«Όποιος ελέγχει το παρόν, ελέγχει το παρελθόν. Όποιος ελέγχει το παρελθόν, ελέγχει το μέλλον» – Τζορτζ Όργουελ, 1984
Η αθλιότητα της Κυβέρνησης Μητσοτάκη έχει ξεπεράσει τα όρια σε κάθε επίπεδο. Ο Πολιτισμός είναι χαρακτηριστικό δείγμα με την ανελέητη επίθεση που έχει δεχθεί και τον ασφυκτικό έλεγχο που επιβάλλεται σε κάθε έκφανσή του.
Η εξουσία όμως δεν αρκείται στο παρόν. Θέλει να εξαφανίσει και το παρελθόν!
Χαρακτηριστικό δείγμα της προσπάθειας αυτής η υπόθεση με τα Κέντρα Μελέτης του Μικρασιατικού Ελληνισμού.
Οι φορείς που δεκαετίες τώρα δουλεύουν συστηματικά διαφυλάσσοντας μνήμες, δημοσιεύοντας πολύτιμα ντοκουμέντα, ερευνώντας, υλοποιώντας εκπαιδευτικά προγράμματα, οδηγούνται στην πλήρη απαξίωση.
Η επιστολή που απέστειλαν οι φορείς στον Αναπληρωτή Υπουργό Εσωτερικών Θεόδωρο Λιβάνιο, νομίζω τα λέει όλα (δημοσιεύονται χαρακτηριστικά αποσπάσματα):
«Αξιότιμε κ. Υπουργέ,
Το 2022 η πατρίδα μας, με τη συμπλήρωση 100 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, τίμησε την ιερή μνήμη των Ελλήνων της Μικρασίας και της Ανατολικής Θράκης, που κατά χιλιάδες άφησαν τα κόκκαλά τους στις αλησμόνητες πατρίδες της Ανατολής, μετά το άδοξο τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
Το 2023, με την συμπλήρωση 100 χρόνων από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης, όλοι αναλογιζόμαστε τη γιγαντιαία εποποιΐα της αποκατάστασης των προσφύγων στην Ελλάδα, την ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία και την τεράστια συνεισφορά τους στην οικονομία, στον πολιτισμό και εν γένει στη διαμόρφωση μιας νέας Ελλάδας.
Ως γνωστόν, το κύριο βάρος των παραπάνω εκδηλώσεων μνήμης το έφεραν οι μικρασιατικοί και θρακικοί προσφυγικοί σύλλογοι. Μεταξύ αυτών, σε κυρίαρχο ρόλο ήταν και τα εξής αξιόλογα τέσσερα Κέντρα Μικρασιατικού Πολιτισμού:
– Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού (I.A.Π.Ε.), με έδρα την Καλαμαριά Θεσσαλονίκης.
– Κέντρο Σπουδής και Ανάδειξης Μικρασιατικού Πολιτισμού Δήμου Ν. Ιωνίας (ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.), με έδρα τη Νέα Ιωνία Αττικής.
– Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού Δήμου Καισαριανής, με έδρα την Καισαριανή.
– Κέντρο Έρευνας και Μελέτης της Μικρασιατικής Ερυθραίας (Κ.Ε.Μ.Μ.Ε.), με έδρα τη Νέα Ερυθραία του Δήμου Κηφισιάς.
Τα εν λόγω Κέντρα, που είναι Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και έχουν ιδρυθεί από τους αντίστοιχους προσφυγικούς Δήμους, ήρθαν να εκπληρώσουν το όραμα τριών γενεών προσφύγων, δημιουργώντας συγχρόνως και μουσεία, στα οποία φυλάσσονται χιλιάδες εκθέματα, αρχειακό υλικό και κάθε λογής ντοκουμέντα που δώρισαν οι πρόσφυγες και οι απόγονοί τους, αφού το κράτος, παρά τις εκκλήσεις τους, δεν ίδρυσε μέχρι στιγμής, όπως θα όφειλε, ένα Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού. (Παραμένουν μόνο οι κατά καιρούς εξαγγελίες για τη δημιουργία μουσείου στις προσφυγικές πολυκατοικίες της Λεωφ. Αλεξάνδρας, υπόθεση που εκκρεμεί από τη δεκαετία του 1980…)
Στο ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. Ν. Ιωνίας υπάρχει, εκτός από το Λαογραφικό Μουσείο, και το μοναδικό Μουσείο Υφαντουργίας-Ταπητουργίας, όπου εκτίθενται ταπητουργικοί ιστοί, αργαλειοί υφαντουργίας και λοιπός βιομηχανικός εξοπλισμός, λόγω των οποίων ήδη από τη δεκαετία του 1960 η πόλη ονομάστηκε δικαιωματικά «το ελληνικό Μάντσεστερ».
Στο ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. Καισαριανής με το Προσφυγικό Μουσείο συνυπάρχει και το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης, από τα σημαντικότερα της Ελλάδας.
Στο Ι.Α.Π.Ε. της Καλαμαριάς θησαυρίζεται ένας τεράστιος πλούτος εγγράφων και βιβλίων, καταγραφές και μαρτυρίες προσφύγων, που είναι μοναδικός στη Βόρεια Ελλάδα.
Στο ΚΕ.Μ.Μ.Ε. της Ν. Ερυθραίας υπάρχει εξ ίσου σπουδαίο αρχειακό υλικό για τη μελέτη και την έρευνα των 60 και πλέον ελληνικών πόλεων και χωριών της Ερυθραίας Χερσονήσου, στην Ιωνία Μ. Ασίας.
Ο ρόλος των παραπάνω Κέντρων, στα 20 και πλέον χρόνια λειτουργίας τους, με την εθελοντική προσφορά δεκάδων σπουδαίων ανθρώπων (καθηγητών πανεπιστημίων, ιστορικών, ερευνητών, συγγραφέων κ.λπ.), έχει αναδείξει κάθε πτυχή του σπουδαίου ελληνικού πολιτισμού που άκμασε στις αλησμόνητες πατρίδες, διοργανώνοντας συνέδρια και συμπόσια μικρασιατικού περιεχομένου, εκδίδοντας και διανέμοντας δωρεάν χιλιάδες βιβλία, πραγματοποιώντας εκδηλώσεις ποικίλου περιεχομένου, πάντοτε με βασικό στόχο τη διάδοση της Μικρασιατικής Ιδέας.
Η χρηματοδότηση των εν λόγω Κέντρων είναι της τάξης των 50.000-70.000 ευρώ ετησίως, με απασχόληση ελάχιστου προσωπικού, μεγάλη όμως είναι η συμμετοχή των εθελοντών, που φέρουν το κύριο βάρος λειτουργίας τους.
Κύριε Υπουργέ,
με τον Ν. 5056/2023 καταργήσατε πολλά Δημόσια Νομικά Πρόσωπα (Οργανισμούς Αθλητικούς, Πολιτιστικούς, Κοινωνικής Πολιτικής κ.ά.) και τα ενσωματώσατε στους Δήμους. Καταργήσατε παράλληλα και τα εν λόγω Κέντρα, τα οποία είναι αδιαμφισβήτητες κυψέλες εθνικής μνήμης και πολιτισμού.
Με μεγάλη έκπληξη όμως, διαπιστώσαμε στην απόφασή σας “Εξαίρεση νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου και δημοτικών κοινωφελών…”, αρ. πρωτ. 103036/29.11.2023, ότι τα εν λόγω Κέντρα δεν συμπεριλαμβάνονται στις εξαιρέσεις του νόμου, καίτοι υπήρχαν αντίστοιχες αποφάσεις των δημοτικών συμβουλίων των Δήμων, που συνηγορούσαν με ισχυρά επιχειρήματα στην εξαίρεσή τους.
Κύριε Υπουργέ,
η λειτουργία των εν λόγω Κέντρων δεν μπορεί να επιτευχθεί με το καθεστώς υπαγωγής τους στον αντίστοιχο Δήμο, αφού οι δράσεις τους έχουν πολλές και ποικίλες ιδιαιτερότητες, με κύριο χαρακτηριστικό τον εθελοντισμό.
Ποιος θα ξεναγεί τους επισκέπτες στα μουσεία μας;
Ποιος θα εγγυηθεί για τη φύλαξη, την ακεραιότητα και την ασφαλή συντήρηση των μοναδικών και σπάνιων εκθεμάτων και του αρχειακού υλικού, που θα περάσουν στις απρόσωπες υπηρεσίες των Δήμων;
Όλα αυτά έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τη θέληση των δωρητών και διακυβεύεται πολύ σοβαρά η ίδια η σωτηρία των αντικειμένων και των αρχείων.
Γιατί έχετε εξαιρέσει άλλα μουσεία (π.χ. δύο Μουσεία της Λάρισας) και όχι τα Μουσεία Μικρασιατικού Πολιτισμού; Δεν νομίζουμε ότι ο προϋπολογισμός των παραπάνω Δήμων, που θα επιβαρυνθεί με ποσά της τάξεως των 50.000-70.000 ευρώ, είναι αξιόλογο επιχείρημα εξοικονόμησης χρημάτων.
Θέλουμε να πιστεύουμε ότι με μία συμπληρωματική απόφασή σας, θα εξαιρέσετε και τα δικά μας Κέντρα, καταλαγιάζοντας τη διαρκώς διογκούμενη αγανάκτηση και αντίδραση των απογόνων των προσφύγων, δημοτών και άλλων, που ενδεχομένως θα οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις.
Με εκτίμηση
Ο πρόεδρος του Ι.Α.Π.Ε. Ανανίας Τσιραμπίδης
Ο πρόεδρος του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. Δήμου Ν. Ιωνίας Λουκάς Χριστοδούλου
Ο πρόεδρος του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. Καισαριανής Χρήστος Βοσκόπουλος
Η πρόεδρος του ΚΕ.Μ.Μ.Ε. Έφη Κούτση»
