Η συγκυρία, ο ριζοσπαστισμός και η προϋπόθεση για να ανοίξει ο δρόμος για τη μετατροϊκανή Ελλάδα. Των Ρούντι Ρινάλντι, Γιώργου Παπαϊωάννου
«Ο στόχος για ανάληψη της κυβέρνησης από την Αριστερά θα προωθείται ακόμη καλύτερα όσο εξασφαλίζονται, παράλληλα, ορισμένες σημαντικές προϋποθέσεις:
α) Η δημιουργία ενός μεγάλου πολιτικού ρεύματος ανατροπής και ριζικής αλλαγής, που θα δημιουργεί μια μεγάλη δυναμική από τα κάτω…»
Απόφαση της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ, 3/2/2013
Ως πρώτη προϋπόθεση για να προωθηθεί ο στόχος της ανάληψης της κυβέρνησης από την Αριστεράς προσδιορίστηκε -και σωστά- η δημιουργία ενός μεγάλου πολιτικού ρεύματος ανατροπής και ριζικής αλλαγής. Αυτό τόνιζε και η απόφαση της τελευταίας Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ.
Δεν είναι η μόνη προϋπόθεση, αναφέρονταν άλλες 4 στην απόφαση (ύπαρξη σαφούς προγράμματος, δυνάμωμα του υποκειμένου μας, στόχοι για την αναγέννηση των κινημάτων, ικανότητα διαμόρφωσης συμμαχιών), αλλά είναι η πρώτη και βασική γιατί από αυτήν εξαρτάται, εν πολλοίς, η έκβαση όλης της πορείας.
Κομβικό σημείο
Βρισκόμαστε σε ένα κομβικό σημείο του αγώνα που διεξάγει ο λαός μας ή σε ένα κομβικό σημείο της αντιπαράθεσης που γίνεται στην Ελλάδα ανάμεσα στις μνημονιακές δυνάμεις και την πλειοψηφία του λαού.
Κομβικό γιατί ανασυντάσσονται και ενεργοποιούνται δυνάμεις από τους προηγούμενους γύρους, βγαίνουν πιο βασικά συμπεράσματα, φαίνονται πιο ορατά τα αδιέξοδα, πλησιάζονται δείκτες κοινωνικής και εθνικής καταστροφής που θέτουν τεράστια καθήκοντα για την επιβίωση των λαϊκών στρωμάτων και της ίδιας της χώρας.
Ο αγώνας παίρνει τα χαρακτηριστικά όχι μιας αμυντικής μάχης διατήρησης ορισμένων κεκτημένων, ούτε μια μάχη καλυτέρευσης της θέσης ορισμένων κοινωνικών κατηγοριών και τάξεων. Γίνεται αγώνας για την επιβίωση που επιβάλλει πανστρατιά για τη σωτηρία της χώρας, της κοινωνίας, του λαού, της εθνικής οντότητας.
Δομικά στοιχεία της συγκυρίας
Αν θέλουμε να απαριθμήσουμε τα βασικά, δομικά στοιχεία που συνθέτουν την συγκυρία, μετά από 3 χρόνια μνημονιακής πολιτικής, δηλαδή αυτά που καθορίζουν ή επηρεάζουν με πιο ουσιαστικό τρόπο την πορεία των πραγμάτων, θα προτείναμε την εξής σειρά:
1. Η οικονομική κρίση που θα εξακολουθήσει να βαθαίνει, όπως αναγκάζονται να παραδεχτούν και οι μνημονιακοί παράγοντες. Η κρίση όμως ορίζει μια επιθετική πολιτική από μεριάς του κεφαλαίου και αυτό οδηγεί σε μια τροποποίηση των σχέσεων εργατικής τάξης-εργαζόμενου λαού και αστικής τάξης. Κι όχι μόνο: H καταστροφή τεράστιων τμημάτων των μικρομεσαίων στρωμάτων δημιουργεί ένα τοπίο καταστροφής, αλλά και δυνατότητες κοινωνικών συμμαχιών που δεν υπήρχαν πριν από μερικά χρόνια.
2. Το πολιτικό σύστημα συνεχίζει να είναι αποσταθεροποιημένο και βαθιά απονομιμοποιημένο στη συνείδηση του λαού. Παρά τις προσπάθειες καθεστωτικής ανασύνταξης που γίνονται, δεν έχει επιτευχθεί η σταθεροποίησή του. Στη δίνη της κρίσης του έχουν εμπλακεί και νευραλγικοί τομείς (στρατός, δικαστικό σώμα κ.λπ.).
3. Τεράστια ανταγωνιζόμενα γεωστρατηγικά συμφέροντα συσσωρεύονται στην περιοχή μας και η χώρα μετατρέπεται σε θέατρο ανταγωνισμού και πειραματισμών που σχετίζονται με τον πολιτικό έλεγχο, την καταλήστευση πλουτοπαραγωγικών τομέων και τους πολεμικούς στόχους.
4. Τα τρία χρόνια μνημονιακής και τροϊκανής επικυριαρχίας στη χώρα μας έχουν πλήξει πολλά στοιχεία λαϊκής και εθνικής κυριαρχίας και τείνουν στην προτεκτορατοποίηση της χώρας. Αυτό το ειδικό καθεστώς δεν φαίνεται να σταματά σε ό,τι έχουμε δει μέχρι τώρα. Ο συνδυασμός της καταστροφής που φέρνουν με τους γεωπολιτικούς σχεδιασμούς μπορεί να οδηγήσουν σε πολύ πιο οδυνηρές μορφές κατάλυσης της οντότητας Ελλάδα.
5. Ο ριζοσπαστισμός στη χώρα είναι παρών, βασικό στοιχείο της συνεχιζόμενης αντίστασης του λαού και εκφράζεται σε κάθε ευκαιρία με ζωντάνια και θαυμαστό θάρρος. Ο ριζοσπαστισμός του λαού που έχει κριτήριο και διαισθάνεται σωστά ποιοι είναι οι κίνδυνοι, βρίσκεται κι αυτός σε κομβικό σημείο και χρειάζεται μετά από 3 χρόνια αγώνων σωστό προσανατολισμό.
6. Ο ΣΥΡΙΖΑ, μια νέα πραγματικότητα, προϊόν των αγώνων της περιόδου και ειδικών χαρακτηριστικών που έχει, σταθεροποιείται στον πολιτικό στίβο ως βασική και πρωταγωνιστική δύναμη. Οι όποιες πολιτικές εξελίξεις περνάνε μέσα από την επιτυχία ή την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό το στοιχείο δεν υπήρχε πριν από τρία χρόνια.
7. Έχουμε ήδη φθάσει σε προεξεγερσιακές καταστάσεις. Με 30% ανεργία και εκατομμύρια ανθρώπους κάτω από το επίπεδο της φτώχειας, με κόσμο που κυριολεκτικά πεινά και δεν έχει να πληρώσει χαράτσια και φόρους, ολόκληρες περιοχές, πόλεις, γειτονιές μπορεί να μετατραπούν σε εξεγερμένες περιοχές όπου μόνο με στρατιωτικό νόμο θα μπορεί να επιβληθεί η τροϊκανή τάξη.
Μια άλλη Ελλάδα, επιθετικός στόχος
Μιλώντας για διέξοδο της χώρας ή σωτηρία της δεν προσδιορίζουμε έναν αμυντικό στόχο. Η ιστορία τα έφερε έτσι τα πράγματα, ώστε σήμερα, αν δεν αγωνιστούμε για την ίδια την ύπαρξη και τη σωτηρία της χώρας, αν δεν την απελευθερώσουμε από τα μνημονιακά και τροϊκανά δεσμά, δεν μπορούμε να κάνουμε κανένα βήμα προς την πρόοδο. Αυτό είναι ένα ιστορικό καθήκον που η μη εκπλήρωσή του καθιστά κάθε λόγο γενικώς για σοσιαλισμό και κομμουνισμό καθαρή φλυαρία.
Όπως το 1941 κομμουνισμός στην Ελλάδα ορίζονταν και ήταν ο αγώνας ενάντια στον κατακτητή και η οργάνωση του λαού γύρω από το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ για την απελευθέρωση και τη λαοκρατία, έτσι και σήμερα κομμουνισμός είναι η διάνοιξη δρόμων για τη μετατροϊκανή Ελλάδα, για την ίδια την ύπαρξη και υπόσταση της χώρας με εθνική και λαϊκή κυριαρχία, με το λαό πρωταγωνιστή μιας μεγάλης πολιτικής αλλαγής και μετάβασης σε μια άλλη Ελλάδα.
Τα «πράγματα ήρθαν έτσι» ώστε καμιά επιστροφή στην προ του 2010 κατάσταση να μην είναι ρεαλιστική και εφικτή, αλλά να τίθεται με ρεαλιστικό τρόπο στην ημερήσια διάταξη μια μεγάλη λαϊκή αλλαγή, ανατροπή. Ο στόχος μιας άλλης Ελλάδας θα χτιστεί πάνω στην αποτίναξη όλων των δεσμών που μας έθεσε η στρεβλή ανάπτυξη μιας παρασιτικής μεταπρατικής παραλλαγής του καπιταλισμού (μεταπολιτευτικό κράτος-οικονομία-κοινωνία) και όλων των δεσμών που οδήγησαν τη χώρα δεκαετίες πίσω, δηλαδή των τροϊκανών και μνημονιακών δεσμών.
Η φύση και το εύρος του πολιτικού ρεύματος διεξόδου
Αν θέλουμε να δώσουμε ζωή σε ένα αριστερό πολιτικό ρεύμα αλλαγής και ανατροπής πρέπει να συμφωνήσουμε σε δύο, τρία ουσιώδη ζητήματα.
Στη χώρα μας γνωρίσαμε αρκετά πολιτικά κινήματα και πολιτικά ρεύματα που είχαν στόχο μια μεγάλη πολιτική μεταβολή. Όλα είχαν ένα αξιακό φορτίο και εμποτίζονταν από ρεύματα ιδεών και στόχων.
Μιλάμε για ένα ρεύμα μαζικό-πλατύ που αγωνίζεται για μια μεγάλη πολιτική αλλαγή με βασική προϋπόθεση το γκρέμισμα του σάπιου πολιτικού συστήματος και όλου του μνημονιακού εποικοδομήματος.
Δεν ταυτίζεται με ένα κόμμα, με ένα ποσοστό, με μία ηγεσία παρ’ όλο που στην πορεία διαμόρφωσής του αναγνωρίζει και αντιλαμβάνεται ποιος μπορεί και θέλει να το εκφράσει.
Στόχος του δεν είναι απλά η «διακυβέρνηση» αλλά η μετάβαση σε μια άλλη Ελλάδα. Αρχίζει να ξεκαθαρίζει ότι αυτό είναι στοιχείο και αποτέλεσμα ρήξεων και αντιπαραθέσεων με πολλές δυνάμεις που θα αντιταχθούν στο στόχο αυτό.
Το πολιτικό ρεύμα σημαίνει ότι η αλλαγή θα έρθει από τη σύγκρουση στο κεντρικό πολιτικό επίπεδο και όχι απλά από επιμέρους αγώνες και κινήματα.
Το αριστερό πολιτικό ρεύμα αφορά το υποκείμενο της αγωνιστικής διεξόδου, δηλαδή το συνολικό πολιτικό-κοινωνικό υποκείμενο και ειδικότερα την αριστερή συμβολή σε αυτό. Πρέπει να είναι σαφές πώς το πολιτικό και κοινωνικό υποκείμενο δεν ταυτίζεται με ένα κόμμα, με μία κυβέρνηση. Είναι πιο πλατύ, πιο ευρύ, πιο μαζικό, πιο βαθύ, πιο απρόβλεπτο.
Ταυτότητα, αξιακά στοιχεία, αιχμές του πολιτικού ρεύματος διεξόδου
1. Απαλλαγή της χώρας από δεσμά μνημονίων και τρόικας. Ανατροπή του σάπιου πολιτικού συστήματος, τιμωρία όλων όσων έσπρωξαν την χώρα στην καταστροφή.
2. Πραγματική Δημοκρατία. Πολιτειακό θέμα και αναδιοργάνωση ολόκληρου του πολιτικού, κρατικού, διοικητικού συστήματος με βάση τη δημοκρατία και την έκφραση της θέλησης του λαού.
3. Παραγωγική ανασυγκρότηση. Για ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο που θα εξυπηρετεί τις ανάγκες του λαού, θα σέβεται το περιβάλλον, με την εργασία στο κέντρο σαν μια μεγάλη αξία.
4. Ανεξαρτησία και εθνική κυριαρχία. Η Ελλάδα δεν είναι οικόπεδο προς πώληση. Δεν είναι εμπόρευμα. Δεν είναι προτεκτοράτο.
5. Χειραφέτηση κοινωνική, έκφραση του κόσμου της εργασίας και του λαού, ελευθερία και δημιουργική έκφραση, πολιτιστική αναγέννηση.
Αυτά τα πέντε σημεία μπορούν να συνενώσουν την ευρεία πλειοψηφία του λαού, μπορούν να συγκροτήσουν ένα μεγάλο κοινωνικό μπλοκ αλλαγής.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, η Αριστερά και το πολιτικό ρεύμα
Ο ΣΥΡΙΖΑ θα συμβάλλει στην υπόθεση ενός τέτοιου πολιτικού ρεύματος; Είναι προφανές ότι αυτή η συμβολή δεν μπορεί να εξαντληθεί σε μια διακήρυξη ή σε μια απόφαση της Κ.Ε. Η συμβολή σημαίνει αναγνώριση αυτής της ανάγκης και προσανατολισμό όλων των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ σε αυτή την κατεύθυνση.
Το αν ο προσανατολισμός θα είναι αυτός ή κάποιος άλλος (για παράδειγμα η αναμονή «διακυβέρνησης» σαν κάτι σχετικά εύκολο και δεδομένο) καθορίζει και τη στάση του ΣΥΡΙΖΑ σε μια σειρά ζητήματα.
Η Αριστερά δεν μπορεί να εκχωρεί τα δικά της καθήκοντα. Για παράδειγμα, δεν μπορεί να θεωρεί ότι «νομοτελειακά» θα χάνει τη δυναμική και την πρωτοβουλία της όσο είναι σε σχετική κάμψη τα κοινωνικά κινήματα. Ούτε στο όνομα της αυτονομίας των κινημάτων, να θεωρεί αρκετές φορές δουλειά του συνδικαλιστικού κινήματος την αντιπαράθεση με την κυβέρνηση.
Την ίδια στιγμή η Αριστερά δεν μπορεί να μονοπωλεί. Δεν μπορεί να υποκατασταθεί το πολιτικό ρεύμα της αναγκαίας διεξόδου από έναν κομματικό ή και κρατικό μηχανισμό. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να είναι σε διαλεκτική σχέση μαζί του σε όλες τις φάσεις. Άρα σε μία όχι εύκολη αλλά πλούσια σχέση με ό,τι αυτό σημαίνει για τη σύνδεση, την αλληλοτροφοδότηση, τις αντιθέσεις και την επίλυσή τους.
Υπάρχει κάτι που φαίνεται οξύμωρο στην όλη κατάσταση και θα μπορούσε να περιγραφτεί κάπως έτσι:
Η αναγκαία ταυτότητα, τα αξιακά στοιχεία, οι αιχμές ενός πολιτικού ρεύματος, έτσι όπως χοντρικά περιγράφονται και στα πιο πάνω πέντε σημεία, έχουν αναδειχτεί μέσα από την καρδιά των πιο σημαντικών κινητοποιήσεων των τελευταίων τριών χρόνων, βγαίνουν μέσα από τη βουή της 5ης Μάη του 2010, των πλατειών, της 28ης Οκτώβρη του 2011, των μεγάλων απεργιακών κινητοποιήσεων και μιας σειράς ακόμα κινημάτων και αγώνων. Αλλά και μέσα από την καθημερινή και πιο υπόγεια βουή ενός λαού που αγωνιά και αναζητά διέξοδο.
Την ίδια στιγμή, η Αριστερά σε μεγάλο βαθμό δεν εκφράζει αυτές τις απαιτήσεις, δεν επεξεργάζεται και δεν μετατρέπει σε πολιτικές αιχμές αυτά που θέτει το ίδιο το μαζικό λαϊκό κίνημα. Πολλές φορές, μάλιστα, δεν τα αντιλαμβάνεται και δεν τα ακούει καν ή προσπαθεί να επιβάλει μια πιο «political correct» ατζέντα και πλατφόρμα σε διάσταση με αυτά.
Κι όμως, η Αριστερά εξ ορισμού θα έπρεπε να είναι σε ζωντανή σχέση και σύνδεση με τον αναδυόμενο λαϊκό ριζοσπαστισμό. Τι άλλο δείχνει η πορεία της Αριστεράς όλο τον προηγούμενο ταραγμένο αιώνα στη χώρα μας; Ο διάχυτος ριζοσπαστισμός του λαού τροφοδότησε μεγάλες πολιτικές εξελίξεις και συγκρούσεις με τους ξένους και ντόπιους δυνάστες αλλά και σφυρηλατήθηκε μέσα σε αυτές. Αυτός ο λαϊκός ριζοσπαστισμός μαζί με τα κομμουνιστικά ιδεώδη δεν υπήρξαν επί της ουσίας οι γεννήτορες της ίδιας της Αριστεράς;
Ας το δούμε και αντίστροφα: Οι ήττες της Αριστεράς δεν προέκυψαν όταν αποκόπηκε από αυτόν το ριζοσπαστισμό και υποτάχτηκε σε άλλου είδους υπολογισμούς, σχέδια και «ρεαλισμούς»; Δεν είναι η Αριστερά ο φορέας ενός δικού της «κεκτημένου» και αυτοαναφορικού ριζοσπαστισμού, ίσα-ίσα πολλές φορές υπολείπεται από αυτά που καταλαβαίνουν οι ίδιες οι μάζες. Ακριβώς γιατί αν ο «νόμος» λέει ότι η Αριστερά εκφράζει τις δυνάμεις της εργασίας ή το λαό και τις πιο προχωρημένες του διαθέσεις, η πραγματικότητα είναι αντιφατική και πιο πλούσια από το νόμο.
Υπήρξαν περίοδοι που η Αριστερά ήταν αντάξια του ονόματός της. Η ταραγμένη δεκαετία του ’40 -παρά τα λάθη, τις παρεκκλίσεις και τις τραγωδίες- υπήρξε μια τέτοια περίοδος. Η σημερινή Αριστερά είναι αντάξια του ονόματός της; Αυτό μένει στην πράξη να αποδειχτεί.
