτονική παραλία και να διαψεύσουν τις «κακές φήμες». Η περιβαλλοντική αδειοδότηση της Αλουμίνιο της Ελλάδας, που είχε λήξει από τον Σεπτέμβρη του 2007, ανανεώθηκε έναν ολόκληρο χρόνο μετά, με σοβαρότατες ελλείψεις.
2. Το σκάνδαλο της πρώτης μονάδας ηλεκτροπαραγωγής: Για να συναινέσει η τοπική κοινωνία, η Αλουμίνιο της Ελλάδας ισχυρίστηκε ότι θα αντικαταστήσει το ρυπογόνο μαζούτ με φυσικό αέριο. Επίσης, έλαβε και επιδότηση 36 εκατομμυρίων ευρώ, προκειμένου να απαλλάξει το εθνικό σύστημα από τις τεράστιες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνει. Η μονάδα ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 2007, αλλά δεν έμπαινε σε λειτουργία, γιατί ο Όμιλος Μυτιληναίου επεδίωκε την μετατροπή της άδειας, ώστε να εμπορεύεται στη ΔΕΗ το ρεύμα που θα παράγει, σε πολύ υψηλότερη τιμή από αυτή που το αγοράζει από τη ΔΕΗ για την Αλουμίνιο της Ελλάδας. Παρά τις σοβαρές αντιδράσεις, τόσο από τη διοίκηση όσο και από τους εργαζόμενους της ΔΕΗ (ΓΕΝΟΠ), που προχώρησαν και σε κινητοποιήσεις, ο τότε υπουργός Ανάπτυξης, Φώλιας, συναίνεσε στα… μουλωχτά, τη Μεγάλη Πέμπτη του 2008. Από τότε, η μονάδα λειτουργεί και πουλάει ρεύμα – χωρίς άδεια λειτουργίας όπως και επισήμως μας απάντησε το ΥΠΕΚΑ, πριν από δύο μήνες. Άκαρπες μέχρι σήμερα, αποδείχθηκαν οι διαδοχικές καταγγελίες σε υπηρεσίες και εισαγγελείς.
3. Επιπλέον: 11 εκατ. ευρώ ήταν ο προϋπολογισμός για τον αγωγό φυσικού αερίου υψηλής πίεσης με φορέα υλοποίησης τη ΔΕΠΑ, ο οποίος προοριζόταν να καλύψει «αστικές, βιομηχανικές και βιοτεχνικές ανάγκες». Στην πορεία, όμως, κατέληξε …κατευθείαν στις εγκαταστάσεις Μυτιληναίου.
Αυτό σημαίνει ότι αντί να προμηθεύονται τα σπίτια, οι οικισμοί, οι βιοτεχνίες φυσικό αέριο από τον αγωγό που πληρώσαμε, το αέριο οδηγείται σε ιδιωτική μονάδα που επιδοτήσαμε, εγκατεστημένη σε περιοχή που απαλλοτριώσαμε. Κατά τη μετατροπή του αερίου σε ρεύμα, θα σπαταληθούν τα 2/3 της αξίας του, μολύνοντας και το περιβάλλον με περισσότερα καυσαέρια. Στη συνέχεια ο Όμιλος Μυτηλιναίου θα μας πουλήσει το ρεύμα σε πολλαπλάσια τιμή από ό,τι αν χρησιμοποιούσαμε απευθείας το αέριο ή αν το ρεύμα παραγόταν απο τη ΔΕΗ. Αξίζει να σημειωθεί ότι και ο δεύτερος αγωγός φυσικού αερίου που διασχίζει τη Βοιωτία, οδηγείται στην Ηλεκτροπαραγωγή Θίσβης, συμφερόντων Λάτση, Edison κ.λπ., για να ακολουθήσει τον ίδιο κύκλο.
Το καθεστώς της σιωπής
Όσοι μετέχοντας σε κινήσεις πολιτών και διεκδικώντας εφαρμογή της νομιμότητας από την πολιτεία, έχουν βρεθεί με ανώτερους και ανώτατους υπηρεσιακούς ή με στελέχη της ηγεσίας των υπουργείων, έχουν αντιληφθεί ότι υπάρχουν δύο εκδοχές: είτε θα δρουν απροκάλυπτα και απευθείας για την εξυπηρέτηση των μεγαλοεπιχειρηματιών, είτε θα τους φοβούνται. Στο τοπικό επίπεδο η περιοχή αποτελεί, κυριολεκτικά, φέουδο του επιχειρηματία. Τα συχνά ατυχήματα, σχεδόν, αποσιωπούνται: τρία θανατηφόρα εργατικά δυστυχήματα τον περασμένο χρόνο, δεν έφθασαν ποτέ μέχρι τα κεντρικά ΜΜΕ.
Κι όμως: το τελευταίο διάστημα, πλάι στους πολίτες που αγωνίζονται για περιβάλλον, έχουν προστεθεί και εργαζόμενοι συνδικαλιστές. Η μείωση των θέσεων εργασίας, η υποβάθμιση των συνθηκών ασφάλειας και η χρησιμοποιήση νοικιασμένων και κακοπληρωμένων εργαζόμενων, δημιουργεί αντιδράσεις και αντιστάσεις.
