του Κώστα Παπαδάκη*
Μία αδιάκοπη σειρά περίεργων αποφυλακίσεων, κατηγορουμένων όμως συγκεκριμένου ταξικού και κοινωνικού φάσματος, θέτει άλλη μία φορά το ερώτημα για τον τρόπο λειτουργίας μέρους της δικαστικής εξουσίας. Και δημιουργεί σοβαρές ανησυχίες για τη μονομέρειά της και την ταύτισή της με τον τρόπο που η οικονομικοκοινωνική ελίτ και η κυβέρνηση της χώρας αντιλαμβάνονται τη λειτουργία της – τόσο ως μηχανισμού επιλεκτικής καταστολής, όσο και ως μηχανισμού επιλεκτικής έννομης προστασίας ιδιαίτερων κατηγοριών κατηγορουμένων και διαδίκων.
1) Πασίγνωστος ηθοποιός, κατηγορούμενος για βιασμούς και παρενοχλήσεις εξαρτώμενων από αυτόν νεότερων γυναικών, υποψήφιων ηθοποιών και συναδέλφων του, προφυλακισμένος εδώ και ένα χρόνο περίπου, αποφυλακίζεται την 1η Ιουλίου 2022, μεσούσης της πολύμηνης δίκης του και ενώ εξελίσσεται η αποδεικτική διαδικασία και επίκειται η έκδοση της απόφασης. Αποφυλακίζεται με το σκεπτικό (όπως διαρρέει από τα δημοσιεύματα) όχι της οποιασδήποτε βλάβης της υγείας του, αλλά της διαπίστωσης για έλλειψη επικινδυνότητάς του για τέλεση νέων πράξεων, αφού η δημοσιοποίηση αυτών για τα οποία δικάζεται αποκλείει την πιθανότητα μετάβασής του στο θέατρο για εργασία ή άλλο λόγο (κάτι που πάντως δεν περιλαμβάνεται στους περιοριστικούς όρους που του τίθενται με την απόφαση). Αυτά, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, υποστήριξε ο εισαγγελέας και υιοθέτησε το δικαστήριο. Προφανώς σε άλλον τόπο δεν μπορεί να «εγκληματήσει». Αυτό είναι το κριτήριο! Νέες διαστάσεις στη δικονομία…
2) Λίγες μέρες πριν, το Μικτό Ορκωτό Εφετείο Λαμίας αναγνωρίζει το ελαφρυντικό του συννόμου βίου στον δολοφόνο του Αλέξη Γρηγορόπουλου και τον αποφυλακίζει στις 28 Ιουνίου 2022 με ποινή κάθειρξης 13 χρόνια – παραβιάζοντας το σκεπτικό της απόφασης της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου 2/2022, που αναίρεσε την προηγούμενη παρόμοια απόφαση λόγω ελλιπούς και αντιφατικής αιτιολογίας… Όπως καταγγέλλουν οι συνήγοροι παράστασης κατηγορίας, η απόφαση εκδόθηκε ύστερα από διάσκεψη μιάμισης ώρας, στο μεγαλύτερο διάστημα της οποίας η δικογραφία με τα χιλιάδες έγγραφα ήταν αφημένη στην έδρα. Οι τακτικοί δικαστές που κληρώθηκαν για πρώτη φορά στην μετ’ αναίρεση δίκη δεν είχαν τη δυνατότητα να τα διαβάσουν, ούτε άλλωστε να παρακολουθήσουν ακροαματική διαδικασία και οποιαδήποτε άλλη επιχειρηματολογία, εκτός από αυτήν των συνηγόρων των κατηγορουμένων. Όλα αυτά καταγγέλθηκαν στην Εισαγγελία του Αρείου Πάγου και ο απελθών Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου χρέωσε την αίτηση των συνηγόρων σε εισαγγελέα, με ερώτημα εάν συντρέχουν οι προϋποθέσεις άσκησης αναίρεσης – η οποία και αναμένεται.
Μερικών ανθρώπων η ζωή είναι πολύ φτηνή στη χώρα μας, ιδίως αν είναι θύματα αστυνομικών επιθέσεων, πρόσφυγες, θύματα εργατικών ατυχημάτων. Ελπίζουμε όχι και απεργοί πείνας. Μερικών βιαστών και δολοφόνων η αντιμετώπιση είναι ένα χάδι. Αρκεί να είναι «στη σωστή πλευρά της ιστορίας»…
3) Ακολουθεί στις 4 Ιουλίου 2022 άλλη μία προκλητική αποφυλάκιση, του ακροδεξιού μεσίτη που καταδικάστηκε για την κακουργηματική θανατηφόρα σωματική βλάβη σε βάρος του Ζακ Κωστόπουλου, ενώ απόφαση του Μ.Ο.Δ. Αθηνών, η οποία εκδόθηκε μόλις πριν από δύο μήνες, τον έκρινε ένοχο και του επέβαλε ομόφωνα ποινή κάθειρξης 10 ετών χωρίς ελαφρυντικό. Ο συγκεκριμένος κατηγορούμενος δεν είχε προφυλακιστεί καθ’ όλο το χρονικό διάστημα της υποδικίας και οδηγήθηκε στις φυλακές μόνο μετά την έκδοση της απόφασης. Δύο μήνες αργότερα, και ενώ η απόφαση δεν έχει καν καθαρογραφεί, η τριμελής αμιγής σύνθεση δικαστών του Μικτού Ορκωτού Εφετείου Αθηνών, εντελώς αιφνιδιαστικά αποφάσισε την αποφυλάκιση του… Παρά τον θόρυβο και την κατακραυγή, δεν έχει εκδηλωθεί πρωτοβουλία από την Εισαγγελία του Αρείου Πάγου (που στο μεταξύ απέκτησε νέα ηγεσία από 1/7/2022) για να ελεγχθεί αναιρετικά η απόφαση, όπως είχε συμβεί με τις προηγούμενες αποφυλακίσεις Κορκονέα και Πατέλη, που αναιρέθηκαν.
4) Στο τέλος της ίδιας εβδομάδας (8 Ιουλίου 2022) αποφασίστηκε από το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Χαλκίδας, που έκανε δεκτή την προσφυγή τους παρά την απορριπτική εισαγγελική πρόταση, η αποφυλάκιση των κατηγορουμένων για τη δολοφονία του εμβληματικού αντιδικτατορικού αγωνιστή Σήφη Βαλυράκη – που είχαν μόλις πριν από ένα μήνα (3/6/2022) προφυλακιστεί με σύμφωνη γνώμη ανακριτή και εισαγγελέα. Έτσι είναι ελεύθεροι και πάλι να κουμαντάρουν τις θάλασσες της Ερέτριας, όπως και πριν. Το κριτήριο της «δυνατότητας πρόσβασης στον τόπο του εγκλήματος» δεν ίσχυσε για αυτούς. Παρά το γεγονός ότι το σχετικό βούλευμα αναφέρει πως δεν αμφισβητεί την κρίση ότι υφίστανται σοβαρές ενδείξεις ενοχής εναντίον τους, τους έκρινε με επιείκεια επειδή δεν είναι ύποπτοι φυγής…
5) Μόλις στις 13 Ιουλίου 2022 ένας άλλος επώνυμος κατηγορούμενος, ηθοποιός και σκηνοθέτης, καταδικάστηκε στο Μ.Ο.Δ. Αθηνών για δύο βιασμούς ανηλίκων που τελέστηκαν το 2015. Παρά το γεγονός ότι δεν του αναγνωρίστηκαν ελαφρυντικά, έλαβε για τους δύο αυτούς βιασμούς ποινή 12 ετών (ενώ για κάθε βιασμό ανηλίκου προβλέπεται σήμερα η ποινή ισόβιας κάθειρξης). Το σπουδαιότερο, όμως, είναι ότι αποφυλακίστηκε και αυτός, αφού έστω και οριακά (με ψήφους 4 προς 3) έγινε δεκτό το αίτημά του για χορήγηση ανασταλτικής δύναμης της έφεσης με περιοριστικούς όρους! Ευτυχώς εδώ εκδηλώθηκε άμεσα το ενδιαφέρον της Προϊσταμένης της Εισαγγελίας Εφετών Αθηνών, που ζήτησε τη δικογραφία για να ερευνηθεί το ενδεχόμενο εισαγγελικών εφέσεων.
6) Στις 13/10/2021 ξεκίνησε στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών η δίκη για την υπόθεση Σεπολίων, με κατηγορούμενους συλληφθέντες στις 17/11/2020 στα πλαίσια της απαγόρευσης των συναθροίσεων για την επέτειο του Πολυτεχνείου. Οι συλληφθέντες είχαν ξυλοκοπηθεί, βασανιστεί, κρατηθεί αυθαίρετα, και επιπλέον τους φόρτωσαν τον μισό Ποινικό Κώδικα. Μέσα από μία δίκη πολλών δικασίμων, αναδείχθηκαν οι αντιφάσεις των καταθέσεων των αστυνομικών και η έλλειψη βασιμότητας του υλικού της δικογραφίας. Στις 17 Μαΐου 2022 οι κατηγορούμενοι και οι συνήγοροι τους πήγαν στο δικαστήριο για να πληροφορηθούν τη δικαστική απόφαση. Αντί αυτού, πληροφορήθηκαν ότι η Πρόεδρος του δικαστηρίου παύθηκε λίγες μέρες πριν, ύστερα από διαδικασία πειθαρχικού ελέγχου εξαιτίας καθυστέρησης στην έκδοση αποφάσεων, και ότι η δίκη θα ξαναγίνει από την αρχή! Οι μάρτυρες κατηγορίας (που είχαν την υποστήριξη ένστολων και μη συναδέλφων τους, με πληθωρική παρουσία στο ακροατήριο της δίκης και ενεργή πρόκληση προς τα θύματα) θα έχουν την ευκαιρία να επανεξετάσουν τις καταθέσεις τους και να αποφύγουν νέες αντιφάσεις, ενώ οι κατηγορούμενοι θα δικαστούν ξανά από την αρχή, αφού η πολύμηνη βασανιστική διαδικασία «εξαφανίστηκε»!
7) Στις 22 Οκτωβρίου 2021 αστυνομικοί πυροβόλησαν επανειλημμένα μετά από ένοπλη καταδίωξη τους εποχούμενους σε κλεμμένο Ι.Χ. δράστες κλοπών, με αποτέλεσμα τον θανάσιμο τραυματισμό του 18χρονου συνοδηγού Νίκου Σαμπάνη. Ανάμεσα στους πρώτους που έσπευσαν να συμπαρασταθούν στους κατηγορούμενους αστυνομικούς ήταν ο υπουργός Δημόσιας Τάξης, η δε απολογία τους στον ανακριτή έγινε εν μέσω προστατευτικού κλοιού από αστυνομικούς και συνδικαλιστές του κλάδου. Φυσικά οι δράστες δεν προφυλακίστηκαν.
8) Ένας αναρχικός κρατούμενος, ο Γιάννης Μιχαηλίδης, έχοντας εκτίσει 8,5 έτη κάθειρξης, ζητά την αποφυλάκιση του με τα 3/5, όπως προβλέπει η σχετική νομοθεσία. Βρίσκεται σε απεργία πείνας από 23/5/2022, ενώ η αίτησή του έχει απορριφθεί από το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Λαμίας (20/6/2022), με το σκεπτικό ότι λόγω της αναρχικής ιδεολογίας του είναι επικίνδυνος για την τέλεση νέων αδικημάτων! Το σκεπτικό αυτό επαναλαμβάνει εμπλουτισμένα η πρόταση του Εισαγγελέα Εφετών Λαμίας (6 Ιουλίου 2022). Το Συμβούλιο Εφετών Λαμίας, που είναι αρμόδιο να αποφασίσει, με πολύ μεγάλη ραθυμία όρισε δικάσιμο στις 25/7/2022, ενώ έφεση έχει ασκηθεί από 20/6/2022, όταν δηλαδή ο κρατούμενος θα έχει συμπληρώσει 63 ημέρες απεργίας πείνας και η ζωή του θα βρίσκεται σε τεράστιο κίνδυνο…
9) Ένας καταδικασμένος για διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης και έγκλειστος στις φυλακές Δομοκού για την υπόθεση της Χρυσής Αυγής, ο Νικόλαος Μιχαλολιάκος, νόσησε τους προηγούμενους μήνες από κορωνοϊό και μεταφέρθηκε αμέσως στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Λάρισας. Παρέμεινε εκεί για όσο χρόνο χρειάσθηκε να νοσηλευθεί, και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο καλύτερο κέντρο αποκατάστασης της χώρας, όπου και παραμένει μέχρι να ανακάμψει. Ένας άλλος κρατούμενος των ίδιων φυλακών, ο Δημήτρης Κουφοντίνας, μετά από εξαντλητική απεργία πείνας 66 ημερών τους πρώτους μήνες του 2021, δεν μεταφέρθηκε ποτέ πουθενά εκτός από το περιορισμένων δυνατοτήτων Νοσοκομείο της Λαμίας. Ούτε μεταφέρθηκε ποτέ μετά τη νοσηλεία του σε κέντρο αποκατάστασης, παρά τη ρητά εκφρασμένη ανάγκη προς τούτο των θεραπόντων ιατρών του. Εκτός αυτού, δεν του δόθηκε ατομικό κελί-αναρρωτήριο, ώστε να προστατευτεί τουλάχιστον από τη μετάδοση του κορωνοϊού, και νόσησε. Δεν μεταφέρθηκε σε κανένα νοσοκομείο για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού, παρά τα υποκείμενα νοσήματα και την ευαλωτότητά του…
Σαν πολλά δεν μαζεύονται;
Τα παραπάνω είναι καταλυτικά κάθε έννοιας ισονομίας και δικαιοσύνης, και δείχνουν ότι η δικαιοσύνη «του άλλου άκρου», εκείνη η δικαστική εξουσία που γνωρίσαμε όλες τις προηγούμενες δεκαετίες σε αυτήν τη χώρα, με τη μονομέρειά της, με την απροκάλυπτη εύνοια σε όσους υπηρέτες του συστήματος και της άρχουσας τάξης περνούν από το εδώλιο του κατηγορουμένου, και με την αμείλικτη εκδικητικότητά της σε όσους φέρονται σαν εχθροί του κατεστημένου, φαίνεται να επανέρχεται και να διεκδικεί δυναμικά το παρόν στην πρώτη γραμμή του μετώπου εξουσίας…
Αποφυλακίζει βιαστές και δολοφόνους και κρατά στη φυλακή ανθρώπους που έχουν όλες τις προϋποθέσεις να αποφυλακιστούν, θέτοντας σε κίνδυνο ακόμα και τη ζωή τους. Τα μηνύματα που παίρνει από την κυβέρνηση, της οποίας η αλαζονεία και η έπαρση επαυξάνονται όσο αισθάνεται πραγματικά ότι παίζει σε γήπεδο χωρίς αντίπαλο, σε συνδυασμό και με τα μηνύματα της πρόσφατης εναλλαγής των συσχετισμών στην Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων, αλλά και την απραξία του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών και άλλων σχετικών φορέων, είναι προφανή…
Μερικών ανθρώπων η ζωή είναι πολύ φτηνή στη χώρα μας, ιδίως αν είναι θύματα αστυνομικών επιθέσεων, πρόσφυγες, θύματα εργατικών ατυχημάτων. Ελπίζουμε όχι και απεργοί πείνας. Μερικών βιαστών και δολοφόνων η αντιμετώπιση είναι ένα χάδι. Αρκεί να είναι «στη σωστή πλευρά της ιστορίας»…
Στους λίγους αυτούς μήνες έχει διαμορφωθεί ένα δικαστικό σκηνικό το οποίο κινδυνεύει να ανατρέψει τον σεβασμό στις ελευθερίες και στα δημοκρατικά δικαιώματα, που κατακτήθηκε όλα αυτά τα χρόνια με αγώνες στα δικαστήρια. Η κοινωνία οφείλει να αντιδράσει άμεσα και να αποβάλει αυτή τη «δικαιοσύνη» σαν έναν κακοήθη όγκο από τον οργανισμό της. Να επιβάλει την ανατροπή της ατιμωρησίας, την ισονομία, την προστασία από δολοφόνους και βιαστές, τη λήξη των φρονηματικών αντιμετωπίσεων. Επειδή η δικαιοσύνη δεν χαρίζεται, κατακτιέται. Και δεν τη χρωστάμε σε κανέναν.
* Ο Κώστας Παπαδάκης είναι δικηγόρος, πρώην μέλος του Δ.Σ. του Δικηγορικού Συλλόγου Αθήνας. Το παρόν άρθρο αποτελεί συντετμημένη παρουσίαση, με την έγκρισή του, ενός μεγαλύτερου κειμένου.
