του Ηλία Φιλιππίδη*
1. Το έλλειμμα της κοινωνικής πρωτοβουλίας
Δεν πρόκειται για πολιτική πρωτοβουλία. Γενικώς υπάρχουν τέσσερα είδη πρωτοβουλιών: α) η κρατική (κυβερνητική και αυτοδιοικητική), β) οι πρωτοβουλίες των πολιτικών κομμάτων, γ) η ιδιωτική πρωτοβουλία (η επιχειρηματικότητα) και δ. υπάρχει ένα ακόμη και μάλιστα πολύ σημαντικό είδος, η κοινωνική πρωτοβουλία. Όμως ένας από τους πολλούς λόγους, για τους οποίους η Ελλάδα θεωρείται καθυστερημένη χώρα, είναι το γεγονός της ατροφίας της κοινωνικής πρωτοβουλίας.
Ακόμη και στα χρόνια της Μεταπολιτεύσεως η κοινωνική πρωτοβουλία όχι μόνο δεν ενθαρρυνόταν αλλά αντιθέτως συνθλιβόταν από την κρατική εξουσία, η οποία θέλει να έχει το μονοπώλιο της πρωτοβουλίας αλλά και από τα πολιτικά κόμματα, τα οποία εφάρμοζαν την αρχή: «ό,τι δεν το ελέγχουμε, το πολεμάμε».
Στην ατροφία της κοινωνικής πρωτοβουλίας συμβάλλει και η αδράνεια της ελλαδικής κοινωνίας, η οποία στο πλαίσιο του πελατειακού κράτους έχει εθισθεί να εξαρτάται από το πολιτικό σύστημα και έχει περιορισθεί στο να χειροκροτεί και να ψηφίζει μία από τις υπάρχουσες κομματικές επιλογές με την λογική του «Μη χείρον βέλτιστον» ή της πλειοδοσίας των ρουσφετιών.
2. Η δημογραφική και πολιτισμική παρακμή της Ελλάδας
Δεν επιτρέπεται πια να κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας. Ζούμε σε ένα αποτυχημένο κράτος με μία αδύνατη και παραμελημένη οικονομία, ειδικά στον πρωτογενή τομέα, και μία κοινωνία υπό διάλυσιν. Τα Μνημόνια όχι μόνο δεν βελτίωσαν την κατάσταση αλλά την επιδείνωσαν με την πτωχοποίηση του λαού, την παραχώρηση των τραπεζών μας, συμπεριλαμβανομένης και της Τράπεζας της Ελλάδος, σε ξένα συμφέροντα αγνώστου προελεύσεως και την υποθήκευση της περιουσίας του Δημοσίου για 99 χρόνια (2016-2115)! Παράλληλα εξελίσσεται η διαδικασία, να περιέλθει η ιδιοκτησία μεγάλου μέρους των ακινήτων σε ξένα χέρια, είτε οικειοθελώς με αγοραπωλησίες σε πλουσιότερους Ευρωπαίους και Κινέζους είτε με εκχώρηση των υποθηκευμένων ακινήτων στα Funds.
Το ελλαδικό κράτος έχει χάσει την επενδυτική του αυτονομία και είναι ζήτημα, εάν θα την αποκτήσει στα επόμενα 40 χρόνια λόγω των Μνημονιακών περιορισμών και της απουσίας μιάς αναπτυξιακής στρατηγικής. Ουδείς γνωρίζει τι θα γίνει με τα ενεργειακά «μας» κοιτάσματα, εάν, πότε και πώς θα κατοχυρωθεί η ελληνική ΑΟΖ και πως θα αξιοποιηθεί.
Όμως το σημαντικότερο πρόβλημά μας είναι η ιστορική επιβίωση του Ελληνισμού ως διακριτού λαού και πολιτισμού. Η βασική μας κοινωνιολογική θέση είναι, ότι, όπως η ποιότητα της Φύσεως εξαρτάται από την διατήρηση της βιοποικιλότητας, έτσι και η ποιότητα του Παγκόσμιου πολιτισμού, οι αξίες καθώς και η ελευθερία του ανθρώπου εξαρτώνται από την διατήρηση της ποικιλίας ΟΛΩΝ των διακριτών λαών και πολιτισμών της Γης.
Δεν μιλάμε για κλειστές κοινωνίες αλλά για συγκεκριμένες κοινωνίες και συγκεκριμένους πολιτισμούς. Συγκεκριμένα, για να διατηρηθεί ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός πρέπει να τηρηθούν οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
Α. Πρέπει η κάθε ευρωπαϊκή χώρα να διαθέτει την λεγόμενη κρίσιμη δημογραφική μάζα, δηλ. το 60% τουλάχιστον του πληθυσμού να είναι γηγενές, ώστε να μπορεί να αφομοιώσει τους μετανάστες και τους απογόνους τους.
Β. Ο Πολιτισμός της κάθε χώρας δεν είναι μόνο θέμα πληθυσμού, ώστε να μπορεί να αλλάζει ανάλογα με τους ποσοτικούς συσχετισμούς του πληθυσμού. Είναι βασικά θέμα Τόπου. Ο Τόπος είναι ο συνδυασμός της ιστορικής παραδόσεως του κάθε λαού με το ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον, το οποίο συμβάλλει στην διαμόρφωση της ιδιαιτερότητας του κάθε πολιτισμού. Πρόκειται για τα μνημεία του και την ιστορία του, ακόμη και «τας θήκας [μνήματα] των προγόνων». Ο κάθε Τόπος δεν είναι απλώς ένας χώρος, έχει συγκεκριμένη ταυτότητα πολιτισμού. Ο κάθε κάτοικος του κάθε Τόπου δεν είναι μόνο πολίτης ενός κράτους, είναι και ισόβιος προσκυνητής και λαμπαδηφόρος του εντόπιου πολιτισμού, διαφορετικά είναι κατακτητής και καταστροφέας του.
Με αυτή την έννοια τόσο οι γηγενείς (Ιθαγένεια) όσο και οι μετανάστες (Υπηκοότητα) πρέπει να αναγνωρίζουν τον πολιτισμό του Τόπου τους ως τον Κυρίαρχο πολιτισμό, ο οποίος δεν εξαρτάται από πληθυσμιακούς συσχετισμούς.
Γ. Η δυναμική της ενσωματώσεως των μεταναστών σε κάθε χώρα εξαρτάται από το παράδειγμα του ήθους και της πολιτισμικής και αξιακής συνειδήσεως των γηγενών κατοίκων ενός Τόπου.
Τα συμπεράσματα είναι τρία:
Α. Πρέπει να σταματήσουν οι ροές μεταναστών στις ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό μπορεί να γίνει με ειδικές συμφωνίες με τις χώρες της Βόρειας Αφρικής και με την έμπρακτη αναγνώριση των ελληνικών συνόρων ως συνόρων της Ευρώπης.
Β. Πρέπει να ενισχυθούν οι διαδικασίες συλλογικής και πολιτισμικής αυτογνωσίας και κοινωνικής συνειδήσεως των λαών της Ευρώπης. Οι ενεργοί και συνειδητοί Ευρωπαίοι πολίτες αποτελούν την πρώτη προϋπόθεση της αναπαραγωγής του Ευρωπαϊκού πολιτισμού και
Γ. Πρέπει το κάθε ευρωπαϊκό κράτος να εφαρμόσει τρόπους ενισχύσεως του θεσμού της οικογένειας και της δημογραφικής του επάρκειας.
Εάν για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες τα συμπεράσματα αυτά είναι αυτονόητα, για την Ελλάδα αποτελούν υπαρξιακές προϋποθέσεις ιστορικής επιβιώσεως μέσα στον χρόνο. Δυστυχώς η πατρίδα μας έχει περιέλθει σε κατάσταση δημογραφικής καταρρεύσεως και ιστορικής αποδρομής. Ακόμη και χωρίς τους μετανάστες, με τον δείκτη γεννητικότητας μεταξύ 1,25 και 1,30, στο πρώτο τέταρτο του 22ου αιώνα οι μόνοι Έλληνες που θα είναι όρθιοι, θα είναι όσοι έχουν το προνόμιο, να συμπεριλαμβάνονται στα κέρινα ομοιώματα του Μουσείου της Madame Tussaud στο Λονδίνο!
Να υπολογίσετε, ότι για την διατήρηση του πληθυσμού στα 10 εκατ. απαιτείται η αναλογία 2,11 παιδιών σε κάθε γυναίκα της παραγωγικής ηλικίας και για τον διπλασιασμό του πληθυσμού, 4 παιδιά ανά γυναίκα. Με τον σημερινό ρυθμό αναπαραγωγής ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώνεται κατά 40% περίπου κάθε 35 χρόνια. Εννοείται, ότι ένας πληθυσμός κάτω των 3 εκατ., όπως θα είμαστε γύρω στο 2080, δεν μπορεί να διατηρηθεί ως αυτοδύναμο κράτος. Αν όμως υπολογίσουμε, ότι σήμερα το ποσοστό των αλλοδαπών στην Ελλάδα κυμαίνεται γύρω στο 18% και με δεδομένη τη δημογραφική υπεροχή της Τουρκίας, τότε δεν θα μπορούμε να μιλάμε πλέον για «Ελλάδα» μετά το 2070 αλλά για μία ισλαμική χώρα και πολύ πιθανόν για μία επαρχία της Τουρκίας με ελάχιστους Έλληνες, αφού οι περισσότεροι θα έχουν εγκαταλείψει την πατρίδα τους.
3. Η ανάγκη ενεργοποιήσεως των τοπικών κοινωνιών
Η κατάσταση της πατρίδας μας δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί απλώς ως κρίσιμη. Πρόκειται για έναν ασθενή, ο οποίος πάσχει από πολυοργανική ανεπάρκεια. Το πρόβλημα γίνεται ακόμη πιο σοβαρό, εάν αναλογισθούμε, ότι:
Α. Το πολιτικό μας σύστημα βρίσκεται δυστυχώς στον πυρήνα του προβλήματος, όχι μόνο λόγω μετριότητας και εξαρτήσεως αλλά και διότι αποτελεί μόνιμη εστία ανακυκλούμενης διαφθοράς και
Β. Ο λαός μας βρίσκεται σε μία κατάσταση παραλύσεως. Αισθάνεται ακέφαλος, δεν έχει πρότυπα και όσα είχαν απομείνει, συντρίβονται από μέσα και απ’ έξω. Το αξιακό μας σύστημα έχει καταρρεύσει. Ο θεσμός της οικογένειας αμφισβητείται. Η διάλυση οικογενειών και η ενδο-οικογενειακή βία έχουν γίνει συνηθισμένο φαινόμενο. Ένα κύμα πρωτόγνωρης βίας διαπερνά την νεολαία μας.
Υπάρχει ελπίδα;
Εννοούμε, εάν υπάρχει προοπτική αναστροφής της παρακμής. Οι έννοιες της ελπίδας, αισιοδοξίας, απαισιοδοξίας, είναι περισσότερο συναισθηματικές καταστάσεις, οι οποίες λειτουργούν διαθλαστικά και δεν μας επιτρέπουν να δούμε καθαρά και ψύχραιμα την αντικειμενική υπόσταση της καταστάσεως.
Αυτό που χρειάζεται, είναι τρία πράγματα: Α. Καθαρή αντίληψη της πραγματικότητας χωρίς διαθλάσεις, οι οποίες είτε εξωραϊζουν την πραγματικότητα είτε μεταθέτουν τα προβλήματα σε κάποιο αόριστο μέλλον. Β. Αποφασιστικότητα ατομική και συλλογική για την αναστροφή της καθοδικής μας πορείας. Η αποφασιστικότητα δεν είναι συναισθηματική κατάσταση αλλά η πλέον διαυγής ενεργοποίηση της συνειδήσεως. Το πρόβλημα τελικά επικεντρώνεται στον Έλληνα ως Ιστορικό Υποκείμενο. Ένα μεγάλο ποσοστό Ελλήνων έχει παραλύσει, είτε διότι πιστεύουν, ότι δεν υπάρχει σωτηρία για την Ελλάδα είτε διότι έχουν απογοητευθεί από το πολιτικό μας σύστημα είτε διότι έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους ακόμη και στον ίδιο τους τον εαυτό και Γ. Μόνο συλλογικά μπορούν να δημιουργηθούν πυρήνες συνειδητοποιήσεως του συνολικού προβλήματος και ενεργοποιήσεως των Τοπικών κοινωνιών.
Σε κάθε τοπική κοινωνία θα πρέπει να δημιουργηθούν πυρήνες από πολίτες με ήθος, πατριωτισμό και όραμα, προκειμένου να λειτουργούν ως διαρκείς εστίες πολυδυνάμου ποιοτικής και συνολικής ζυμώσεως της κοινωνίας
4. Τι μπορούμε να κάνουμε;
Στο ιστολόγιό μας Ελληνολογία και στο άρθρο «Η τρίαινα του ελληνικού μέλλοντος» (www.hellenologia.com/2020/06/blog-post.html) προτείνουμε μία τριπλή στρατηγική, των τριών παράλληλων διαδρόμων, τριών διαφορετικών επιπέδων, τριών πολλαπλών ταχυτήτων. Δεν είμαστε καθυστερημένοι μόνο ως κατάσταση αλλά και στον χρόνο αντιδράσεως. Για να καλύψουμε ένα μέρος από τον χαμένο χρόνο, θα πρέπει να κινηθούμε σε τρεις παράλληλες προσπάθειες: α. μία οριζόντια πορεία προς τον λαό για ενημέρωση, αφύπνιση, εμψύχωση και συσπείρωση, σαν να πρόκειται για μία νέα Φιλική Εταιρεία αλλά ανοικτή, άτυπη και χωρίς αρχηγό. Χρειάζεται μία ευρεία διαφωτιστική σπορά αναβαπτισμού στις ιστορικές αξίες και παραδόσεις μας. β. μία μεσοδομική προσπάθεια διαμορφώσεως ενός πνευματικού καταλύτη με την ενεργοποίηση του κόσμου της διανοήσεως. Πρέπει να ανανεώσουμε την παράδοση των Δασκάλων του Γένους με ομαδικό πνεύμα και γ. μία κάθετη προσπάθεια για την ενίσχυση πολιτικών πρωτοβουλιών, οι οποίες αποβλέπουν στην ανανέωση του πολιτικού προσωπικού και συστήματος της χώρας και στην ενίσχυση του πατριωτικού και δημοκρατικού τόξου πάνω στην βάση του Διαχρονικού Ελληνικού Πολιτισμού.
Οι τρεις αυτές προσπάθειες συγκλίνουν προς ένα μεγάλο όραμα: την αναστροφή της καθοδικής μας πορείας μέσα στα προσεχή 20 χρόνια και την Αναγέννηση του Ελληνισμού.
5. Το Μεγάλο Όραμα, η νέα Μεγάλη Ιδέα του Ελληνισμού
Το Μεγάλο Όραμα περιλαμβάνει τέσσερις επιμέρους στόχους:
Α. Την αναβίωση της παραδόσεως του ελληνικού κοινοτισμού, δηλ. την αναβίωση του χωριού και την ουσιαστική αξιοποίηση της Τοπικής Αυτοδιοικήσεως. Μόνο με ζωντανά χωριά θα μπορέσουμε να επενδύσουμε στον πρωτογενή τομέα και να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά το δημογραφικό πρόβλημα.
Β. Την διαμόρφωση μιάς παλλαϊκής παιδείας της συλλογικότητας, του ήθους, της ευθύνης, της αξιοκρατίας και του Διαχρονικού Ελληνικού Πολιτισμού. Διαθέτουμε έναν τεράστιο λόγιο και ιστορικό πολιτισμό αλλά έχουμε κατεδαφίσει τον αξιακό πολιτισμό μας και στερούμαστε ενός κοινωνικού και πολιτικού πολιτισμού. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα αποτελεί μία πλήρη αποτυχία, διότι έχει διαβρωθεί από τον κομματισμό, την αναξιοκρατία και τον διεκπεραιωτικό επαγγελματισμό. Ο κομματικοποιημένος εκπαιδευτικός διεκδικεί μόνο δικαιώματα, δεν αναγνωρίζει υποχρεώσεις και το χειρότερο, δεν φιλοδοξεί να αποτελεί Πρότυπο για τους μαθητές και τις μαθήτριές του, δεν θεωρεί την εργασία του ως Λειτούργημα!
Γ. Χρειαζόμαστε ένα νέο πολιτικό σύστημα, το οποίο να στηρίζεται στις αρχές της εθνικής ανεξαρτησίας, αξιοπρέπειας και συνοχής καθώς και της λαϊκής κυριαρχίας και με όραμα την αναγέννηση του Ελληνισμού. Χρειαζόμαστε πολιτικούς, που να αναγνωρίζουν, ότι λειτουργούν ως εντολοδόχοι και ότι εντολέας είναι ο Λαός, ότι αυτοί υπάρχουν για τον λαό και όχι ο λαός γι’ αυτούς και
Δ. Για να αναμορφωθεί ποιοτικά το εκπαιδευτικό μας σύστημα, πρέπει πρώτα να αλλάξει το πολιτικό μας σύστημα. Δεν ξέρουμε πότε θα γίνει αυτό το θαύμα. Αλλά και από αύριο να ξεκινούσε στην Ελλάδα το τελειότερο εκπαιδευτικό σύστημα του κόσμου, θα χρειασθούν 30 χρόνια, για να επιδράσει το αποτέλεσμα πάνω στο σύνολο της κοινωνίας.
Το συμπέρασμα είναι, ότι σε κάθε τοπική κοινωνία θα πρέπει να δημιουργηθούν πυρήνες από πολίτες με ήθος, πατριωτισμό και όραμα, προκειμένου να λειτουργούν ως διαρκείς εστίες πολυδυνάμου ποιοτικής και συνολικής ζυμώσεως της κοινωνίας. Οι πρωτεργάτες του κάθε πυρήνα δεν θα πρέπει να είναι ενταγμένοι σε πολιτικά κόμματα. Η δραστηριοποίηση στον χώρο της Τοπικής Αυτοδιοικήσεως δεν ανήκει στην κομματική πολιτική.
Ο κάθε τοπικός πυρήνας θα επιλέγει ως επωνυμία το όνομα μιας εξέχουσας προσωπικότητας από την ιστορική και πολιτισμική παράδοση του Τόπου της.
6. Δευκαλίων, σύμβολο αναγεννήσεως.
Ο Δευκαλίων και η Πύρρα ήταν οι μόνοι άνθρωποι που είχαν επιζήσει από τον Κατακλυσμό. Υπολογίζεται, ότι ως συνέπεια της λήξεως της περιόδου των Παγετώνων και μετά το 6.000 π.Χ. άλλαξε ο γεωλογικός χάρτης στην Ανατ. Μεσόγειο. Στα Δαρδανέλια σχηματίσθηκε ένας τεράστιος καταρράκτης για χρόνια, μέχρι που η μικρή λίμνη που ήταν τότε ο Εύξεινος Πόντος, να ενωθεί με τα Δαρδανέλια, το Αιγαίο και την Μεσόγειο. Στα Δαρδανέλια σχηματίσθηκε ένας τεράστιος καταρράκτης για χρόνια, μέχρι που η μικρή λίμνη που ήταν τότε ο Εύξεινος Πόντος, να ενωθεί με τα Δαρδανέλια, το Αιγαίο και την Μεσόγειο. Η ανάμνηση αυτών των κοσμογονικών αλλαγών έμεινε στην Μυθολογία της Ανατ. Μεσογείου με δύο παρόμοιες εκδοχές, ως Κατακλυσμός του Δευκαλίωνα και ως Κατακλυσμός του Νώε.
Ο Δευκαλίων και η Πύρρα είναι οι γενάρχες της μεταγενέστερης ανθρωπότητας και ειδικά των Ελλήνων. Οι πέτρες που έριχνε πίσω του ο Δευκαλίων γίνονταν άνδρες και οι πέτρες της Πύρρας γίνονταν γυναίκες. Επιλέξαμε τον μύθο του Δευκαλίωνα ως τον πλέον κατάλληλο συμβολισμό για το πέρασμα του σύγχρονου Ελληνισμού από την καταστροφή στην Αναγέννηση.
7. Επίλογος
Το χρέος μας απέναντι στην Πατρίδα και την νεολαία μας είναι τεράστιο. Οι μεγαλύτεροι εχθροί μας είναι ο χρόνος και η αδράνειά μας. Από τις σημερινές γενεές εξαρτάται εάν ο Ελληνικός Πολιτισμός, έπειτα από μία ένδοξη πορεία 6.000 ετών, θα σβήσει για πάντα ή θα φουντώσει πάλι.
Ας θυμηθούμε τους στίχους του μεγάλου μας ποιητή Κωστή Παλαμά: «Κριτές, θὰ μᾶς δικάσουν οἱ ἀγέννητοι, οἱ νεκροί».
* Ο Ηλίας Φιλιππίδης είναι συγγραφέας και έχει διατελέσει πανεπιστημιακός καθηγητής κοινωνιολογίας και νομικός.
