του Γιώργου Κυριακού
Ο 25χρονος Κλόντιαν Ράσα δολοφονήθηκε πισώπλατα στην προσπάθειά του να διαφύγει από αστυνομικό σε μια γειτονιά των Τιράνων. Μερικές δεκάδες μέτρα από το σπίτι του, σε ώρα απαγόρευσης κυκλοφορίας. Οι κυβερνώντες ισχυρίστηκαν επίσημα ότι κρατούσε όπλο. Αλλά ποιος τους πιστεύει; Η κάμερα του αστυνομικού, όπως γράφεται, ήταν απενεργοποιημένη. Μήπως θυμίζει –ελαχίστως– την οργανωμένη από το κράτος δολοφονία του Κωνσταντίνου Κατσίφα; Για την οποία ακόμη δεν έχει εκδοθεί πόρισμα! Παρ’ όλες τις κάμερες που είχαν πάνω τους οι δεκάδες αστυνομικοί της αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας RENEA («Τμήμα Εξουδετέρωσης Ένοπλων Στοιχείων»)…
Όσοι έζησαν τον πρώτο εγκλεισμό της πανδημίας στην Αλβανία έλεγαν ότι θύμιζε τις ημέρες του Ενβέρ Χότζα: ησυχία και ένοπλοι στους δρόμους. Η προσπάθεια κοινωνικού ελέγχου συνεχίστηκε, ενισχύοντας την αστυνόμευση. Την ίδια στιγμή ο κόσμος πεθαίνει από τον κορωνοϊό, αλλά οι πλούσιοι νοσηλεύονται (έναντι 40.000 ευρώ!) στην Τουρκία, όπως έγραφε και το πανό της Organizata Politike στο κέντρο των Τιράνων. Στο τωρινό ξέσπασμα, ο ίδιος ο πρωθυπουργός Ράμα και ο υπουργός Εσωτερικών Λεσάι ήταν στο στόχαστρο των συνθημάτων των διαδηλωτών στα Τίρανα, όπως και σε άλλες πόλεις.
Σε μια συνέχεια των προηγούμενων αλβανικών κυβερνήσεων, και η τρέχουσα διαχειρίζεται το κρατικό χρήμα, τα χρήματα των δανείων και τις χρηματοδοτήσεις με στόχο «την πάταξη της διαφθοράς και της τρομοκρατίας» και το ξεπούλημα του δημόσιου τομέα. Είναι η σειρά της λοιπόν να βρεθεί στο στόχαστρο ύστερα από μια πίστωση 7 χρόνων. Κατηγορίες για εμπόριο ναρκωτικών, επιλογή (ή αδυναμία;) να μην λειτουργεί το Συνταγματικό Δικαστήριο, διαφθορά στελεχών, καταπατήσεις-αναπλάσεις περιουσιών (ειδικά στην περιοχή της Χιμάρας), καθώς και άλλες ενέργειές της, και τώρα η αστυνομική βία, ξεσηκώνουν κόσμο εναντίον της. Η συντριπτική τάση για μετανάστευση (60% αναφέρουν οι δημοσκοπήσεις) είναι ενδεικτική του ασφυκτικού κλίματος αυταρχισμού και φτωχοποίησης εξαιτίας των κυβερνητικών μέτρων.
Οριακή επιβίωση και αυταρχισμός
Η απογύμνωση του κράτους αποκαλύφθηκε πριν ένα χρόνο, μετά το θάνατο δεκάδων ανθρώπων από τον σεισμό, όταν κτίρια στο Δυρράχιο έπεφταν σαν τραπουλόχαρτα. Την περίοδο της πανδημίας η φτωχολογιά επιβιώνει με τα εμβάσματα των μεταναστών κι από τους μισθούς πείνας. Κάποια μέσα από την Αλβανία αναφέρουν ότι το 42% του πληθυσμού ζει με 5 δολάρια την ημέρα. Εξάλλου, το τουριστικό καλοκαίρι χάθηκε, και χιλιάδες οικογένειες βρίσκονται σε απόγνωση.
Η κυβέρνηση έχει βέβαια στο πλάι της την Τουρκία, η οποία τη χρησιμοποιεί για την προώθηση της πολιτικής της στα Βαλκάνια, και γι’ αυτό ενισχύει την αστυνομία, το στρατό και τα θρησκευτικά ιδρύματα της Αλβανίας. Το ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ και η γερμανική Ε.Ε. αδιαφορούν για τα συμβαίνοντα, αρκεί να προχωρούν τους στρατιωτικούς και οικονομικούς τους σχεδιασμούς. Τα εθνικά ζητήματα, δομικά συστατικά του αλβανικού κράτους, σε κάθε περίπτωση ενεργοποιούνται αντανακλαστικά – είτε προς την πλευρά του Κοσσυφοπεδίου, προς τις αλβανικές μειονότητες που υποτίθεται πως προστατεύει, είτε ανταγωνιστικά προς την Ελλάδα.
Αναζητείται διέξοδος
Η δολοφονία του Κλόντιαν ήταν δείγμα συμπεριφοράς της αλβανικής κυβέρνησης αλλά και μια αφορμή λαϊκού ξεσπάσματος. Η κυβέρνηση Ράμα έχει απέναντί της ένα πλήθος αγανακτισμένων, τον πρόεδρο Μέτα –που είναι ένας ιδιότυπος παράγοντας του πολιτικού συστήματος– και την αντιπολίτευση του Δημοκρατικού Κόμματος-Συμμαχίας. Η αντιπολίτευση με την αποχή της από το Κοινοβούλιο έχει δημιουργήσει ένα πολιτικό υπέδαφος απονομιμοποίησης της κυβέρνησης του Ράμα, επενδύοντας στη διαδοχή και επιδιώκοντας να επωφεληθεί από τις κοινωνικές διαμαρτυρίες (τις τωρινές και τις προηγούμενες, όπως ήταν το κύμα αγανάκτησης των σεισμοπαθών, οι μαζικές διαδηλώσεις των φοιτητών κ.λπ.).
Είναι άγνωστο το πώς μπορεί να οργανώνεται ο κόσμος χωρίς κηδεμόνες. Οι πρόσφατες κινητοποιήσεις εργαζομένων στα διυλιστήρια ή οι προχθεσινές διαμαρτυρίες για τον δολοφονημένο Κλόντιαν μπορεί να μην αφήνουν προοπτική, αλλά ίσως γεννήσουν αφορμές για νέες μορφές οργάνωσης και πρακτικής διεξόδου στην πολύπαθη αυτή χώρα. Ωστόσο, τα επεισόδια που χάλασαν τη γιορτινή εικόνα των Τιράνων είναι μια σμίκρυνση πολλών και διαφορετικών συμβάντων στον διεθνή χώρο, όχι όμως τμήμα ενός παζλ που επιθυμούν οι αισιόδοξοι του «smash capitalism». Από την fast track προσδοκία μέχρι την πολιτική κατεργαριά, μικρή η απόσταση.
Επιλεκτική ευαισθησία;
Στην Ελλάδα υπήρξε μεγάλη ευαισθησία για τη δολοφονία του Κλόντιαν στα κοινωνικά δίκτυα, ιδίως αφού αυτή συνέβη κατόπιν ενός πρόσφατου οργίου αυθαιρεσιών από την ελληνική αστυνομία στις 6 Δεκεμβρίου, τα «κατορθώματα» της οποίας είναι διαχρονικά. Δεκάδες Έλληνες και ξένοι έχουν δολοφονηθεί και στη χώρα μας, τις περισσότερες φορές θύματα ενός σερίφη που πυροβολεί πριν δει «το άσπρο του ματιού» και, συνήθως, πισώπλατα. Από τον 16χρονο μαθητή Σιδέρη Ισιδωρόπουλο το 1976, μέλος της Κ.Ο. Μαχητής, μέχρι και σήμερα, πάνω από 100 δολοφονίες έχουν διαπραχθεί από αστυνομικούς, κάποιες από τις οποίες απέκτησαν πολιτική σημασία. Άλλες ήταν τα αποτελέσματα σκληρών κυβερνητικών οδηγιών για την πραγματική περιστολή των δημοκρατικών δικαιωμάτων, αλλά και ένδειξη αδυναμίας λύσης σε υπαρκτά ζητήματα. Υπάρχει όμως ένα τεράστιο ηθικό ζήτημα, πέρα κι από την πολιτική που αφορά τις διαμαρτυρίες. Είναι ο αποκλεισμός των θυμάτων τα οποία έχουν τοποθετηθεί στην «άλλη» πλευρά. Ο Κωνσταντίνος από τους Βουλιαράτες και ο Αριστοτέλης Γκούμας από τη Χιμάρα. Ο Σολωμού και ο Ισαάκ από την Κύπρο. Αυτών οι δολοφόνοι παραμένουν στο απυρόβλητο, όταν δεν γίνονται και… κυβερνήτες – όπως ο υποτίθεται καταζητούμενος Ερχάν Αρικλί, ο έποικος δολοφόνος του Τάσου Ισαάκ, που διορίστηκε «αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός Οικονομίας και Ενέργειας» του τουρκικού ψευδοκράτους στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο…
