Επιμέλεια : Βάννα Σφακιανάκη
«…από τη δεκαετία του 1990 στη χώρα μας (όπως και στην Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία αλλά όχι στη Γερμανία), παρατηρούμε μια σταδιακή υποχώρηση της ποσοστιαίας συμμετοχής στο ΑΕΠ των παραγωγικών τομέων, όπως μεταποίηση, γεωργία, αλιεία, εξορύξεις, ενέργεια κ.ά. και τις υπηρεσίες προς αυτές, π.χ. μεταφορές, από 19% το 1995 σε 12,2% το 2015. Αντιθέτως οι δραστηριότητες που ανήκουν στις προσοδοθηρικές δραστηριότητες (κερδοφορία μέσω πάσης φύσεως ενοικίων όπως χρηματοοικονομικά, ασφαλίσεις, ακίνητα, ενοικιάσεις, real estate και τις υπηρεσίες προς αυτές), γνωρίζουν μια σταθερή ποσοστιαία αύξηση, από 18,8% το 1995 σε 25,2% το 2015.» (1)
Ωστόσο, η αγροτική γη δεν προστατεύεται. Αυτές τις μέρες, μια διάταξη του νομοσχεδίου του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης που φέρνει νέες «απλουστεύσεις» της νομοθεσίας, παραδεχόμενη ότι υπάρχουν «νομίμως υφιστάμενα» (!) κτήρια και εγκαταστάσεις στην αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας, δίνει τη δυνατότητα «να αλλάξουν χρήση ώστε να αξιοποιηθούν για μεταποίηση αγροτικών προϊόντων.»
Γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας
Η ελληνική νομοθεσία επικεντρώνεται στη γη υψηλής παραγωγικότητας, έχοντας κατά νου μόνο τη βιομηχανοποιημένη γεωργία, την καθετοποιημένη παραγωγή και τις εξαγωγές, ενώ η εσωτερική αγορά τροφοδοτείται όλο και περισσότερο από εισαγόμενα προϊόντα.
Το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού βλέπει θετική την αναδιάρθρωση της οικονομίας εις βάρος της αγροτικής οικονομίας, διαπιστώνοντας ότι: «Οι αλλαγές στη διάρθρωση της οικονομίας συνεχίζονται, με την περαιτέρω μείωση της συμβολής της γεωργίας στο ΑΕΠ και στην απασχόληση. Η μείωση αυτή μπορεί να ερμηνευθεί, πάντως, ως ένδειξη ανάπτυξης του συνόλου της οικονομίας…», με συνέπεια να κατονομάζει ως άξιες προστασίας, λίγες μεγάλες πεδινές εκτάσεις.
Άγονη γη
Όλη την υπόλοιπη αγροτική γη, το κράτος, οι επενδυτές, οι μελετητές τους και οι υπηρεσίες που εγκρίνουν τις επενδύσεις τους, την βλέπουν ως άγονη αγροτική γη! Γι’ αυτό η νομοθεσία την κρατάει «ελεύθερη» από ενδεχόμενες χωροταξικές και πολεοδομικές δεσμεύσεις. Κανείς δε θέλει να χαθεί η ευκαιρία να «χωροθετήσει» στην αγροτική γη ό,τι ήθελε προκύψει, από ανάγκη ή συγκυριακή ευκαιρία. Ωστόσο, «Οι “άγονες εκτάσεις” (γη χαμηλής παραγωγικότητας) μπορεί να έχουν υψηλή οικονομική απόδοση (φαρμακευτικά φυτά, ξηρικές καλλιέργειες πιστοποιημένων προϊόντων) γιατί η παραγωγικότητα και οικονομική αποδοτικότητα της γης για συγκεκριμένα προϊόντα εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά της σε σχέση με τις απαιτήσεις παραγωγής, την αγοραία ζήτηση και την προστιθέμενη αξία των προϊόντων.» (2)
Διαβαθμισμένη αγροτική γη
Μια από τις πιο πονεμένες ιστορίες σε σχέση με την προστασία της αγροτικής γης, αποτελεί η σπάνια παραγωγή εγκυκλίων και υπουργικών αποφάσεων για τον χαρακτηρισμό της, που όμως ακόμα κι όταν εκδίδονται, εν τέλει, δεν εφαρμόζονται.
Μια τέτοια υπουργική απόφαση είναι αυτή του 2010 (3) που καθορίζει οκτώ (8) κριτήρια ποιότητας, και επτά (7) κριτήρια παραγωγικότητας. Με τον συνδυασμό των παραπάνω κριτηρίων η γη διαβαθμίζεται σε Γεωργική γη Υψηλής και Μέσης Παραγωγικότητας και σε Απλή Γεωργική γη.
Κυβέρνηση και Τοπική Αυτοδιοίκηση όμως, κρατούν τις Δ/νσεις Αγροτικής Ανάπτυξης σε αδράνεια, και ο ‒όποιος‒ Πολεοδομικός Σχεδιασμός δεν βρίσκει αποφάσεις χαρακτηρισμού για να τις αξιοποιήσει στον καθορισμό των χρήσεων γης.
Ελλείψει πράξεων χαρακτηρισμού της αγροτικής γης –και όχι γι’ αυτό μόνο‒ ο χωροταξικός και ο πολεοδομικός σχεδιασμός, χαρακτηρίζει περιοχές προστασίας αγροτικής γης, με κριτήριο κυρίως, την ύπαρξη δικτύων άρδευσης.
Οι επιτρεπόμενες χρήσεις στην αγροτική γη
Ωστόσο τη χαριστική βολή για την αγροτική γη σε ολόκληρη τη χώρα, έδωσε το Προεδρικό Διάταγμα για τις χρήσεις στην αγροτική γη που εκδόθηκε για πρώτη φορά, το 2018 (4) και επιτρέπει: «κατοικία για την εξυπηρέτηση της αγροτικής χρήσης» που βέβαια επειδή δεν ελέγχεται εύκολα, μπορεί εύκολα να αξιοποιηθεί για παραθεριστική κατοικία, «τουριστικά καταλύματα μέχρι 30 κλίνες» με τη σιωπηλή υπόθεση ότι (μπορεί να) πρόκειται για υποδομές αγροτουρισμού, «βιομηχανίες και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις χαμηλής και μέσης όχλησης, συσκευασίας και μεταποίησης τοπικά παραγόμενων αγροτικών προϊόντων», αυτές που εδώ και χρόνια θα έπρεπε να εγκαθίστανται μέσα σε οργανωμένους υποδοχείς και βέβαια, «ΑΠΕ» χωρίς όρια!
Ίσως κάποιες τέτοιες χρήσεις θα μπορούσαν να συζητηθούν με αποκλειστικό κριτήριο το μέγεθος πολύ μεγάλων ιδιοκτησιών, αν και όπου στη χώρα υπάρχουν τέτοιες. Καταδικάζει όμως όλη την ενδοχώρα και τη νησιωτική χώρα της «μικρής κλίμακας» τοπίων και ιδιοκτησιών και συμβάλλει στη διαιώνιση της τρέχουσας αντίληψης ότι αγροτική γη και εκτός σχεδίου δόμηση είναι ένα και το αυτό!
- Η Ζ από το Φιλότι, ο Κ από το καφέ της οδού Κανάρη και το θέμα της “Στρατηγικής ανάπτυξης για το μέλλον”
- Φωτοβολταϊκά πάρκα στο “Άγιον Όρος της Κρήτης”
- Υ.Α. αριθμ. 168040/2010 ΦΕΚ 1528/Β/2010
- ΦΕΚ 114/Α/29-6-2018
