Η αλματώδης εν εξελίξει (μέσα σε λίγους μήνες 500%) αύξηση των τιμών των καυσίμων και της ηλεκτρικής ενέργειας είναι σημαντική εκδήλωση μιας ενεργειακής κρίσης παγκόσμιας κλίμακας. Αυτή η τελευταία συνδέεται άμεσα με τις μορφές που παίρνει η παγκόσμια συστημική «πολυοργανική» καπιταλιστική κρίση και οι μεγάλες αναδιαρθρώσεις που προωθούνται για το ξεπέρασμά της από τις δυνάμεις που κρατούν τα ηνία του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος. Οι απότομες διαταραχές που έφερε η πανδημία τόσο στην πλευρά της προσφοράς (στις εφοδιαστικές αλυσίδες αξίας παραγωγής-μεταφοράς εμπορευμάτων) όσο και σε εκείνη της ζήτησης (στην κατανάλωση), αυτές που κάνουν τώρα τα επίπεδα της παραγωγής να υπολείπονται της ζήτησης σε καύσιμα, σε ενέργεια αλλά και σε άλλα στρατηγικά εμπορεύματα, ωθούν ασφαλώς ανοδικά τις τιμές της ενέργειας. Αλλά δεν αποτελούν ούτε τον αποκλειστικό ούτε τον βαθύτερο παράγοντα αυτής της ανόδου. Είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα η εκτίμηση ότι οι διαταραχές αυτές, και μια σειρά άλλων ανισορροπιών που έφερε η πανδημία και η συγκεκριμένη διαχείρισή της, λειτουργούν ως καταλύτης καπιταλιστικών (οικονομικών και γεωπολιτικών) ανταγωνισμών ενεργοποιώντας «δομικές προδιαθέσεις» του συστήματος.
Όλο αυτό το πλέγμα αποπειράται να διερευνήσει το αφιέρωμα του παρόντος φύλλου, με μια σειρά κείμενα που καλύπτουν διάφορες πτυχές. Ο Κώστας Δημητριάδης επιχειρεί ένα συνολικό διάβασμα της επερχόμενης παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης, επικεντρώνοντας στις πιο βασικές πλευρές της, επισημαίνοντας πως «οι οικονομικές και οι κρατικές/υπερκρατικές γεωπολιτικές πλευρές της ενεργειακής κρίσης είναι αδιάρρηκτα συνδεμένες μεταξύ τους» κι ότι «τέτοιας εμβέλειας αυξήσεις του επιπέδου των τιμών, σαν αυτές που σημειώνονται στο κύκλωμα της ενέργειας, οδηγούν κατ’ αρχήν σε μεγάλες μεταφορές-ανακατανομές εισοδημάτων και πλούτου». Στο άρθρο καταγράφεται επίσης πώς επηρεάζονται από την ενεργειακή κρίση μια σειρά ανοιχτά γεωπολιτικά μέτωπα (και κυρίως αυτά της αντιπαράθεσης ΗΠΑ-Κίνας, και του πλέγματος ανταγωνισμών μεταξύ ΗΠΑ, Ευρώπης και Ρωσίας), και καταληκτικά διαπιστώνεται ότι τα προβλήματα της ενέργειας είναι μέρος της πολυπεπίπεδης κρίσης των σχέσεων που συνδέουν την καπιταλιστικά οργανωμένη κοινωνία με τη Φύση – σχέση που «έχει φτάσει σε απειλητικά επίπεδα».
Στο άρθρο του Ιταλού Μάνλιο Ντινούτσι, αναλυτή γνωστού στους τακτικούς αναγνώστες της εφημερίδας μας, τονίζεται μεταξύ άλλων ότι «η εξήγηση που αρκείται να αποδώσει την έκρηξη τιμών στην άνοδο της ζήτησης μέσα σε συνθήκες μειωμένης προσφοράς κρύβει μια πολύ πιο σύνθετη εικόνα, στο πλαίσιο της οποίας παίζουν πρωτεύοντα ρόλο οικονομικοί, πολιτικοί και στρατηγικοί παράγοντες». Και το συμπέρασμα είναι σαφές: «Εμείς πάντως θα πληρώσουμε τον λογαριασμό, με φουσκωμένους λογαριασμούς και με την άνοδο του κόστους διαβίωσης γενικότερα». Ο Παύλος Δερμενάκης στο δικό του άρθρο (που εδώ παρουσιάζεται σε συντετμημένη μορφή, αλλά θα αναρτηθεί ολόκληρο στην ιστοσελίδα του Δρόμου) εξετάζει τη θέση της Ελλάδας στο νέο ενεργειακό «τοπίο», σχολιάζοντας πώς και γιατί η «βελόνα» των ενεργειακών θεμάτων έχει κολλήσει, όσον αφορά την ελληνική κυβέρνηση, στη λεγόμενη «πράσινη μετάβαση». Περιλαμβάνεται μια ιδιαίτερου ενδιαφέροντος καταγραφή των «ελληνικών» οικονομικών συμφερόντων και ομίλων που επιδίδονται σε σκληρή αντιπαράθεση διεκδικώντας την μερίδα του λέοντος των σχετικών χρηματοδοτήσεων, και τελικά αναλύεται πώς η ακολουθούμενη πολιτική βαθαίνει την ενεργειακή και γεωπολιτική εξάρτηση της χώρας. Στο σημείωμα του Ερρίκου Φινάλη εξετάζεται πόσο… πράσινη είναι η πυρηνική ενέργεια, σε μια στιγμή που το διεθνές πυρηνικό λόμπι, σε συνεργασία με μεγάλα κράτη όπως η Γαλλία, προσπαθεί να κάνει το άσπρο μαύρο. Τέλος, το αφιέρωμα θα ήταν ελλιπές δίχως αναφορά στην πλούσια αρθρογραφία, ακριβώς για τα θέματα που απασχολούν το παρόν αφιέρωμα, της Βάννας Σφακιανάκη, η οποία επιμελείται τη σελίδα «Τοπία της Ενέργειας» – που μετρά ήδη σχεδόν δύο χρόνια τακτικής παρουσίας στην ύλη της εφημερίδας μας.
Καλή ανάγνωση!
δ
