Πώς η ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα
Του Σταύρου Πανούση*
Τελικά δίκιο έχει ο κόσμος: πρώτα βγαίνει η ψυχή και μετά το χούι. Δεν πρόλαβε η νεκραναστημένη ΕΡΤ να κλείσει τρεις μήνες στον αέρα κι όλες οι παθογένειες ξεπήδησαν μονομιάς από το κουτί της Πανδώρας για να την πνίξουν.
Δε θα μιλήσουμε για το νόμο 4324/2015 που έστρωσε το δρόμο στην υπερσυγκέντρωση εξουσιών στα χέρια του Διευθύνοντος Συμβούλου, μετέτρεψε την αυτοδιαχειριστική εμπειρία σε μιαν ανάμνηση παλιά και την ΕΡΤ σ’ ένα κακέκτυπο της ΝΕΡΙΤ. Κυρίως όμως αποστράτευσε την αλληλέγγυα κοινωνία προσφέροντας μέσα από τα κατ’ ευφημισμό αποκαλούμενα «συμβούλια κοινωνικού ελέγχου» μια περίοπτη θέση στο καλάθι των αχρήστων του κ. Διευθυντή… Όσο για τις προτάσεις των αγωνιζόμενων εργαζόμενων, ο τότε αρμόδιος υπουργός Επικρατείας κ. Νίκος Παππάς τις θεώρησε ιστορίες για μικρά παιδιά.
Κι ύστερα ήρθε η φωτογραφία του τέως πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα με το Λάμπη Ταγματάρχη υποψήφιο ακόμη για τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου. Μια επιλογή που, παρά τη σχεδόν ομόφωνη αντίδραση του τότε ΣΥΡΙΖΑ, ο Τσίπρας επέβαλε με σιδηρά πυγμή.
Η ιδιότροπη ΕΡΤ3
Έδρα της ΕΡΤ3 η Θεσσαλονίκη. Η ΕΡΤ3 ποτέ δεν έκλεισε, όσο κι αν εξαφανίστηκε από τις δημόσιες συχνότητες για 2 χρόνια, απλά γιατί τα κτίρια της τηλεόρασης κι ένα του ραδιοφώνου έμειναν στα χέρια αυτών που πίστευαν πως έπρεπε να παλέψουν το «μαύρο», εργαζόμενοι και πολίτες αντάμα. Και τα κατάφεραν. Γέννησαν εκπομπές «από και για την κοινωνία». Βρήκαν συχνότητες, τρόπους και το κουράγιο να στήσουν ένα βήμα για όποιον αποκλεισμένο της επίσημης ενημέρωσης ήθελε να μιλήσει. Και πίστεψαν πως είχαν το δικαίωμα να συνεχίσουν να το κάνουν μέσα από τη «νέα» ΕΡΤ. Όμως εδώ ήρθε η πρώτη σφαλιάρα. Έξω όλοι οι αλληλέγγυοι, κόβονται οι εκπομπές τους με πρόσχημα τη νομιμότητα και τις αστικές ευθύνες της εταιρίας έναντι τρίτων. Διασώζονται μόνο εκπομπές που εργάζονται οι υπάλληλοι πια της «νέας ΕΡΤ3». Κι ας έλεγε το σλόγκαν «Επιστρέφει η ΕΡΤ3 που δεν έκλεισε ποτέ».
Η Ζόνα Ρόσα
Η εκπομπή Ζόνα Ρόσα βγήκε για πρώτη φορά στον αέρα της Ελεύθερης Αυτοδιαχειριζόμενης ΕΡΤ3 τον Απρίλη 2014. Συνέχισε στη νέα ΕΡΤ3 δεχόμενη συνεχείς πιέσεις, εκτοπισμένη στη μεταμεσονύχτια «ζώνη», ο θεός να την κάνει ζώνη, κάθε Πέμπτη στις 00.30, ενώ τις υπόλοιπες ζώνες προγράμματος κάλυπταν εκπομπές αρχείου, με εξωφρενικές δικαιολογίες και αστήρικτες κατηγορίες. Κι όμως, παρά τον ενδοκαναλικό πόλεμο από τους νέους κρατούντες, συνέχιζε να δίνει βήμα στους αποκλεισμένους, αγνοημένους από τον κυρίαρχο λόγο πολίτες που σκέπτονταν, μιλούσαν, δρούσαν. Συνεχείς ήταν οι απειλές του συντονιστή ειδήσεων προς τον παρουσιαστή πως η εκπομπή θα κοπεί γιατί δεν ενέκρινε τους καλεσμένους, τη θεματολογία, το στήσιμό της, επικαλούμενος τις αρχές της ανύπαρκτης ακόμα επιτροπής δεοντολογίας του καναλιού. Είχε φτάσει στο σημείο ακόμα και να «απειλήσει» πως θα έβγαινε ο ίδιος να παρουσιάσει εκπομπή με καλεσμένους της αρεσκείας του πάνω σε κάποιο θέμα, που θα προβαλλόταν πριν τη Ζόνα Ρόσα.
Ο κατήφορος δεν είχε τέλος. Σ’ αυτά και άλλα πολλά, η εκπομπή απάντησε με την επίμονη προσπάθεια που εκφράζει το μότο της: «Με το αυτί μας στη γη ακούμε τον αυριανό κόσμο να γεννιέται». Και μέσα πάντα από το πνεύμα της συλλογικής δημιουργίας και διαδρομής των συντελεστών.
Ο Πάγος και το ρετσινόλαδο
Την Παρασκευή 28 Αυγούστου ο παρουσιαστής πηγαίνει στη συντονίστρια προγράμματος, ως αυτή που έχει τον τελευταίο λόγο για το πρόγραμμα, με σκοπό να μάθει πότε βγαίνει η Ζόνα Ρόσα. Είχε προηγηθεί ήδη η ματαίωση της εκπομπής της 27ης Αυγούστου. Και παρά τις εκλογές και τις αντίστοιχες ευθύνες ενός κρατικού καναλιού, όλες οι άλλες εκπομπές είχαν προγραμματιστεί. Κανονικά. Η απάντησή της ήταν: «Έκοψα την εκπομπή, μετά από αρνητική εισήγηση του συντονιστή ειδήσεων για λόγους δημοσιογραφικής δεοντολογίας και με σύμφωνη γνώμη κάποιων συναδέλφων από την επιτροπή προγράμματος». Ακολουθεί συνέλευση των εργαζόμενων που δηλώνει την κάθετη αντίθεσή της στο κόψιμο της εκπομπής και αποφασίζει να ζητήσει εξηγήσεις από τη Διοικούσα Επιτροπή του καναλιού. Στις 2 Σεπτεμβρίου η Διοικούσα Επιτροπή αρνείται (στους εκπροσώπους που την επισκέπτονται) ότι κόπηκε η εκπομπή, αλλά ισχυρίζεται ότι «παγώνει» μέχρι το τέλος της προεκλογικής περιόδου. Η τύχη της θα εξεταστεί μαζί με τις νέες προτάσεις που θα εγκριθούν ως το νέο πρόγραμμα του καναλιού…
Συμπέρασμα: Ο αγώνας συνεχίζεται
Είναι η πρώτη φορά από την αναβίωση της ΕΡΤ που κόβεται εκπομπή. Η Διοικούσα με τη στάση της καλύπτει ένα τεράστιο λάθος που έπραξαν οι υφιστάμενοί της. Πληγώνουν ΑΜΕΣΑ τη δημοκρατία, την ελευθερία του λόγου, την ισηγορία των πολιτών. Συντρίβουν κάθε έννοια δημοσιογραφικής δεοντολογίας και πληγώνουν βάναυσα την αξιοπρέπεια, ανθρώπινη και επαγγελματική, των συντελεστών της Ζόνα Ρόσα.
Έρχονται να υπηρετήσουν ένα αξιακό σύστημα που εκφράζει τον ολοκληρωτισμό στη σκοτεινότερη μορφή του. Θέτουν εαυτούς απέναντι σε όσους πολέμησαν το «μαύρο» και πριν από αυτό κάθε προσπάθεια φίμωσης, αλλοίωσης, κοψίματος κάθε διαφορετικής «προς τας υποδείξεις, απ’ όπου κι αν προέρχονται» φωνής. Υπονομεύουν με το χειρότερο τρόπο το σταθμό που κλήθηκαν έστω και ως «προσωρινοί» να στήσουν στα πόδια του.
Οι εργαζόμενοι πρώτοι ένιωσαν τις μαύρες μέρες που προοιωνίζονται τέτοιες αποφάσεις. Δηλώνουν έτοιμοι να τις αποκρούσουν και ζητούν την εγρήγορση και συμπαράσταση της αλληλέγγυας κοινωνίας γιατί το «δις εξαμαρτείν ου λαού σοφού».
* O Σταύρος Πανούσης είναι δημοσιογράφος της ΕΡΤ3, παρουσιαστής της εκπομπής Ζόνα Ρόσα
