Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Ο πιο έξυπνος υπερυπολογιστής
Το Oak Ridge National Laboratory του αμερικανικού υπουργείου Ενέργειας παρουσίασε στις 8 Ιουνίου τον Summit ως τον ισχυρότερο και πιο «έξυπνο» επιστημονικό υπερυπολογιστή του κόσμου.
Με επιδόσεις ύψους 200.000 τρισεκατομμυρίων υπολογισμών ανά δευτερόλεπτο, ή αλλιώς 200 petaflops, ο Summit θα είναι οκτώ φορές πιο ισχυρός από τον προηγούμενο κορυφαίο σύστημα του ORNL, τον Titan. Για συγκεκριμένες επιστημονικές εφαρμογές, ο Summit θα είναι επίσης ικανός για πάνω από τρία δισεκατομμύρια μεικτούς υπολογισμούς ακριβείας ανά δευτερόλεπτο, ή αλλιώς 3,3 exaops. Ο Summit, σύμφωνα με ανακοίνωση του ORNL, θα παρέχει άνευ προηγουμένου υπολογιστική ισχύ για έρευνες, μεταξύ άλλων, στους τομείς της ενέργειας, των προηγμένων υλικών και της τεχνητής νοημοσύνης, ανοίγοντας τον δρόμο για επιστημονικές ανακαλύψεις που προηγουμένως θεωρούνταν αδύνατες.
Όπως είπε ο υπουργός Ενέργειας, Ρικ Πέρι, ο υπερυπολογιστής Summit «επιδεικνύει την ισχύ της αμερικανικής ηγεσίας στην επιστημονική καινοτομία και τεχνολογική ανάπτυξη. Θα έχει σημαντική επίδραση στην ενεργειακή έρευνα, τις επιστημονικές ανακαλύψεις, την οικονομική ανταγωνιστικότητα και την εθνική ασφάλεια… Φέρνει το έθνος ένα βήμα πιο κοντά στον στόχο της δημιουργίας ενός υπερυπολογιστικού συστήματος exascale κλίμακας ως το 2021. Ο Summit θα επιτρέψει στους επιστήμονες να ασχοληθούν με ένα μεγάλο εύρος νέων προκλήσεων, να επισπεύσουν ανακαλύψεις, να τονώσουν την καινοτομία και πάνω από όλα να ωφελήσουν τον αμερικανικό λαό».
Δέκα νέα φεγγάρια
Αστρονόμοι ανακοίνωσαν την ανακάλυψη δέκα ακόμη φεγγαριών του Δία, ανεβάζοντας έτσι σε 79 τον αριθμό των φεγγαριών που οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι περιβάλλουν αυτόν τον γίγαντα αερίων, περιλαμβανομένου ενός «οδηγού προς τη λάθος κατεύθυνση», ο οποίος φαίνεται καταδικασμένος να συντριβεί πάνω σε άλλα φεγγάρια που μοιράζονται τη διαδρομή του.
Όλα τα προσφάτως εντοπισθέντα φεγγάρια είναι σχετικά μικρά. Ενώ ο Δίας, ο πέμπτος κατά σειρά πλανήτης ξεκινώντας από τον Ήλιο, έχει μεγάλα φεγγάρια όπως ο Γανυμήδης –ο μεγαλύτερος του ηλιακού συστήματος– με διάμετρο 5.268 χλμ. η οποία είναι ελάχιστη συγκριτικά με τη διάμετρο του Δία των 88.846 μιλίων (142.984 χλμ).
Μια ερευνητική ομάδα υπό τον αστρονόμο Σκοτ Σέπαρντ στην Ουάσινγκτον εντόπισε 12 μικρά φεγγάρια του Δία, περιλαμβανομένων των 10 που περιγράφηκαν. Σύμφωνα με τον Σέπαρντ, τα φεγγάρια αυτά ήταν πιθανόν αντικείμενα που σχηματίστηκαν κοντά στον Δία κατά την πρώιμη περίοδο του ηλιακού συστήματος, τα οποία «αιχμαλωτίστηκαν» από την ισχυρή βαρυτική έλξη του πλανήτη.
«Ο Δίας είναι σαν μια μεγάλη ηλεκτρική σκούπα γιατί είναι τόσο ογκώδης. Αυτά τα αντικείμενα ξεκίνησαν να περιστρέφονται γύρω από τον Δία αντί να πέσουν μέσα του. Επομένως θεωρούμε ότι είναι κάτι ενδιάμεσο, ανάμεσα σε βραχώδεις αστεροειδείς και παγωμένους κομήτες. Είναι κατά το ήμισυ πάγοι και κατά το ήμισυ βράχοι».
Το πιο ενδιαφέρον από τα νέα φεγγάρια είναι η Βαλετούντο, που πήρε το όνομά του από την δισέγγονη του ρωμαϊκού Δία. Η Βαλετούντο περιστρέφεται γύρω από τον Δία στην ίδια κατεύθυνση με την οποία περιστρέφεται ο ίδιος ο πλανήτης, αλλά μερικά άλλα μικρά φεγγάρια μοιράζονται το ίδιο «μονοπάτι» ενώ κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση.
«Η Βαλετούντο κινείται στον αυτοκινητόδρομο ανάποδα, επομένως είναι πολύ πιθανό να συγκρουστεί με αυτά τα άλλα αντικείμενα. Προφανώς έχει συγκρουστεί μαζί τους στη διάρκεια των ετών», εξηγεί ο Σέπαρντ.
Τα 79 γνωστά φεγγάρια του Δία είναι τα περισσότερα που διαθέτει πλανήτης στο ηλιακό μας σύστημα και ακολουθούν τα 62 που έχουν εντοπιστεί γύρω από τον Κρόνο. Όπως είπε ο Σέπαρντ, ο Δίας και ο Κρόνος πιθανόν να διαθέτουν παρεμφερή αριθμό φεγγαριών με ορισμένα από τα μικρότερα του Κρόνου να μην έχουν ακόμη εντοπιστεί.
Ως φεγγάρι ορίζεται όποιο αντικείμενο, ανεξαρτήτως μεγέθους, περιστρέφεται γύρω από έναν πλανήτη, όχι από τον Ήλιο. Μόνο οι δύο εσωτερικοί πλανήτες στο ηλιακό μας σύστημα –ο Ερμής και η Αφροδίτη– δεν έχουν κανένα. Από τα 79 φεγγάρια του Δία, τα 26 δεν έχουν όνομα, περιλαμβανομένων εννέα από τα δέκα νέα.
Μία υποθετική σύγκρουση
Αυστραλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι υπάρχουν νέες βάσιμες γεωλογικές ενδείξεις για την κατακλυσμική πρόσκρουση στη Γη ενός μεγάλου αστεροειδούς διαμέτρου ενός χιλιομέτρου, κατά πάσα πιθανότητα στη νοτιοανατολική Ασία, πριν από περίπου 800.000 χρόνια: Με χρονική διαφορά από την πρόσκρουση αστεροειδούς στη Γη σε περιοχή του Μεξικού πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια, που εξάλειψε (μαζί με τους δεινόσαυρους) και το 99% των υπαρχόντων ειδών…
Τα υλικά αυτής της νεότερης πρόσκρουσης κάλυψαν σχεδόν το ένα δέκατο της επιφάνειας του πλανήτη μας, όμως ο κρατήρας που δημιουργήθηκε από την πτώση δεν βρέθηκε.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αστροβιολόγο και γεωχημικό Άαρον Καβόζι του Πανεπιστημίου Κέρτιν του Περθ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό γεωλογίας Geology, ανακάλυψαν στην Ταϊλάνδη απομεινάρια που μαρτυρούν το καταστροφικό συμβάν.
«Η πρόσκρουση είναι η πιο πρόσφατη τέτοιου μεγέθους και με πιθανές παγκόσμιες επιπτώσεις στη διάρκεια της εξέλιξης του ανθρώπου», δήλωσε ο γεωχημικός Μάριο Τρίλοφ του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης.
Τόσο μεγάλες προσκρούσεις ουράνιων σωμάτων –αστεροειδών ή κομητών– μπορούν να διαταράξουν σοβαρά το κλίμα της Γης, καθώς καλύπτουν την ατμόσφαιρα με ένα πυκνό στρώμα σκόνης και άλλων αερίων, μπλοκάροντας έτσι το φως του Ήλιου για μήνες ή και για χρόνια. Στο παρελθόν, οι επιστήμονες είχαν βρει στην Ασία, στην Αυστραλία και στην Ανταρκτική διάσπαρτες ενδείξεις ότι υπήρξε μια τέτοια πρόσκρουση. Πρόκειται για τηκτίτες, υαλώδη σώματα βάρους άνω των 20 κιλών, που εκτιμάται ότι δημιουργήθηκαν κατά την πτώση του αστεροειδούς και εκτοξεύθηκαν σε μεγάλες αποστάσεις.
Ο Καβόζι μελέτησε τη χημική σύνθεση τέτοιων τηκτιτών από την Ταϊλάνδη και ιδίως των μικροσκοπικών κρυστάλλων ζιρκονίου που υπάρχουν μέσα στους τηκτίτες και έχουν ο καθένας πλάτος όσο μισή ανθρώπινη τρίχα. Το συμπέρασμα είναι ότι οι κρύσταλλοι αυτοί είχαν δημιουργηθεί σε συνθήκες τρομερά υψηλών πιέσεων και θερμοκρασιών, οι οποίες παραπέμπουν σε μια πρόσκρουση αστεροειδούς.
Οι επιστήμονες προβληματίζονται γιατί δεν έχει βρεθεί ακόμη ένας μεγάλος και γεωλογικά νέος κρατήρας εκτιμώμενης διαμέτρου 50 έως 100 χιλιομέτρων. Αν πάντως ποτέ ανακαλυφθεί, θα φωτίσει και άλλα ερωτήματα, όπως αν και πώς επηρέασε τους προγόνους μας εκείνης της εποχής.
Απαρηγόρητοι
Δεν μας παρηγορούν οι πυρκαγιές στη Σουηδία – σε μια χώρα με γεωγραφικό πλάτος πολύ πιο μεγάλο απ’ το δικό μας… Ούτε οι πυρκαγιές στην Αυστραλία που έκαιγαν για μήνες, για να σβήσουν μόνο από την επέλευση των βροχών, ή οι πυρκαγιές στην Καλιφόρνια, κι αυτές «μακρόβιες» και διάσπαρτες: Μας ενοχλεί η απώλεια 76 και βάλε ανθρώπων καθώς και η καταστροφή δυο βασικών εστιών αναψυχής: Στην Κινέτα και στον Άγιο Ανδρέα-Mάτι Αττικής. Μας ενοχλεί η παράλληλη απώλεια ανθρώπων και δυο παραδοσιακών ενδιαιτημάτων χαράς και αναψυχής, σε μια δύσκολη κατάσταση για τη χώρα. Όταν στον βραχνά των μνημονίων και των υποχρεώσεων μέχρι το 2060 θα προστεθούν και τα κόστη μιας καταστροφής, που δεν έχει εκτιμηθεί ακόμη.
