Της Αλίκης Βεγίρη. Δύσκολα θα έβρισκες κάποιον να υποστηρίξει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο ανήκει στο κλαμπ των ένθερμων υποστηρικτών του ευρωπαϊκού project.
Από τη στιγμή της εισόδου του στην οικογένεια (τότε ΕΟΚ) από τους Συντηρητικούς το 1973 και τη μετέπειτα επικύρωσή της με δημοψήφισμα από τους Εργατικούς το 1975, με σημαντική πλειοψηφία (67%) μέχρι και σήμερα, η βρετανική πολιτική συντίθεται από κάποιο μείγμα ευρωσκεπτικισμού – άλλοτε σε μικρότερη κι άλλοτε σε μεγαλύτερη δόση. Θέλετε η ιστορική, θέλετε η πολιτιστική, η γεωγραφική ή η γλωσσική κληρονομιά, οι Βρετανοί όλο αυτό το διάστημα έβλεπαν τους εαυτούς τους ένα σκαλί πιο πάνω και λίγο πιο έξω από τους υπόλοιπους.
Γι’ αυτό και βασικό χαρακτηριστικό της διαχρονικής τους σχέσης ήταν η έλλειψη αμοιβαίας κατανόησης και οπτικής, με τα συνήθη σκαμπανεβάσματα ως προς την ένταση. Εν ολίγοις, όπως αναφέρουν σε σχόλιό τους οι Financial Times (9/1/2013), οι Βρετανοί έβλεπαν τη συμμετοχή στο κλαμπ με οικονομικούς κυρίως όρους, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους συμμετέχοντες, για τους οποίους η Ευρώπη ήταν κυρίως ένα πολιτικό εγχείρημα βγαλμένο από τις στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τουλάχιστον στις αρχές.
Μέσα στην τρικυμία εντός της οποίας βρέθηκε η Ευρωζώνη και ευρύτερα η Ε.Ε. τα τελευταία τρία χρόνια, με την αναβίωση αντι-ευρωπαϊκών και συγκεκριμένα αντι-γερμανικών αισθημάτων και με τη Βρετανία να αντιμετωπίζει για τρίτη φορά ύφεση, ήταν επόμενο να ξανάρθει στην επιφάνεια, με ιδιαίτερη αυτή τη φορά ένταση, ο βρετανικός ευρωσκεπτικισμός, τόσο μέσα στο κόμμα των Συντηρητικών με την αλλαγή συσχετισμών, όσο και με την εκτόξευση των ποσοστών του κόμματος της Ανεξαρτησίας (Ukip), υπό την ηγεσία του γνωστού μας από τους εμπρηστικούς εντός της Ευρωβουλής λόγους, Nigel Farage.
Κι αυτό φάνηκε ιδιαίτερα έντονα τον τελευταίο καιρό, πρώτα στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες, τον Δεκέμβριο του 2011, με την άσκηση βέτο του Κάμερον στην αλλαγή των ευρωπαϊκών συνθηκών για αυστηρότερο έλεγχο στον Προϋπολογισμό των χωρών-μελών και αυστηρότερη δημοσιονομική πειθαρχία και δεύτερον στη συζήτηση τον Νοέμβριο του 2012 για τον Προϋπολογισμό της επόμενης επταετίας της Ε.Ε., όπου απαίτησε τη δραστική μείωσή του, απειλώντας και πάλι με βέτο στην αντίθετη περίπτωση.
Φυσικά ο Ρομπάι δεν είναι Κουβέλης να διαγράφει με μιας τα διαφωνούντα μέλη της Ε.Ε., κι έτσι ο Κάμερον θα ξαναπάει σύντομα -μάλλον τον Φεβρουάριο- στις Βρυξέλλες για μια ακόμα Σύνοδο. Σίγουρο; Σχεδόν. Έτσι, όμως, όπως πύκνωσαν τα σύννεφα πάνω απ’ τη Βρετανία, μια ειλικρινής και οριστική απάντηση εκ μέρους του πρωθυπουργού για το πού θα πάει τελικά η χώρα, ήταν επιτακτική. Θα μείνει μέσα στην Ε.Ε. ή θα πάρει τα μπογαλάκια της και θα πει οριστικά «αντίο»; Αν μείνει, θα διαπραγματευθεί για αλλαγή των συνθηκών προς όφελος της Βρετανίας, ειδικά σε θέματα σχετικά με εργασιακά, Δικαιοσύνη και αστυνόμευση; Κι αν οι εταίροι το αρνηθούν, πράγμα που είναι πιθανό, τι στάση θα κρατήσει; Θα θέσει το ερώτημα της αποχώρησης στο λαό με δημοψήφισμα; Μελλοντολογία θα πείτε, αλλά ο Κάμερον φαίνεται αποφασισμένος ακόμα και να φύγει ή αν μείνει να το κάνει υπό την προϋπόθεση μεταφοράς σημαντικών εξουσιών από τις Βρυξέλλες πίσω στο νησί, καθώς και αλλαγής στο παρόν (γερμανικό) σχέδιο διακυβέρνησης της Ευρώπης.
Σε αυτό το πλαίσιο η αναβολή της χτεσινής πολυαναμενόμενης ομιλίας του Κάμερον στην Ολλανδία έδωσε παράταση στην… αγωνία του «κράτους των Βρυξελλών». Ομιλία, μάλιστα, που έγραφε και ξανάγραφε για βδομάδες, ανάλογα με την ένταση των πιέσεων που εδέχετο από το εσωτερικό του κόμματος (το 1/3 περίπου των βουλευτών του τάσσονται υπέρ της αποχώρησης), τη φιλοευρωπαϊκή αντιπολίτευση των Εργατικών, τα μοιρασμένα ΜΜΕ, την εξίσου μοιρασμένη ανάμεσα στο εντός και εκτός Ε.Ε., κοινωνία, αλλά και από το εξωτερικό.
Ιδιαίτερη ανησυχία εξέφρασαν οι ΗΠΑ, οι οποίες κατηγόρησαν τη Βρετανία για εσωστρέφεια και της διεμήνυσαν σκληρά να ξεχάσει κάθε απόπειρα διαζυγίου από την Ένωση.
Σε ύφος, είναι αλήθεια, λιγότερο σκληρό ο Ιρλανδός πρωθυπουργός και οι ΥΠΕΞ της Φινλανδίας, Πολωνίας και Ολλανδίας προσπάθησαν να συμβουλεύσουν τον Κάμερον να έρθει στα συγκαλά του, ενώ τη δυσαρέσκειά της εξέφρασε, διά αξιωματούχου της, και η Μέρκελ, κατηγορώντας τον για απόπειρα εκβιασμού σχετικά με την ψήφιση των ευρωπαϊκών Συνθηκών. Σε παρόμοιο ύφος ο Ρομπάι και οι Γάλλοι δήλωσαν ότι η Ευρώπη και οι Συνθήκες της δεν είναι ala cart, για να τσιμπά η Βρετανία όποιες τη βολεύουν. Εν τω μεταξύ, στο εσωτερικό, η crème de la crème της επιχειρηματικής ελίτ, μεταξύ των οποίων ο Branson της Virgin, ο πρόεδρος της CBI, ο πρόεδρος του Χρηματιστηρίου και άλλοι πολλοί, με επιστολή τους στους F.T. αλλά και παρασκηνιακά, προειδοποίησαν τον πρωθυπουργό να μην τολμήσει να θέσει σε κίνδυνο τη βρετανική συμμετοχή.
Όπως έχει πλέον διαμορφωθεί η κατάσταση στο εσωτερικό και εξωτερικό, ο Κάμερον, σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό του Reuters, θα πρέπει ουσιαστικά να περάσει πάνω σε τεντωμένο σκοινί ανάμεσα στη σκύλα και τη χάρυβδη.
Μια ενδιαφέρουσα πτυχή της υπόθεσης είναι ότι ο Κάμερον έχει εν τω μεταξύ συμφωνήσει με τον πρωθυπουργό της Σκωτίας Alex Salmond τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος το 2014 για την ανεξαρτησία της τελευταίας. Σε περίπτωση που αυτή επιτευχθεί, η Σκωτία έχει δηλώσει ότι θα ζητήσει να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σκεφτείτε τώρα να έρθουν έτσι τα πράγματα ώστε όταν η Σκωτία ετοιμάζεται να μπει, η Βρετανία να ετοιμάζεται να αποχωρήσει. Αν αληθεύει ότι και η Ουαλία φλερτάρει με την απόσχιση, τότε σίγουρα στο νησί θα χρειαστούν σύντομα τροχονόμο!
