του Κώστα Βενιζέλου
Οι εταιρείες- κολοσσοί, οι οποίες δραστηριοποιούνται στην κυπριακή ΑΟΖ αναστέλλουν τις προγραμματισμένες γεωτρήσεις τους, που είναι προγραμματισμένες για το 2020 (πέντε στον αριθμό). Στην αντίπερα όχθη, η κατοχική Τουρκία επιχειρώντας προφανώς να αξιοποιήσει το κενό αυτό, που δημιουργείται, προβαίνει σε κινήσεις επιβολής νέων τελεσμένων. Η Άγκυρα συνεχίζει απτόητη τις παράνομες γεωτρήσεις της στην κυπριακή ΑΟΖ.
Σε μια κίνηση ουσίας, αλλά και εντυπώσεων, η κατοχική δύναμη θα είναι αυτή την περίοδο η μόνη που θα διενεργεί γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ.
Στο θέατρο του παραλόγου η Άγκυρα έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Η ανθρωπότητα λόγω κορωνοϊού ακροβατεί, αλλά ο Ερντογάν επιμένει στο δικό του αμανέ. Η συνέχιση εν μέσω πανδημίας των πειρατικών της ενεργειών, με την πρόσφατη αποστολή του γεωτρύπανου «Γιαβούζ», εντάσσεται στους επεκτατικούς σχεδιασμούς της Τουρκίας. Εντάσσεται στο σχεδιασμό της κατοχικής δύναμης για την επιβολή τετελεσμένων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Προφανώς και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν πτοείται από πανδημίες, οικονομικά προβλήματα. Προτεραιότητα είναι η προώθηση και εφαρμογή του μεγαλεπήβολου, ιμπεριαλιστικού του σχεδιασμού της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Ο Ερντογάν, λοιπόν, επιχειρεί να αξιοποιήσει ένα κενό που δημιουργείται, να το καλύψει και να το εκταμιεύσει γεωπολιτικά. Στην Άγκυρα αντιλαμβάνονται πως μετά την πανδημία θα υπάρξει μια νέα ανακατανομή ισχύος και επιχειρεί να είναι μέρος της. Πόσο εφικτό είναι για την ασθενούσα Τουρκία αυτό θα φανεί στη συνέχεια. Ο Ερντογάν δοκιμάζει τις δυνάμεις του και σπεύδει να προλάβει τις εξελίξεις.
Μέσα σε αυτά τα πλαίσια το καθεστώς της Άγκυρας προσπαθεί να δοκιμάσει αντιδράσεις και αντοχές.
Είναι προφανές πως η Τουρκία δεν προτίθεται να κάνει πίσω στους σχεδιασμούς της. Ο στόχος είναι πρωτίστως πολιτικός, γεωπολιτικός και κατά δεύτερο οικονομικός. Εάν από τις γεωτρήσεις προκύψει αποτέλεσμα καλώς, εάν όχι αυτό δεν χαλά τον Ερντογάν. Θέλει διακαώς να είναι μέρος του ενεργειακού σχεδιασμού στην Ανατολική Μεσόγειο κι αυτό θα γίνει είτε με την συναίνεση της Λευκωσίας είτε διά της επιβολής
Πρώτον, δοκιμάζει τις εταιρείες, που δραστηριοποιούνται στην κυπριακή ΑΟΖ. Το «Γιαβούζ» διενήργησε γεώτρηση στο θαλασσοτεμάχιο 8, που είναι αδειοδοτημένο από την Κυπριακή Δημοκρατία στην ιταλογαλλική κοινοπραξία ΕΝΙ-ΤΟΤΑΛ. Τώρα, το τουρκικό γεωτρύπανο έχει σταλεί για νέες γεωτρήσεις στα θαλασσοτεμάχια 6 και 7, τα οποία είναι αδειοδοτημένα στην ίδια κοινοπραξία. Δεν υπήρξε καμία αντίδραση ούτε από τις εταιρείες ούτε από τα κράτη από τα οποία προέρχονται, την Ιταλία και την Γαλλία. Πλην, βεβαίως, κάποιων ανακοινώσεων, τις οποίες η Τουρκία δεν λαμβάνει υπόψη.
Σημειώνεται συναφώς πως η αμερικανική EXXON MOBIL ήταν η πρώτη, η οποία ενημέρωσε την Κυπριακή Δημοκρατία για την απόφασή της να αναστείλει το ενεργειακό της πρόγραμμα, μεταθέτοντας τις γεωτρήσεις της για το Σεπτέμβριο του 2021. Εάν και εφόσον το επιτρέπουν οι συνθήκες για τις εταιρείες, καθώς πέραν του κορωνοϊού υπάρχει και το θέμα των τιμών του πετρελαίου.
Δεύτερο, η Λευκωσία επιχειρεί να αντιδράσει μέσω της Ε.Ε. Εκεί, όμως, βρέθηκε αντιμέτωπη με το Βερολίνο, το οποίο δεν συζητά το ενδεχόμενο να αποφασισθούν κυρώσεις κατά της Τουρκίας. Μια ομάδα κρατών-μελών της Ε.Ε. υπό τη Γερμανία προβάλλουν τον μπαμπούλα του μεταναστευτικού για να αποτρέψουν μέτρα κατά της Τουρκίας. Η επιδίωξη της Λευκωσίας είναι οι κυρώσεις να επεκταθούν και να αγγίξουν και την τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου ΤΡΑΟ. Αυτό, όμως, επηρεάζει κράτη-μέλη, εταιρείες των οποίων συνεργάζονται με την ΤΡΑΟ. Παράλληλα εκτιμάται ότι θα προκαλέσει την αντίδραση της Άγκυρας και είναι σαφές πως υπάρχει φόβος με το μεταναστευτικό, το οποίο κρατά ως όπλο η κατοχική Τουρκία.
Δεν κάνει πίσω η Τουρκία
Είναι προφανές πως η Τουρκία δεν προτίθεται να κάνει πίσω στους σχεδιασμούς της. Άλλωστε, έχει επενδύσει 1 δισεκατομμύριο δολάρια μέχρι σήμερα στο πεδίο αυτό. Τόσο για τις γεωτρήσεις όσο και για την αγορά των πλοίων, του εξοπλισμού. Γι’ αυτό και θα κάνει απόσβεση της επένδυσης. Ο στόχος είναι πρωτίστως πολιτικός, γεωπολιτικός και κατά δεύτερο οικονομικός. Εάν από τις γεωτρήσεις προκύψει αποτέλεσμα καλώς, εάν όχι αυτό δεν χαλά τον Ερντογάν. Θέλει διακαώς να είναι μέρος του ενεργειακού σχεδιασμού στην Ανατολική Μεσόγειο κι αυτό θα γίνει είτε με την συναίνεση της Λευκωσίας είτε διά της επιβολής. Μια παρατεταμένη κρίση, η συνεχής ένταση, αποτελεί συνταγή, που θα οδηγήσει σε εξελίξεις στα μέτρα της Τουρκίας.
Οι σχεδιασμοί, όμως, της Άγκυρας δεν αφορούν μόνο την Κύπρο. Η Τουρκία αντιμετωπίζει ενιαία το μέτωπο Ελλάδος και Κύπρου. Γι’ αυτό και οι κινήσεις τους ξεκινούν από τον Έβρο και φθάνουν μέχρι και την Κύπρο, μέσω του Αιγαίου.
Η Άγκυρα μετά την αποτυχία του εγχειρήματος στον Έβρο, θέλοντας να διατηρήσει ως βασικό όπλο το μεταναστευτικό, επιστρέφει στη μέθοδο προώθησης μέσω της θάλασσας. Παράλληλα, συντηρούνται σε καθημερινή βάση οι παραβιάσεις στο Αιγαίο από τουρκικά μαχητικά.
Είναι σαφές πως εάν η Ελλάδα και Κύπρος δεν αντιδράσουν θα οδηγηθούν βαθμηδόν, σε αυτό που διαχρονικά επιδιώκει η Τουρκία. Στη φιλανδοποίηση τους. Και για να υπάρξει αντίδραση πρέπει να αλλάξει η ακολουθούμενη πολιτική. Η πολιτική του κατευνασμού δεν απέδωσε και η επιμονή σε αυτή την προσέγγιση συνιστά επιλογή αυτοχειρίας.
Η αμερικανική στάση
Η Ουάσινγκτον επιχειρεί να κρατήσει «ίσες αποστάσεις». Στάση, που προδήλως εξυπηρετεί την Άγκυρα. Η πρέσβη των ΗΠΑ στη Λευκωσία, παραπέμπει στην κλασική ατάκα, σύμφωνα με την οποία καλούνται «όλα τα μέρη να αποφεύγουν ενέργειες που αυξάνουν τις εντάσεις στην περιοχή» (συνέντευξη Φιλελεύθερος Κυριακής, 26/4/2020). Αναφέρεται ωστόσο ότι αυτά γίνονται «σε περιοχή που η Κύπρος διεκδικεί ως Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη». Δηλαδή, δεν γίνονται παράνομες γεωτρήσεις από την κατοχική Τουρκία στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά σε περιοχή που η Κύπρος θεωρεί πως βρίσκεται στην αποκλειστική της ζώνη. Αυτό συνιστά ενίσχυση της αμφισβήτησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου.
