του Σπύρου Αλεξίου
Η επίσημη ιστορία λατρεύει να μισεί τα ονόματα των πραγματικών πρωτεργατών της επανάστασης του 1821. Από αυτούς, αν κάποιον μισεί περισσότερο αυτός είναι ο Λυκούργος Λογοθέτης, ο «υπέροχος Σάμιος», όπως τον χαρακτήρισε ο Κόκκινος. Γεννήθηκε στις 10 Φλεβάρη του 1772. Γιώργης Παπλωματάς το όνομά του, Λυκούργος το συνωμοτικό ψευδώνυμό του και Λογοθέτης από το αξίωμά του όταν ήταν γραμματέας του ηγεμόνα της Βλαχίας Αλ. Σούτσου.
Η ιστορία του είναι η ιστορία της Σάμου, του νησιού με τις μεγαλύτερες επαναστατικές παραδόσεις. Στις αρχές του 19ου αιώνα στο νησί αντιμάχονται δύο παρατάξεις με ονόματα «ειρωνικά»: Την παράταξη των κοτσαμπάσηδων ο λαός την ονόμασε «Καλλικάντζαρους» θεωρώντας πως σαν τα τρωκτικά της λαογραφίας ροκανίζουν τον πλούτο της κοινωνίας. Οι κοτζαμπάσηδες απάντησαν βαφτίζοντας την λαϊκή παράταξη «Καρμανιόλους», δηλαδή οπαδούς της Γαλλικής Επανάστασης. Το θεωρούσαν βρισιά… Αρχηγός των «καρμανιόλων» αναδεικνύεται ο Λογοθέτης. Οι διώξεις που θα υποστεί από τους κοτζαμπάσηδες (που συνεργάζονταν φυσικά με τις Οθωμανικές αρχές, τι πρωτότυπο…) θα τον διώξουν για χρόνια από το νησί. Μετά από μια ζωή σαν παραμύθι θα βρεθεί στη Σμύρνη και θα μυηθεί στη Φιλική εταιρεία τον Ιούνιο του 1819 από τον Αριστείδη Παππά.
Με το ξέσπασμα της επανάστασης η Σάμος είναι σε αναβρασμό, ο Κωσταντής Λαχανάς στις 18/4/1821 θα δώσει το πρώτο χτύπημα. Η αντίδραση των κοτζαμπάσηδων είναι μνημειώδης: Με μηνύματά τους ζητούν από τον τοπάρχη της Ασίας Ελέζογλου από τον πασά της Ρόδου χίλιους στρατιώτες και ναυτικό ενώ συγκροτούν σώμα 100 μισθοφόρων για να φυλάει τον μουσελίμη (αρμοστή) Αχμέτ Σελαχόρ! Πατριώτες, όχι αστεία…
Δεν θα προφτάσουν, ο Λογοθέτης αποβιβάζεται στο νησί στις 24 Απριλίου. Στις 8 Μαΐου 1821 κηρύσσει επίσημα τη σαμιακή επανάσταση στο Καρλόβασι και στις 12 Μαΐου στη πόλη της Σάμου. Λεπτομέρεια σημαντική: Πριν κηρύξει την επανάσταση συνέταξε οργανικό νόµο και στρατιωτικό κανονισµό και τους έθεσε υπό την έγκριση του λαού. Μαρτυρίες μιλούν για συνέλευση 10.000 ατόμων. Όσο κι αν το νούμερο φαντάζει υπερβολικό, πρόκειται για μια απίστευτη, πάνδημη διαδικασία που δεν είναι «πυροτέχνημα», σε όλη τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα στη Σάμο οι μεγάλες αποφάσεις θα λαμβάνονται από λαϊκές συνελεύσεις. Λίγο αργότερα, ιδρύει τον Στρατοπολιτικό Διοργανισμό της νήσου Σάμου, το αυτόνομο επαναστατικό πολίτευμα του νησιού, που αποτελεί θεσμική πλαισίωση της ιδεολογίας των καρμανιόλων. Ο ίδιος εκλέγεται Γενικός Διοικητής.
Η ιστορία του Λυκούργου Λογοθέτη είναι η ιστορία της Σάμου, του νησιού με τις μεγαλύτερες επαναστατικές παραδόσεις. Επαναστάτης, δημοκράτης, Γαλλική επανάσταση, συνελεύσεις χιλιάδων ατόμων, ολίγον «κουβανός», ολίγον «Κόλινς». Ε, πώς να μην το μισεί η …τσούλα η επίσημη ιστορία
Θα χρειάζονταν τόμοι για τη δράση του, μερικές στιγμές της μόνο:
– Όταν έμαθε ο Σουλτάνος Μαχμούτ για την επανάσταση της Σάμου έδωσε εντολή να γεμίσουν με …χώμα το θαλάσσιο στενό με την Τουρκία για να περάσει ο στρατός του! Πρόκειται για ιστορικό γεγονός και επιχείρησαν να το κάνουν, χωρίς φυσικά επιτυχία! Τελικά ο ναύαρχος Καρα Αλή θα επιχειρήσει …ορθολογική απόβαση στη Σάμο. Με την καθοδήγηση του Λογοθέτη και με 5 μόνο κανόνια οι σαμιώτες θα συντρίψουν τους Οθωμανούς στον κάβο Τζωρτζή που θα ονομαστεί από τότε Κάβο Φονιάς λόγω του χαλασμού. Λεπτομέρεια; Μπαρούτι δεν είχαν οι Σαμιώτες. Τους το εξασφάλισε ο δάσκαλος Ιγνάντιος με μια απίθανη διαδικασία επεξεργασίας … περιττωμάτων από πουλιά!!! Κι όπως σωστά λέει ο Φωτιάδης «έτσι κάνουν όσοι θέλουν να ζυμώσουν λευτεριά»!
– Αποτελεί μεγάλο θέμα συζήτησης μεταξύ των ιστορικών η απόβαση 3.000 Σαμιωτών στη Χίο, οι άρχοντες του νησιού τον κατηγόρησαν ως υπεύθυνο της σφαγής που ακολούθησε. Στρατιωτικά ήταν άστοχη κίνηση, «εξαγωγή επανάστασης» θα τη λέγαμε σήμερα, οι πλούσιοι Χιώτες δεν είχαν καμιά διάθεση επανάστασης. Υπεύθυνος της σφαγής όμως δεν ήταν, 50.000 Χιώτες δεν έριξαν ούτε ντουφεκιά, σαν πρόβατα έκατσαν…
– Όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις θα κάνουν τα πάντα για να τον διώξουν από τη Σάμο, μέχρι έπαρχο… Λακωνίας και Μεσσηνίας τον διορίζουν! Μετά το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (3/2/1830) που άφηνε εκτός συνόρων τη Σάμο θα γυρίσει στο νησί και κατόπιν συνεννόησης με τον Καποδίστρια υλοποιεί «σχέδιο» μετάβασης της Σάμου σε καθεστώς τοπικού Διευθυντηρίου που εν μέρει υλοποιείται την περίοδο 1830 -1834 όπου η Σάμος ουσιαστικά διοικείται από Λαϊκή Συνέλευση. Ο Λογοθέτης στέκεται με ρεαλισμό απέναντι στα τετελεσμένα, θα προκαλέσει συγκρούσεις. Η κατάσταση θυμίζει Ιρλανδία και τη σύγκρουση Κόλινς – Ντε Βαλέρα.
– Μετά τη βίαιη επέμβαση των οθωμανικών στρατευμάτων στη Σάμο με την ανοχή των Μεγάλων Δυνάμεων, ο Λυκούργος εγκαταλείπει το Διοικητήριο (10/22 Μαΐου 1834) και αναχωρεί οριστικά από τη Σάμο (Ιούνιος). Δύο μήνες αργότερα (22 Αυγούστου) επιβάλλεται το ηγεμονικό καθεστώς και η Σάμος καθίσταται αυτόνομη Ηγεμονία, φόρου υποτελής στον σουλτάνο, με διορισμένο χριστιανό πρίγκιπα-ηγεμόνα. Ο δε Λυκούργος Λογοθέτης, μαζί με άλλους Καρμανιόλους, κρίνεται «απόβλητος και απαράδεκτος εις την Πατρίδα» από την πρώτη Γενική Συνέλευση του νέου καθεστώτος. Κι άλλη πρωτοτυπία…
– Στις 15 Νοεμβρίου 1843 ορκίζεται μαζί με τον Σταμάτη Γεωργιάδη πληρεξούσιος Σάμου στην Εθνοσυνέλευση του 1843-1844 και στις 27 Νοεμβρίου είναι υποψήφιος στην αναθεωρητική ψηφοφορία της ΙΔ΄ συνεδρίασης για την ανάδειξη της επιτροπής σύνταξης Συντάγματος.
Πεθαίνει από καρδιά στις 22 Μαΐου του 1850.
Επαναστάτης, δημοκράτης, Γαλλική επανάσταση, συνελεύσεις χιλιάδων ατόμων, ολίγον «κουβανός», ολίγον «Κόλινς». Ε, πώς να μην το μισεί η …τσούλα η επίσημη ιστορία. Η κ. Γιάννα Αγγελοπούλου αν πέσει πάνω στο όνομά του θα αναφωνήσει «oh mon dieu, le bolshevik…»
* Αναδημοσίευση από το www.kommon.gr
