του Θανάση Ματθαίου*
Η Εγνατία Οδός (Ηγουμενίτσα – Κήποι) και οι 3 μεγάλοι Κάθετοι Άξονες (Σιάτιστα – Κρυσταλλοπηγή, Αξιός – Εύζωνοι, Θεσσαλονίκη – Σέρρες – Προμαχώνας), μήκους περίπου 900 χιλιομέτρων, που κατασκευάστηκαν, ολοκληρώθηκαν και λειτουργούν, εκποιούνται! Μια υποδομή που πληρώθηκε από δημόσιες και ευρωπαϊκές πιστώσεις, κατασκευάστηκε από χιλιάδες εργαζόμενους οι οποίοι αντιμετώπισαν πολλές αντιξοότητες και σήμερα αποδίδει τους καρπούς αυτής της διαδικασίας στα δημόσια ταμεία ξεπουλιέται.
Το πρώτο στάδιο του διαγωνισμού (εκδήλωση ενδιαφέροντος) διενεργήθηκε από το ΤΑΙΠΕΔ την Παρασκευή 16 Φεβρουαρίου και σ’ αυτό εκδήλωσαν το ενδιαφέρον τους, όπως ήταν αναμενόμενο, μεγάλοι μονοπωλιακοί όμιλοι, τόσο της Ελλάδας όσο και του εξωτερικού. Αυτό και μόνο το γεγονός αποκαλύπτει την αξία του οδικού δικτύου και τα προσδοκώμενα, από τους κολοσσούς, τεράστια κέρδη.
Ο Σύλλογος Εργαζομένων της Εγνατίας Οδού (ΣΕΤΕΟ), όλο το προηγούμενο διάστημα από το 2011, όταν «σε μια νύχτα» εκχωρήθηκε το δικαίωμα στο ΤΑΙΠΕΔ μέχρι και σήμερα, έχει εκφράσει με κάθε τρόπο, με ανακοινώσεις και δελτία τύπου, με απεργίες και στάσεις εργασίας, με άνοιγμα των διοδίων και διανομή φυλλαδίων, με επιστολές προς την κυβέρνηση και τη διοίκηση της εταιρείας, την κατηγορηματική αντίθεσή του στη σχεδιαζόμενη παραχώρηση του αυτοκινητόδρομου.
Η Εγνατία Οδός είναι μια υποδομή που τώρα αποδίδει καρπούς. Αυτό το γνωρίζουν όλοι. Άλλωστε και η ίδια η διοίκηση της εταιρείας υποστηρίζει ότι σε βάθος 35ετίας τα καθαρά κέρδη μπορούν να είναι πάνω από 5,3 δισεκατομμύρια, με την ισχύουσα τιμή χρέωσης ανά χιλιόμετρο. Οι παραχωρημένοι αυτοκινητόδρομοι εφαρμόζουν υπερδιπλάσια τιμή ανά χιλιόμετρο. Με τέτοια τιμή χρέωσης των διοδίων, που θα εφαρμοστεί αμέσως από τον παραχωρησιούχο, τα κέρδη υπερδιπλασιάζονται, γιατί το κόστος λειτουργίας παραμένει σχετικά σταθερό, με ενδεχόμενη μείωση λόγω εφαρμογής συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας
Κύριο μέλημα του Συλλόγου Εργαζόμενων δεν είναι η ανάδειξη του θέματος προκειμένου να εξασφαλιστούν οι θέσεις εργασίας των εργαζομένων της εταιρείας. Οι κυβερνητικοί παράγοντες έχουν κατ’ επανάληψη παρευρεθεί ακόμη και στις Γενικές Συνελεύσεις και διαβεβαιώνουν ότι η εταιρεία θα παραμείνει. Το διακύβευμα για εμάς είναι αυτό της εκποίησης της Δημόσιας περιουσίας και μάλιστα χωρίς καμία διασφάλιση κατώτατου τιμήματος, χωρίς καν εφαρμογή των ευρωπαϊκών οδηγιών που αφορούν τις παραχωρήσεις. Η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος «παραλείπει» την αναφορά της αξίας της παραχώρησης ως «τάξης μεγέθους ή ενδεικτικής αξίας», όπως ορίζει το Άρθρο 31 και διευκρινίζεται στο Παράρτημα V της Οδηγίας 2014/23/ΕΕ σχετικά με την Προκήρυξη (η ανάθεση αναφέρεται στο Άρθρο 32) Συμβάσεων Παραχώρησης.
Τα κέρδη της Εγνατίας
Η Εγνατία Οδός είναι μια υποδομή που τώρα αποδίδει καρπούς. Αυτό το γνωρίζουν όλοι. Άλλωστε και η ίδια η διοίκηση της εταιρείας υποστηρίζει ότι σε βάθος 35ετίας τα καθαρά κέρδη μπορούν να είναι πάνω από 5,3 δισεκατομμύρια, με την ισχύουσα τιμή χρέωσης ανά χιλιόμετρο. Οι παραχωρημένοι αυτοκινητόδρομοι εφαρμόζουν υπερδιπλάσια τιμή ανά χιλιόμετρο. Με τέτοια τιμή χρέωσης των διοδίων, που θα εφαρμοστεί αμέσως από τον παραχωρησιούχο, τα κέρδη υπερδιπλασιάζονται, γιατί το κόστος λειτουργίας παραμένει σχετικά σταθερό, με ενδεχόμενη μείωση λόγω εφαρμογής συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας. Εδώ θα πρέπει να συνυπολογιστεί και ο τεράστιος κύκλος εργασιών που προσφέρεται για τις ιδιωτικές εταιρείες. Η ενασχόλησή τους με τη λειτουργία και τη συντήρηση της οδού τους αποφέρει σημαντική χρηματοδότηση, καθώς οι σημερινές δημόσιες επενδύσεις για νέα έργα δεν μπορούν να καλύψουν την βιωσιμότητά τους.
Κατά τα 15, μέχρι σήμερα, χρόνια λειτουργίας της Εγνατίας Οδού υπό Δημόσιο έλεγχο, έχει αποδειχθεί ότι με τη Δημόσια διαχείριση του δικτύου από την εταιρεία Εγνατία Οδός Α.Ε. διασφαλίζεται η διαφάνεια στις δαπάνες λειτουργίας και συντήρησης, καθώς τα έργα δημοπρατούνται με δημόσιους διαγωνισμούς και ανατίθενται στο μειοδότη, σε αντίθεση με τις παραχωρήσεις όπου «ανατίθενται» σε «συγγενείς» εταιρείες και οι δαπάνες παρουσιάζονται υπερδιπλάσιες. Ταυτόχρονα, το επίπεδο ασφάλειας της κυκλοφορίας διέπεται από εγκεκριμένες Οδηγίες Λειτουργίας και όχι από τη «βούληση» των ιδιωτών, χωρίς κανένα έλεγχο. Επίσης, τυχόν πρόσθετο κατασκευαστικό αντικείμενο, με τη Δημόσια διαχείριση του αυτοκινητόδρομου, θα προκηρυχθεί και πάλι ως Δημόσιο Έργο, ενώ στην περίπτωση της παραχώρησης οι διαδικασίες είναι αδιαφανείς και ανεξέλεγκτες.
Κατά τις επαφές του ΣΕΤΕΟ τόσο με κυβερνητικούς παράγοντες όσο και με το ΤΑΙΠΕΔ, κανείς από τους σχεδιαστές ή υποστηρικτές της παραχώρησης δεν αντέκρουσε τα τεκμηριωμένα επιχειρήματα των εργαζομένων. Να μας πει, έστω, ότι κάτι από όσα λέμε και προβάλλουμε δεν είναι σωστό, ότι με την παραχώρηση το όφελος του Δημοσίου θα είναι μεγαλύτερο
Το σύνολο των εξόδων λειτουργίας και συντήρησης του δικτύου της Εγνατίας Οδού, μαζί με τις λειτουργικές δαπάνες της εταιρείας, αγγίζει τα 50 εκ. ευρώ ετησίως. Τα έσοδά της, με την παρούσα χαμηλή χρέωση διοδίων, υπερβαίνουν τα 100 εκ. Το πλεόνασμα αυτό των εσόδων, περίπου 50 εκ. ευρώ το χρόνο, μπορεί να επιστρέψει στην κοινωνία με άλλα έργα που έχει τόσο πολύ ανάγκη και όχι να καταλήξει ανεξέλεγκτα στις τσέπες των ιδιωτών. Τα χρήματα αυτά, τα οποία προέρχονται από τις τσέπες των μετακινούμενων μέσω των διοδίων, θα μπορούσαν να επενδυθούν σε έργα κατά μήκος της Εγνατίας Οδού, σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα και όχι μόνο, θα μπορούσαν να θεραπεύσουν το υπόλοιπο οδικό δίκτυο, το οποίο οφείλει να παρέχει το κράτος σε όσους δεν επιθυμούν να πληρώσουν διόδια. Με έναν σχεδιασμό από το Υπουργείο, θα μπορούσαν να διατεθούν σημαντικά κονδύλια από τα έσοδα της Εγνατίας Οδού στη βελτίωση άλλων δημόσιων υποδομών, στον αντισεισμικό έλεγχο, στην αντιπλημμυρική προστασία.
Εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε και ένα ακόμη σημαντικό όφελος από τη δημόσια διαχείριση της οδού. Αν ο δρόμος παραμείνει δημόσιος είναι εφικτό να νομοθετούνται εξαιρέσεις για τις διελεύσεις της οδού, που να αφορούν ευάλωτες κοινωνικές ομάδες ή την τοπική κυκλοφορία. Και αυτό μπορεί να είναι ευμετάβλητο, ανάλογα με τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες κάτι που σίγουρα δεν μπορεί να συμβαίνει στους ιδιωτικούς αυτοκινητόδρομους. Ακόμα και αν γίνει αυτό στους ιδιωτικούς αυτοκινητόδρομους, ουσιαστικά τη δαπάνη αυτή θα ανακτήσει ο ιδιώτης, ως κρατική επιχορήγηση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Ξεπούλημα χωρίς επιχειρήματα από την κυβέρνηση
Κατά τις επαφές του ΣΕΤΕΟ τόσο με κυβερνητικούς παράγοντες όσο και με το ΤΑΙΠΕΔ, κανείς από τους σχεδιαστές ή υποστηρικτές της παραχώρησης δεν αντέκρουσε τα τεκμηριωμένα επιχειρήματα των εργαζομένων. Να μας πει, έστω, ότι κάτι από όσα λέμε και προβάλλουμε δεν είναι σωστό, ότι με την παραχώρηση το όφελος του Δημοσίου θα είναι μεγαλύτερο. Αντίθετα, έγινε σαφές σε όλους μας ότι η μόνη αιτιολόγηση της παραχώρησης είναι οι οδηγίες της επιτροπείας και οι πιέσεις των μονοπωλιακών ομίλων. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο!
Θα πρέπει να αναφερθεί, επίσης, ότι κατά τη διαδικασία έγκρισης της παρούσας Διοίκησης της Εγνατία Οδός Α.Ε. από την αρμόδια επιτροπή της Βουλής τον Γενάρη του 2016, τόσο ο Υπουργός κ. Σπίρτζης όσο και η προτεινόμενη Διοίκηση (Πρόεδρος και Δ/νουσα Σύμβουλος) παρουσίασαν ξεκάθαρες και σαφείς θέσεις ενάντια στην σχεδιαζόμενη παραχώρηση του αυτοκινητόδρομου από τις προηγούμενες Κυβερνήσεις, αναπτύσσοντας παρόμοια με τα δικά μας επιχειρήματα. Είναι αποκαλυπτικό ότι οι σημερινές απόψεις τους ουσιαστικά ταυτίστηκαν με εκείνες που επέκριναν.
Σε μία ύστατη προσπάθεια του ΣΕΤΕΟ προς τη Διοίκηση της Εταιρείας, να κατέβει η ίδια η Εταιρεία ως υποψήφια για την παραχώρηση, αφού διαθέτει τόσο την τεχνική όσο και τη χρηματοοικονομική επάρκεια, ούτε αυτό έγινε αποδεκτό.
Η τελευταία δράση των εργαζομένων στην Εγνατία Οδό, ήταν η κήρυξη 24ωρης απεργίας, κατά την ημέρα του διαγωνισμού από το ΤΑΙΠΕΔ. Η συμμετοχή ήταν μεγάλη, όπως και στις κινητοποιήσεις που κάναμε σε κάθε δημοπράτηση κατασκευής διοδίων και σε άλλους σημαντικούς σταθμούς αυτού του αγώνα. Κάναμε πολλά, σε συλλογική βάση, κρατήσαμε το αίτημα ενάντια στην παραχώρηση, δεν υποκύψαμε στις πιέσεις της κυβέρνησης ακόμα και όταν ήταν θέμα «αξιολόγησης», κάναμε ένα ντοκιμαντέρ, με αρκετές χιλιάδες views, που ενημερώνει τους πολίτες για την εκποίηση της Εγνατίας από το ΤΑΙΠΕΔ, ίσως κάναμε και λάθη ή θα μπορούσαμε να κάνουμε και άλλες δράσεις που δεν τολμήσαμε, όμως θα συνεχίσουμε ενωμένοι μέχρι το τέλος.
*Ο Θανάσης Ματθαίου είναι Πολιτικός Μηχανικός, μέλος του ΔΣ ΣΕΤΕΟ
INFO
Το ντοκιμαντέρ του ΣΕΤΕΟ «Σύλλογος Εργαζομένων της Εγνατίας Οδού Α.Ε ενάντια στην παραχώρηση» και το σποτάκι «Τμήμα του ντοκιμαντέρ ενάντια στην παραχώρηση της Εγνατίας Οδού» μπορείτε να τα βρείτε στο www.youtube.com και να τα διαδώσετε.
Η σελίδα του Συλλόγου στο facebook
Οι υποψήφιοι «μνηστήρες» της Εγνατίας Οδού
Για την παραχώρηση, από τα μεγαθήρια που εκδήλωσαν ενδιαφέρον, αποδεικνύεται περίτρανα ότι η Εγνατία είναι μια υποδομή της χώρας από την οποία αναμένουν να αποκομίσουν τεράστια κέρδη. Αλλιώς δεν θα εκδήλωναν το ενδιαφέρον τους. Μιλάμε για τους ομίλους:
- Anas International Enterprise S.p.A.
- Roadis Transportation Holding S.L.U. – Άκτωρ Παραχωρήσεις Α.Ε. (εταιρεία Μπόμπολα)
- Vinci Highways S.A.S – Vinci Concessions S.A.S – Mytilineos Holdings S.A.
- ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ Α.Ε. – Egis Projects S.A.
- Deutsche Invest Equity Partners GmbH – Dimera Ltd (εταιρεία Ι. Σαββίδη)
- Sichuan Communications Investment Group Co., Ltd – Damco Energy S.A. (εταιρεία Κοπελούζου)
- Northern Greece Corridor Consortium (Intertoll Capital Partners B.V. / J&P – AVAX S.A. / Aberdeen European Infrastructure Partners II LP)
- Freyja Holdings SARL (Macquarie European Infrastructure Fund 5 L.P. / Macquarie European Infrastructure Fund 5 SCSp)
- Διολκός Κατασκευαστική ΑΤΕ
