του Βαγγέλη Καινούργιου
Μεγάλος άνδρας είναι εκείνος που μπορεί να εκφράσει τη θέληση της εποχής του, έγραφε κάπου ο Χέγκελ. Αυτό δηλαδή που κατάφεραν στην Ελλάδα μεταπολιτευτικά ο Κ. Καραμανλής και ο Α. Παπανδρέου. Ο πρώτος με το σχέδιό του για τον εξευρωπαϊσμό και ο δεύτερος με τον εκδημοκρατισμό της χώρας μετά από μια μακρά περίοδο υπανάπτυξης και ανελευθερίας. Το τι πέτυχαν τελικά είναι μια άλλη συζήτηση. Το μόνο σίγουρο είναι ότι «οι λογιστές» που τους διαδέχτηκαν ανέλαβαν να διαχειριστούν τα δανεικά που χρειάστηκαν γι’ αυτά τα σχέδια και που μας τα έδωσε η ΕΟΚ και τελικά μπατιρήσαμε.
Ύστερα ήρθαν «οι επίγονοι» με τα ίδια βαριά επώνυμα, οι οποίοι και να το ήθελαν δεν υπήρχε πλέον κάποια κοινή θέληση να εκφράσουν, αφού τα εκατομμύρια των ανώνυμων, που κάποτε έστω και ασύνειδα λειτουργούσαν ως σύνολο, είχαν πάψει από καιρό να αποτελούν κοινωνική δύναμη, χάρη στα δανεικά και την πολλή «Ευρώπη». Έτσι, «οι επίγονοι» αρκέστηκαν στο να εναρμονιστούν με τη θέληση των απέξω, χωρίς τη δυνατότητα των ελιγμών που είχαν οι παλιοί πολιτικοί, διότι –όπως και να το κάνουμε– η διακυβέρνηση εκφράζει πάντοτε υπαρκτές κοινωνικές δυνάμεις κι όχι συνονθυλεύματα που ζουν με την ψευδαίσθηση πως αποτελούν κοινωνία.
Κάπως έτσι ήρθε η κατρακύλα που ζούμε, αφού πίσω από την αναζήτηση αιτιοτήτων στην πολιτική βρίσκεται πάντοτε η αναζήτηση αξιών. Ποιες αξίες, όμως, αντιπροσωπεύουν τη μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία στην Ελλάδα του σήμερα, που αποζητά απεγνωσμένα αυστηρούς κανόνες μέσα στη γενική διάλυση, αλλά η εφαρμογή τους να μην ξεκινά από την ίδια; Μπορεί να ακουστεί σκληρό, όμως αυτό το τραγικό αδιέξοδο μόνο με τη συνενοχή της κοινωνίας μπορεί να συντηρηθεί και δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη γι’ αυτό από τα εκλογικά αποτελέσματα. Μόνο μια κοινωνία, που ψηφίζοντας το μικρότερο κακό αποδέχεται a priori ότι οι πολιτικές της επιλογές θα αποτύχουν, βλέπει τους φόβους της να πραγματοποιούνται, ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Αυτός ο φαύλος κύκλος, που ανατροφοδοτείται με τον τρόπο που ήδη περιγράψαμε, οδηγεί στον πάτο την χώρα σαν δίνη, που η ταχύτητά της παίρνει πια έναν ξέφρενο ρυθμό. Για να σταματήσει, χρειαζόμαστε επειγόντως αληθινές αξίες και τα κατάλληλα πολιτικά υποκείμενα που θα τις εκφράσουν ως λαϊκή θέληση, έχοντας υπόψη ότι τα κόμματα δεν είναι εξ’ ορισμού πολιτικά υποκείμενα αλλά γίνονται τέτοια, όπως και οι ηγέτες τους γίνονται τέτοιοι μέσα από τους αγώνες για μια καλύτερη κοινωνία. Άλλος τρόπος δεν υπάρχει, για να βγούμε από το αδιέξοδο.
