Θύματα σωματικής εκμετάλλευσης εκατομμύρια γυναίκες σε ολόκληρο τον κόσμο
Στις 25 Νοέμβρη 1960 δολοφονούνται στον Άγιο Δομίνικο, μετά από εντολή του δικτάτορα Τρουχίγιο, οι αδελφές Μιραμπάλ. Ο θάνατός τους υπήρξε η αφορμή να καθιερωθεί αυτή η ημέρα ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Οι οργανώσεις υπέρ των δικαιωμάτων της γυναίκας παγκόσμια καθιέρωσαν την επέτειο θανάτου των αδελφών Μιραμπάλ για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών δέκα χρόνια πριν τον ΟΗΕ το 1993. Οι αδελφές Μιραμπάλ αποτελούν το κατοπινό σύμβολο για τις γυναίκες που έχουν κακοποιηθεί, καθώς υπέστησαν μέχρι τον θάνατό τους βάναυσες μορφές κακοποίησης, μένοντας στην ιστορία του γυναικείου κινήματος ως οι «Πεταλούδες» που τα έβαλαν με το αιμοσταγές δικτατορικό καθεστώς Τρουχίγιο. Η περίοδος από τις 25 Νοεμβρίου έως και τις 10 Δεκεμβρίου (η Παγκόσμια Ημέρα υπέρ των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) αφιερώνεται σε δράσεις κατά της έμφυλης βίας και γίνονται γνώστες ως «Πορτοκαλί Μέρες».
Η έμφυλη βία, η βία κατά γυναικών και κοριτσιών, αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, χωρίς διαχωρισμούς ανάμεσα σε κράτη, πολιτισμικές κουλτούρες, ηλικία, εκπαιδευτικό επίπεδο ή ταξική προέλευση. Ακυρώνει κάθε προσπάθεια και πρόοδο στο όνομα της περιλάλητης «ισότητας» μεταξύ των δύο φύλων.
Θα περιμέναμε να συμβαίνει το αντίθετο, όσο η ίδια η κοινωνία οικοδομεί, στο βάθρο της χειραφέτησης, σχέσεις και κανόνες, μέρος της εκπολιτισμένης συνείδησης, στον δρόμο της κοινωνικής-σεξουαλικής απελευθέρωσης και ισότητας. Η αλλαγή στην αλληλεπίδραση συμπεριφορών ανάμεσα στα δύο φύλα, με τη συμμετοχή των γυναικών και τη μερική ενσωμάτωση στα επίπεδα των κέντρων που αφορούν στην εργασία, στην ενεργή πολιτική δράση, στη μόρφωση, στον αθλητισμό, δεν στάθηκε ικανή να περιορίσει φαινόμενα ντροπής, μαζί με ό,τι κουβαλάει η λογική της πρωτόλειας βίας, σωματικής ή ψυχολογικής. Πρόκειται για έναν άτυπο αποκλεισμό όπου πίσω του, κρύβεται το βαθύ κράτος της «αντρίλας».
Επικυριαρχία των ανδρών εντός του πλαισίου
Οι τεράστιες αλλαγές στην παγκόσμια κοινωνία που οδήγησαν στον ενεργό ρόλο της γυναίκας εντός της κοινωνίας, φαίνεται ότι άφησαν ανεπισκίαστη την κοινωνική συνείδηση, διασφαλίζοντας μόνο σε ένα βαθμό, την οικονομική της αυτονόμηση. Η ισότητα μεταξύ των δύο φύλων απέκτησε εικονικό περιεχόμενο, ακόμα και μετά από μια σειρά θεσμικών-νομικών παρεμβάσεων, αλλά λιγότερο ουσιαστικό.
Παράλληλα με τις πιο γνωστές μορφές βίας, όπως η σεξουαλική, η σωματική, η ψυχολογική, το trafficking, η ενδοοικογενειακή βία, αναπτύχθηκε ένας ιδιόμορφος κανόνας φόβου και σιωπής, σε συνδυασμό με τη γενικότερη οικονομική κρίση ή την οικονομική εξάρτηση των θυμάτων. Επιβλήθηκε η σιωπή στη βάση χυδαίων εκβιασμών, στο όνομα της απώλειας του εργασιακού κεκτημένου ή της οικονομικής προστασίας από τον θύτη ή ακόμα και της ίδιας της ζωής του κακοποιημένου θύματος. «Η βία κατά των γυναικών αφορά τη διαπιστωμένη ανισότητα στις σχέσεις σωματικής ισχύος, μεταξύ ανδρών και γυναικών, φαινόμενο δημιουργίας του στερεότυπου για το δήθεν “ασθενές φύλο”». Οδήγησε στην επικυριαρχία των ανδρών, σε βάρος των γυναικών, εντός του πλαισίου που έθεταν οι οικονομικές αρχές του καπιταλισμού.
Στα χαρακτηριστικά και τις εξουσιαστικές δομές, παγκόσμια, ανάμεσα στα δύο φύλα, καθιερώθηκε ένας αρχέγονος κατασταλτικός μηχανισμός, για να διατηρηθούν όσα στερεότυπα καταγράφηκαν στις πατριαρχικές μορφές κοινωνικής συνειδητοποίησης και ενσωμάτωσης, με σκοπό τη βίαιη γυναικεία χειραγώγηση.
Τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν με αφορμή την ημέρα αφιερωμένη στην εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών είναι σοκαριστικά στο μέγεθος αλλά και στον τρόπο που ασκούνται, κατά συρροή, φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας, σεξουαλικής κακοποίησης, κοινωνικής διαπόμπευσης, βιασμών, σεξιστικής βίας, εργασιακής εκμετάλλευσης, σεξουαλικής δουλείας, βίαιου τραμπουκισμού.
Σε ακραίες περιπτώσεις ο ακρωτηριασμός γυναικείων οργάνων, οι λιθοβολισμοί ή οι εκτελέσεις, αποτελούν φρικαλέα θρησκευτικά και πολιτικά φαινόμενα.
Σύμφωνα με στοιχεία της Unicef, 200 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια σε όλον τον κόσμο έχουν υποστεί ακρωτηριασμό των γεννητικών τους οργάνων, μια τελετουργία που εφαρμόζεται σε κορίτσια ηλικίας από 4 έως 14 ετών, στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή.
Το ίδιο φρικαλέα η σεξουαλική βία σε ανυπεράσπιστα ανήλικα κορίτσια ή ηλικιωμένες γυναίκες, πρόσφυγες ή μετανάστριες, ακόμα χειρότερα μάλιστα σε όσες γυναίκες διακινούνται χωρίς τη θέλησή τους, βορά στη ζήτηση των αντρικών ορέξεων.
Τι γίνεται στην Ελλάδα;
Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας (ΕΙΕ), που έγιναν γνωστά στις 24 Νοεμβρίου 2016, μέσα σε έναν χρόνο 16.700.000 γυναίκες στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπέστησαν σωματική βία ή σεξουαλική κακοποίηση.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που επικαλείται η ΕΙE, φαίνεται πως σωματική βία αναφέρει ότι έχει υποστεί το 28% των γυναικών (18% από σύντροφο και 10% από άλλο άτομο), ενώ σεξουαλική βία αναφέρεται από το 6% των γυναικών (5% από σύντροφο και 1% από άλλο άτομο). Συνολικά 25 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, αντιμετώπισε τον πρώτο μήνα λειτουργίας του το νεοϊδρυθέν Iατροδικαστικό Iατρείο του Nοσοκομείου «Ασκληπιείο Βούλας».
Τα περιστατικά βιασμών υπολογίζονται στη χώρα μας σε 5.000 ετησίως, ωστόσο μόνο 150 από αυτά πιστοποιούνται και ακολουθούν τη νομική οδό και αυτό, όπως σημειώνει η ΕΙΕ, είναι αποτέλεσμα της έλλειψης ιατροδικαστικών δομών, αφού «οι μισοί τουλάχιστον νομοί της χώρας μας δεν διαθέτουν ούτε έναν ιατροδικαστή».
Να σπάσει η σιωπή
Το μοναδικό ευχάριστο είναι ότι η κοινωνία δεν σιωπά πια, συμμετέχοντας με δράσεις, πρωτοβουλίες, κινήματα, οργανώσεις, γνωστοποιώντας όλα αυτά τα ζήτημα και τις εκδοχές κακοποίησης, όπως τα βιώνει σήμερα το γυναικείο φύλο.
Σε πρώτο επίπεδο, η αντιμετώπιση για την εξάλειψη του φαινομένου περνά μέσα από τη συλλογική και ατομική δράση και συνείδηση. Η αλλαγή νοοτροπίας, ξεκινώντας από την ψυχική διαδραστική έκφραση του εκπαιδευτικού συστήματος, στα σχολεία, εκεί όπου εκκολάπτονται συνειδήσεις, προκειμένου να διδάξουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα στα παιδιά.
Το επόμενο είναι να πείσουμε, διασφαλίζοντας την προστασία και την υποστήριξή μας στα θύματα της όποιας κακοποίησης, να σπάσουν τη σιωπή τους. Να διαρραγεί το πλαίσιο των ηθικοπλαστικών κανόνων, όπως επιβάλλονται, μέρος μιας άτυπης οικογενειακής βίας, μιας δήθεν χαρωπής μετουσίωσης προς την ενηλικίωση και τους «κανόνες γυναικείας συμπεριφοράς».
Το σημαντικό είναι η ανάγκη τα ίδια τα θύματα να μιλήσουν ανοιχτά και ελεύθερα. Δεν σωπαίνω σημαίνει: ανοίγω τα φτερά μου στην ελευθερία, στη δικαίωση, ενάντια σε ό,τι απειλεί τη ζωή, την ύπαρξη, την ψυχική υπόσταση, την αξιοπρέπεια, τον σεβασμό. Όσο παραμένει το βαθύ σκοτάδι της σιωπής, τόσο θα σκοτεινιάζουν γυναικείες ζωές κι άλλο τόσο θα εκμεταλλεύονται τη μαύρη τρύπα, σε βάρος αθώων ψυχών, οι βάρβαροι του «πολιτισμένου κόσμου». Δεν σωπαίνω σημαίνει: παραδειγματική τιμωρία, σημαίνει συμμετέχω στην κοινωνική αντίληψη που «χαστουκίζει» τη βία, απομονώνει την ανομία και χαρίζει το χαμόγελο της ζωής που αξίζει σε όλες τις κακοποιημένες γυναίκες-θύματα.
INFO
Γραμμή SOS 15900
Μια υπηρεσία που δίνει τη δυνατότητα στις γυναίκες-θύματα βίας ή σε τρίτα πρόσωπα να επικοινωνήσουν άμεσα, με έναν φορέα καταπολέμησης και αντιμετώπισης της έµφυλης βίας.
Πηγές και στοιχεία από:
Πανευρωπαϊκή έρευνα για τη βία κατά των γυναικών.
Βία κατά των γυναικών. Σίσυ Βωβού από Το Μωβ
Η 25η Νοέμβρη, Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών – Ιστορική αναφορά, της Βέρας Σιατερλή.
UN – International Day for the Elimination of Violence against Women
Ελληνική Ιατροδικαστική Εταιρία
