Αστυνομική λογοτεχνία στα καλύτερά της
Αν ήθελα να γράψω ένα κείμενο συνηγορίας της αστυνομικής λογοτεχνίας, τα τέσσερα βιβλία που προτείνω σήμερα θα αποτελούσαν ικανά επιχειρήματα.
Πολύ διαφορετικά μεταξύ τους, από άλλη εποχή το καθένα, σε άλλη χώρα και τόπο αναφερόμενο, όμως υπάρχει μια λεπτή γραμμή που τα συνδέει μεταξύ τους. Η εξαιρετική σκιαγράφηση της «σκοτεινής πλευράς» και η απεικόνιση της κοινωνίας με έναν τρόπο που δεν θα βρούμε εύκολα σε πολιτικά ή φιλοσοφικά κείμενα. Να προσθέσω βεβαίως την, καθόλου αμελητέα, απόλαυση της ανάγνωσης.
Θα ξεκινήσω χρονολογικά από την Ντόροθι Μπ. Χιούζ και το Σ’ έναν έρημο τόπο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας. Το βιβλίο έχει μεταφερθεί και στον κινηματογράφο από τον Νίκολας Ρέι με πρωταγωνιστή τον Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ (ελληνικός τίτλος Διψασμένος για ηδονή!). Η κινηματογραφική εκδοχή, αριστουργηματική μεν, αλλά έχει αφαιρέσει όλα εκείνα τα στοιχεία που κάνουν το βιβλίο ξεχωριστό. Πρωταγωνιστής είναι ο δολοφόνος. Από την πρώτη στιγμή ξέρουμε πως είμαστε μέσα στο μυαλό ενός κατά συρροή δολοφόνου. Ενός άντρα που γύρισε από τον πόλεμο και δεν μπόρεσε ποτέ να προσαρμοστεί στη ζωή του πολίτη. Παίζει ένα παράξενο παιχνίδι σα να προκαλεί να τον συλλάβουν. Εκπληκτική ατμόσφαιρα από την πρώτη σελίδα κιόλας, με ένα τοπίο στην ομίχλη κι ένα παιχνίδι στο σκοτάδι. Στην κινηματογραφική εκδοχή ο ήρωας αδίκως θεωρείται ύποπτος. Τα πολλαπλά εγκλήματα γίνονται ένα. Η κοκκινομάλλα με το ύποπτο παρελθόν γίνεται ένα «καλό κορίτσι». Το παιχνίδι παίζεται αλλού…
Και ο Πίτερ Σουάνσον με το Σε κάποιους αξίζει ο θάνατος (Διόπτρα) μπαίνει μέσα στο μυαλό του δολοφόνου, μέσα από μια ιστορία με πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις και πολλές ανατροπές. Πολύ λεπτή ψυχολογική παρατήρηση όλων των ηρώων μιας ιστορίας όπου κανείς δεν είναι αθώος. Ο συγγραφέας φέρνει μπροστά στα μάτια μας τα κίνητρα που κρύβονται πίσω από τις πράξεις, ασκώντας μια οξύτατη κριτική σε καταστάσεις και θεσμούς της σύγχρονης κοινωνίας. Η εξέλιξη είναι αναπάντεχη και συχνά αυτό που φαίνεται στην επιφάνεια βρίσκεται εκεί για να μας ξεγελάσει. Κεντρική ηρωίδα η Λίλη, ένα κορίτσι που μεγάλωσε από δυο αντισυμβατικούς γονείς αλλά έπεσε θύμα σεξουαλικής κακοποίησης. Αποφάσισε να το αντιμετωπίσει μόνη της και από εκεί και πέρα η ιστορία πήρε τον δρόμο της…
Ο Ίαν Μακ Γιούαν μας έχει συνηθίσει στις συνεχείς εκπλήξεις με κάθε καινούργιο του βιβλίο. Αυτή τη φορά, με το Καρυδότσουφλο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, γράφει ίσως το πιο πρωτότυπο αστυνομικό μυθιστόρημα / θρίλερ, αφού ο αφηγητής είναι ένα έμβρυο! Ένα έμβρυο που παρατηρεί τους πάντες και τα πάντα και έχει εκπληκτικές γνώσεις σε ό,τι αφορά το κρασί. Έτσι, βλέπει την απιστία της μητέρας του με τον αδερφό του πατέρα του, ανακαλύπτει ένα περίτεχνο σχέδιο δολοφονίας και αναλύει με ιδιαίτερη διεισδυτικότητα τις συμπεριφορές και τις πράξεις του. Ένα μελλοντικό μωρό –μια αόρατη παρουσία σε έναν κόσμο ενηλίκων, που μόνο στο τέλος αποφασίζει να δράσει και να πάρει την κατάσταση στα χέρια του. Εξαιρετική γραφή, χιούμορ και σασπένς μέχρι την τελευταία σελίδα.
Τελευταίο άφησα ένα ελληνικό μυθιστόρημα, Το λάθος βήμα του τραπεζίτη του Θεόδωρου Μπενάκη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Στοχαστής και μας μεταφέρει στην εποχή του Μεταξά. Ένας διευθυντής τράπεζας εξαφανίζεται και αποδεικνύεται πως έχει κάνει μια τεράστια κατάχρηση. Το καθεστώς θέλει να αποδείξει ότι έχει εξαφανίσει την εγκληματικότητα και κάνει το παν για να ξεκαθαρίσει την υπόθεση. Άνθρωπος – κλειδί ο ιδιαίτερος γραμματέας του διευθυντή ο οποίος στέλνεται εξορία και γίνεται προσπάθεια με ανθρώπους της ασφάλειας να τον κάνουν να σπάσει τη σιωπή του. Μια πολύ ενδιαφέρουσα αποτύπωση τόσο της εποχής όσο και των όσων συνέβαιναν στην εξορία, με αναφορά και στη διείσδυση πρακτόρων στο κομμουνιστικό κίνημα. Ατμόσφαιρα και σασπένς σε ένα πολύ καλό ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Ίσως και λόγω κρίσης ο συγκεκριμένος τομέας της λογοτεχνίας ανθίζει στη χώρα μας με πολύ ενδιαφέροντα βιβλία που έχουν κυκλοφορήσει την τελευταία πενταετία…
Ποίηση απ’ όλο τον κόσμο
Σε μια εποχή και σε μια χώρα που ελάχιστοι ασχολούνται με την ποίηση είναι πραγματικά αξιέπαινο το τόλμημα των εκδόσεων Βακχικόν να μας συστήνουν σημαντικούς ποιητές από όλο τον κόσμο. Από αυτή τη στήλη είχαμε παρουσιάσει πρόσφατα τον Τουρκοκύπριο Γκιουργκέντς Κορκμαζέλ με την ευκαιρία της επίσκεψής του στην Αθήνα.
Τώρα, δυο νέα βιβλία κυκλοφόρησαν στη σειρά Ποίηση απ’ όλο τον κόσμο. Πρόκειται για το Κονς και άλλα ποιήματα του Σρέτσκο Κοσοβέλ –του «Σλοβένου Ρεμπό» – και τον Προσκυνητή του Βυζαντίου του Ράμι Σαάρι, ενός σύγχρονου Εβραίου ποιητή ο οποίος έχει ισχυρούς δεσμούς με τη χώρα μας. Δυο σημαντικά βιβλία που μας συστήνουν ξεχωριστές φωνές.
Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στον Κοσοβέλ που πέθανε μόλις 22 χρονών, το 1926, αλλά πρόλαβε να μας χαρίσει ένα σημαντικό έργο, να συμμετέχει στην έκδοση περιοδικών, αλλά και να δράσει πολιτικά με πολύ ριζοσπαστικές απόψεις…
