«Όπως Αργεντινή»
Όπως λέει στον Δρόμο ο κ. Βασίλης Λύκος, διευθύνων σύμβουλος του Ελληνικού Κέντρου Αργυροχρυσοχοΐας (ΕΛΚΑ), το φαινόμενο της ραγδαίας ανάπτυξης των ενεχυροδανειστηρίων ακολουθεί κατά πόδας την έλευση του ΔΝΤ σε μια χώρα. «Παρατηρήθηκε ακριβώς το ίδιο φαινόμενο στην Αργεντινή, όταν η χώρα έφτασε στη χρεοκοπία», λέει χαρακτηριστικά, ενώ επισημαίνει πως από πολύ νωρίς το ΕΛΚΑ είχε προτείνει να δημιουργηθεί μηχανισμός πιστοποίησης των ανταλλακτηρίων, ώστε να μην δημιουργηθεί ασυδοσία στην αγορά.
«Δεν μπορούμε να πούμε πως είναι όλοι απατεώνες, όμως ήδη υπάρχουν καταγγελίες για πολίτες που έπεσαν θύματα αετονύχηδων. Οι πολίτες σε απόγνωση μπορεί να δεχτούν να πουλήσουν κοσμήματα στο 20 ή το 30% της αξίας τους, ενώ πολλές φορές δίνονται σκόπιμα λάθος εκτιμήσεις για την περιεκτικότητα των κοσμημάτων σε πολύτιμα μέταλλα», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Και φορολογικές παραβάσεις
Στο πλαίσιο του παζαριού μεταξύ πελατών και αγοραστών και προκειμένου οι απεγνωσμένοι πολίτες να αποκομίσουν μεγαλύτερο ποσό, πολύ συχνά δέχονται την «παράκαμψη» των αποδείξεων και τιμολογίων. Σε κανονικές συνθήκες το κέρδος του ενεχυροδανειστή κυμαίνεται σε 15-20% της αξίας του κοσμήματος, ενώ χωρίς την έκδοση παραστατικών αυτό φτάνει μέχρι και το 50 ή 60%.
Τον Δεκέμβριο του 2011, το ΣΔΟΕ προχώρησε σε αιφνιδιαστικούς ελέγχους σε 60 ανταλλακτήρια χρυσού σε όλη την Ελλάδα. Στη συντριπτική πλειοψηφία εξ αυτών (48) επιβλήθηκαν πρόστιμα ενώ οι φορολογικές παραβάσεις που καταγράφηκαν έφτασαν τις 700! Είναι κοινό μυστικό ότι το τελευταίο διάστημα διακινείται πολύ μεγάλη ποσότητα χρυσού στη χώρα με παράνομο τρόπο, χωρίς παραστατικά και σε πολλές περιπτώσεις τα ανταλλακτήρια παίζουν το ρόλο της «πρώτης επαφής» με τους ανυποψίαστους πολίτες, που μέσα στην κρίση προσπαθούν να «σκοτώσουν» τα τιμαλφή τους.
«Κινδυνεύουμε κι εμείς…»
Ακόμα όμως και αν τα ανταλλακτήρια λειτουργούν νόμιμα, έχουν πάντα τον κίνδυνο να πέσουν θύματα κοσμημάτων «άγνωστης προέλευσης». Ενεχυροδανειστής από το Ηράκλειο, που δεν θέλει να αναφερθούν τα στοιχεία του, λέει στον Δρόμο: «Κρατάμε πάντα όνομα, επώνυμο, αριθμό ταυτότητας, τηλέφωνο και διεύθυνση από τους ανθρώπους που μας φέρνουν κοσμήματα. Αλλά αυτό δεν αποκλείει να είναι κλεμμένα. Σε αυτή την περίπτωση βρίσκουμε εμείς τον μπελά μας. Αν σε έναν έλεγχο της αστυνομίας διαπιστωθεί πως είναι κλεμμένα, εμείς θεωρούμαστε κλεπταποδόχοι και ακόμα και αν συλληφθεί αυτός που μας τα έφερε, εμείς σε κάθε περίπτωση θα έχουμε χάσει τα χρήματα που του δώσαμε στην αγορά».
Ωστόσο, η ίδια η αστυνομία παραδέχεται πως πολύ μικρό ποσοστό των κλοπών εξιχνιάζονται αφού είναι πρακτικά αδύνατο να ελέγξεις, να συγκρίνεις και να ταυτοποιήσεις τόσα πολλά κοσμήματα που κλέβονται σε όλη τη χώρα, αφού μόνο τους τελευταίους μήνες έχουν σημειωθεί περίπου 250 ληστείες σε κοσμηματοπωλεία. Εκείνο που είναι βέβαιο πάντως, είναι πως όσο αυξάνεται ο αριθμός των ανταλλακτηρίων τόσο αυξάνεται και το πλήθος των ληστειών σε χρυσοχοεία…
«Ζυγίστε τα μόνοι σας»
Με ευχολόγια προσπαθεί να προστατεύσει τους καταναλωτές η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή, αναγνωρίζοντας στην ουσία πως η ίδια η Πολιτεία άνοιξε τον ασκό του Αιόλου με την απελευθέρωση του επαγγέλματος. Εξέδωσε ήδη ανακοίνωση κάνοντας συστάσεις στους καταναλωτές να είναι προσεκτικοί, ενώ ως πρώτη μέθοδο αντιμετώπισης προτείνει τη ζύγιση των τιμαλφών από τους ίδιους τους πολίτες (σ.σ. Προφανώς δεν αναρωτήθηκε κανείς αν μέσα στην απόγνωσή τους οι πολίτες έχουν τα χρήματα να αγοράσουν ζυγαριές ακριβείας που κοστίζουν το λιγότερο 60 ευρώ). Πάντως, σε δήλωσή του στον Δρόμο ο γ.γ. Καταναλωτή, Δημήτρης Σπυράκος, προτείνει ως καλύτερο μέσο προφύλαξης τη διεξοδική έρευνα αγοράς και την εκτίμηση των τιμαλφών από περισσότερους από έναν εκτιμητές του εμπορίου.
Αλλά και ως μόνη επιλογή πλέον, η Πολιτεία στρέφει τον κόσμο στο «ελεύθερο εμπόριο». Όπως εξηγεί ο διευθύνων σύμβουλος του Ελληνικού Κέντρου Αργυροχρυσοχοΐας, ο μοναδικός κρατικός οργανισμός που έγκυρα κάνει εκτιμήσεις για την περιεκτικότητα των πολύτιμων μετάλλων, δίνοντας και σχετικό πιστοποιητικό, οδηγείται πια σε κλείσιμο μετά την απόφαση περί συγχώνευσης των οργανισμών που εποπτεύονται από το Δημόσιο. «Όχι μόνο δεν άκουσαν την πρότασή μας για τη δημιουργία συστήματος πιστοποίησης των ανταλλακτηρίων, αλλά κλείνουν εντελώς το μόνο φορέα που θα μπορούσαν οι πολίτες να απευθυνθούν για αξιόπιστη εκτίμηση των τιμαλφών τους», λέει στον Δρόμο ο κ. Βασίλης Λύκος.
Οι κανόνες της αγοράς
Όπως επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς, η τρέχουσα τιμή για τον χρυσό κυμαίνεται μεταξύ 38 και 40 ευρώ το γραμμάριο. Ζητούμενο, ασφαλώς, είναι όχι μόνο το βάρος αλλά η ειλικρινής και τίμια καταμέτρηση της περιεκτικότητας του κοσμήματος σε χρυσό. Για την εκτίμηση πάντως δεν καταβάλλεται κάποιο αντίτιμο. Ωστόσο, στη μέτρηση υπολογίζεται μόνο το βάρος του κοσμήματος σε χρυσό και δεν λαμβάνονται υπόψη τυχόν πολύτιμοι λίθοι, ιδιαίτερες τεχνοτροπίες κτλ, ούτε και η παλαιότητα του κοσμήματος. Για κάθε συναλλαγή θα πρέπει να κοπούν τιμολόγια ή αποδείξεις με αντίστοιχη καταβολή του ισχύοντος ΦΠΑ. Η γνωστή ρήση «μετά την απομάκρυνση από το ταμείο ουδέν λάθος αναγνωρίζεται» ασφαλώς ισχύει και εδώ, αφού σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι δόθηκε χαμηλότερο τίμημα από την αξία του κοσμήματος για να ακυρωθεί η συναλλαγή θα πρέπει να αποδειχτεί διά της νομικής οδού ότι υπήρξε απάτη και αυτό εφόσον το κόσμημα βρίσκεται ακόμα στα χέρια του αγοραστή (βάσει νόμου είναι υποχρεωμένοι να τα κρατούν για ένα μήνα πριν τα δώσουν για λιώσιμο).
Στις οδηγίες της γενικής γραμματείας καταναλωτή περιλαμβάνεται και η προσεκτική επιλογή της επιχείρησης στην οποία θα απευθυνθούν οι πολίτες, εφιστώντας την προσοχή έναντι διαφημιστικών καταχωρήσεων και φυλλαδίων που υπόσχονται ιδιαίτερα υψηλές τιμές αγοράς και έναντι επιχειρήσεων που δεν κατέχουν νόμιμη άδεια λειτουργίας ή που δεν έχουν ως αποκλειστική ενασχόληση την αγορά πολύτιμων μετάλλων.
Τέλος τα ενέχυρα
Η μεγάλη ανάγκη για χρήματα και η αύξηση της πελατείας έχουν κάνει σκληρότερους τους όρους συναλλαγής.Ελάχιστοι πλέον δουλεύουν με την ενεχυρίαση τιμαλφών και όλα τα ενεχυροδανειστήρια έχουν μετατραπεί σε ανταλλακτήρια, έστω και αν κρατούν για τυπικούς λόγους τον τίτλο. Σήμερα, που όλοι έχουν ανάγκη από ρευστό, οι ενεχυροδανειστές δίνουν τα χρήματά τους σε εκείνους που, χωρίς πολλά – πολλά, είναι διατεθειμένοι απευθείας, εδώ και τώρα να πουλήσουν…
Στο παιχνίδι και οι Χρυσοχόοι
Ενώ υπό αυτές τις συνθήκες οι επαγγελματίες κοσμηματοπώλες θα μπορούσαν να αποτελέσουν ανάχωμα και εγγύηση αξιοπιστίας, αφού σε μεγάλο βαθμό έχουν την πελατεία τους, δουλεύουν χρόνια στο ίδιο αντικείμενο κτλ, εντούτοις φαίνεται να οδηγούνται και οι ίδιοι σε πιο «περίεργες» επιλογές για να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό. Η άνθιση των ανταλλακτηρίων δεν τους άφησε αδιάφορους και ήδη πολλοί χρυσοχόοι έχουν κάνει και οι ίδιοι αίτηση για άδεια ανταλλακτηρίου, λειτουργώντας στην ουσία δύο επιχειρήσεις σε μία. Κατά τεκμήριο η συναλλαγή με μια επιχείρηση που λειτουργεί πολλά χρόνια έχει περισσότερες εγγυήσεις ασφάλειας, αλλά τελικά η διακίνηση του χρυσού στη χώρα πραγματοποιείται με κάθε τρόπο, επίσημο ή ανεπίσημο. Όπως λένε παλιοί χρυσοχόοι στο παρελθόν διά νόμου τους απαγορευόταν να αγοράζουν κοσμήματα από ιδιώτες, για προφανείς λόγους…
Και δόντια στο τραπέζι
Η υπόθεση που ήρθε στο φως πριν λίγες μέρες από τις Σέρρες, δείχνει το μέγεθος της ανέχειας και του «πάρτι» που έχουν στήσει γύρω από το χρυσό οι επιτήδειοι που χρησιμοποιούν την κρίση ως ευκαιρία. Στα πέντε ανταλλακτήρια χρυσού που λειτουργούν στην πόλη καταγράφηκαν περιπτώσεις κατοίκων που προσήλθαν όχι με κάποιο ακριβό δαχτυλίδι ή σταυρό, αλλά με τα ίδια τους τα χρυσά δόντια, τα οποία πρότειναν ως αντάλλαγμα για λίγα μετρητά. Η εικόνα μπορεί να ξένισε στην αρχή, αλλά σύμφωνα με τις μαρτυρίες η συναλλαγή πραγματοποιήθηκε…
