Μιλώντας στο τακτικό του ακροατήριο στην εκκλησία της ιδιαίτερης πατρίδας του, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ γνωστοποίησε ότι είχε πρόσφατα μια συζήτηση με τον νυν πρόεδρο σχετικά με την Κίνα κατά τη διάρκεια της οποίας ο Τραμπ του εξέφρασε την ανησυχία του για την ενδυνάμωση της Κίνας και την πρόοδό της που φαίνεται να ξεπερνάει αυτή της Αμερικής. Η απάντηση του Κάρτερ έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον όχι μόνο γιατί γίνεται στο πλαίσιο μιας συζήτησης στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο της εξουσίας, αλλά και γιατί είναι διαμετρικά αντίθετη με τις απόψεις που εκφράζουν δημόσια οι πολιτικοί καριέρας, οι υπουργοί, οι υψηλόβαθμοι αξιωματικοί του Πενταγώνου, οι δεξαμενές σκέψεις που επεξεργάζονται τα γεωπολιτικά ζητήματα και τα δημοσιογραφικά συγκροτήματα που ανήκουν σε πελώρια οικονομικά τραστ.
Ο βασικός πυρήνας της θέσης του Τζίμι Κάρτερ είναι ότι η επιτυχία της Κίνας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ειρηνική εξωτερική της πολιτική. Προσωπικά, χωρίς να είμαι ο Τζίμι Κάρτερ που έχει πρόσβαση σε απλησίαστες για κοινούς θνητούς πηγές πληροφοριών και, βέβαια, είναι αυτός που στη θητεία του εξομάλυνε τις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, έχω διατυπώσει εδώ και αρκετά χρόνια γραπτά και προφορικά την εκτίμηση ότι το δυτικό πλέγμα εξουσίας αξιολόγησε εντελώς λανθασμένα το φαινόμενο Κίνα και γι’ αυτό το λόγο απέτυχε στην έγκαιρη, για τα συμφέροντά του, αντιμετώπισή του. Όταν συνειδητοποίησε με πολύ μεγάλη καθυστέρηση ότι η Κίνα έβγαινε στο διεθνές προσκήνιο με μια άλλη πολιτική πλατφόρμα, εναλλακτική επί της ουσίας εφόσον δεν υιοθετούσε τίποτα από τις πολιτικές με τις οποίες οι Δυτικοί ανέκαθεν προσέγγιζαν τον υπόλοιπο κόσμο, ήταν πια πολύ αργά για να εμποδίσουν οι Αμερικάνοι την μετεωρική επέκταση και ανάπτυξή της. Και σ’ αυτή την πλατφόρμα, η ειρηνική εξωτερική της πολιτική είναι ένα από τα στοιχεία που την αποτελούν, όχι μοναδικό αλλά υψίστης σημασίας, τακτικής και στρατηγικής.
«Ξέρεις», ρώτησε ο Κάρτερ τον Τραμπ «πόσες φορές ενεπλάκη σε πόλεμο με κάποια άλλη χώρα η Κίνα από το 1979; Με καμία! Ενώ εμείς είμαστε συνεχώς μπλεγμένοι σε πολέμους. Από τα 242 χρόνια που υπάρχουμε ως έθνος, μόνο 5 ήταν ειρηνικά, χωρίς πολέμους, στρατιωτικές επεμβάσεις και κατοχές. Οι ΗΠΑ είναι το πιο πολεμοχαρές έθνος στην παγκόσμια Ιστορία. Ένα κράτος που προσπαθεί βίαια να εξαναγκάσει τις άλλες χώρες να υιοθετήσουν τις δικές μας αρχές.»
Από λάθος γωνία
Σε καθημερινή χρήση, είναι πιο διαδεδομένη η άποψη ότι η Κίνα πέτυχε τους στόχους της επειδή έχει χαμηλά μεροκάματα. Αλλά αυτό είναι αυταπόδεικτα λάθος, αφού υπάρχουν δεκάδες άλλες χώρες στον κόσμο με εξίσου ή και πολύ χαμηλότερα μεροκάματα σε κατάσταση στασιμότητας ή περιορισμένης ανάπτυξης. Άλλοι υποστηρίζουν ότι η επιτυχία οφείλεται στην αυταρχικότητα και τον συγκεντρωτισμό του καθεστώτος, αλλά κι αυτό αντικρούεται από την ύπαρξη δεκάδων άλλων αυταρχικών καθεστώτων στον κόσμο που δεν έχουν αξιοσημείωτα αποτελέσματα. Η αλήθεια είναι ότι τόσο τα χαμηλά μεροκάματα -τουλάχιστον στην πρώτη φάση, γιατί πλέον δεν ισχύουν, όσο και ο συγκεντρωτισμός συμβάλλουν στην ανάπτυξη, αλλά μόνο σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, όπως είναι ο κεντρικός σχεδιασμός. Όμως, οι αμερόληπτοι γνώστες επισημαίνουν κι άλλους αποφασιστικούς παράγοντες που η Δύση δεν θέλει να αναδείξει για να μην παραδεχτεί την ανωτερότητα του κινεζικού μοντέλου ανάπτυξης, όπως για παράδειγμα είναι η μεγάλη -από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας της Λαϊκής Δημοκρατίας- επένδυση στην εκπαίδευση, τα γράμματα, τις τέχνες, τις επιστήμες και τις υποδομές∙ κατευθύνσεις που ενισχύθηκαν παραπέρα πολύ δραστικά από τη στιγμή που η Κίνα ξεκίνησε την πολιτική των ανοιγμάτων στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Απλά, το δυτικό πολεμοκεντρικό σύστημα θεώρησης του κόσμου δεν είχε το κατάλληλο software για να αναλύσει σωστά μια άλλη γεωστρατηγική προσέγγιση.
Είναι χαρακτηριστικό αυτό που είπε ο Τζίμι Κάρτερ: «Πόσα μίλια σιδηροδρόμου υψηλών ταχυτήτων έχουμε εμείς στις ΗΠΑ; Η Κίνα έχει 18.000 μίλια (29.000 χλμ.), ενώ εμείς ξοδέψαμε τεράστια ποσά, τρισεκατομμύρια δολάρια, για εξοπλισμούς.» Σύμφωνα με μία μελέτη που συντάχθηκε από το Ινστιτούτο Διεθνών και Δημοσίων Υποθέσεων του Πανεπιστήμιου Brown το Νοέμβριο του 2018, οι ΗΠΑ δαπάνησαν 5,9 τρισ. δολάρια μόνο για τους πολέμους που διεξάγουν σε Ιράκ, Συρία, Αφγανιστάν, Πακιστάν κι αλλού από το 2001. «Η Κίνα δεν σπατάλησε ούτε ένα δολάριο για πόλεμο και γι’ αυτό είναι πιο μπροστά από εμάς. Σχεδόν σε όλους τους τομείς. Εάν κάναμε το ίδιο, οι γέφυρες μας δεν θα κατέρρεαν, οι δρόμοι μας θα συντηρούνταν σωστά και το εκπαιδευτικό μας σύστημα θα ήταν εξίσου καλό με της Νότιας Κορέας ή του Χονγκ Κονγκ.» Κι αυτά τα λέει ένας πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ στον σημερινό πρόεδρο. Ενδιαφέρον.
Βόμβες και χούντες
Ο δημοσιογράφος Brett Wilkins (www.brettwilkins.com) συμπληρώνει το ρεπορτάζ με τα ακόλουθα στοιχεία: «Ενώ στις ΗΠΑ επικρατούσα είναι η πεποίθηση ότι η χώρα σχεδόν πάντοτε διεξάγει πολέμους για ευγενείς σκοπούς και για την υπεράσπιση της ελευθερίας, η παγκόσμια κοινή γνώμη και τα ίδια τα γεγονότα συνθέτουν μια πολύ διαφορετική εικόνα. Στις περισσότερες χώρες που έγιναν μετρήσεις από τις εταιρίες WIN/Gallup, διαπιστώθηκε ότι οι ΗΠΑ θεωρούνται ως η μεγαλύτερη απειλή για την παγκόσμια ειρήνη και σε μια αντίστοιχη έρευνα της Pew Research, το 2017, η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων σε 30 χώρες δήλωσε ότι θεωρεί την ισχύ και επιρροή των ΗΠΑ ως μέγιστη απειλή. Οι ΗΠΑ έχουν εισβάλει ή βομβαρδίσει δεκάδες χώρες και υποστηρίξει κάθε ακροδεξιό δικτάτορα σε όλο τον κόσμο από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Έχουν ανατρέψει ή αποπειραθεί να ανατρέψουν δεκάδες ξένες κυβερνήσεις από το 1949 και έχουν ενεργητικά προσπαθήσει να συντρίψουν κάθε λαϊκό απελευθερωτικό κίνημα. Επίσης, έχουν βάλει το χέρι τους σε πλήθος εκλογικών αναμετρήσεων σε χώρες συμμαχικές ή εχθρικές αδιακρίτως.» (TeleSUR, 18 Απρ. 2019)
Μπορεί αυτές οι αντιπολεμικές φωνές σύνεσης, του Κάρτερ ή του Wilkins, να μην ακούγονται από μεγάλα ακροατήρια και να μην αναπαράγονται από τα δυτικά ΜΜΕ, αλλά οι διαπιστώσεις τους έχουν μεγάλη αξία για το παρόν και το μέλλον της ανθρωπότητας. Οι ΗΠΑ χάνουν επιζητώντας την επικράτηση με συνεχείς πολέμους ενώ η Κίνα κερδίζει σταθερά πόντους επενδύοντας στην ειρηνική συνύπαρξη και συνεργασία.
