Όχι. Με τους στίχους του Κώστα Ουράνη και με τη στάση του Μενέλαου Λουντέμη
του Ηρόστρατου
Πάψετε πια να εκπέμπετε το σήμα του
κινδύνου,
τους γόους της υστερικής σειρήνας σταματήστε
κι αφήστε το πηδάλιο στης τρικυμίας τα
χέρια:
το πιο φρικτό ναυάγιο θα ήταν να σωθούμε!
Τι πάλι να γυρίσουμε στη βαρετήν Ιθάκη,
στις μίζερες τις έγνοιες μας και τις φτηνές
χαρές μας
και στην πιστή τη σύντροφο, που σαν ιστόν
αράχνης
ύφαινε την αγάπη της γύρω από τη
ζωή μας;
Πάλι να ξέρουμε από πριν το αύριο
τι θα ‘ναι
και να μη νοιώθουμε καμιά λαχτάρα
ν’ ανατείλει,
πάλι σαν τους ανήλιαστους καρπούς, που
μαραζώνουν
και πέφτουν σάπιοι καταγής να μοιάζουν
τα όνειρά μας;
Η τόλμη αφού μας έλλειψε (και θα μας λείπει πάντα!),
να βγούμε, μόνοι, απ’ τη στενή και τη στρωτή
μας κοίτη
κ’ ελεύθεροι, σαν άνθρωποι στη χαραυγή
του κόσμου,
τους άγνωστους να πάρουμε και τους
μεγάλους δρόμους,
μ’ ανάλαφρη περπατησιά σαν του πουλιού στο
χώμα
και την ψυχή μας ριγηλή σα φυλλωσιά στην
αύρα,
τουλάχιστο ας μη χάσουμε την ευκαιρία
τώρα
το παίγνιο να γίνουμε των άγριων των
κυμάτων
Κι όπου το φέρει! Ως πλόκαμοι μπορούν να
μας τραβήξουν τα κύματα της θάλασσας τα σκοτεινά τα βύθη,
μα και μπορούν, στη φόρα τους, να μας σηκώσουν τόσο
ψηλά – που με το μέτωπο ν’ αγγίξουμε
τ’ αστέρια!
Κώστας Ουράνης, Πάψετε πια…
Δύσκολο να γράφεις για πολιτισμό σε τέτοιες δύσκολες και ιστορικές μέρες. Κι όμως. Στίχοι σαν αυτούς του Ουράνη που δεν ήταν δα και κανένας ακτιβιστής της Αριστεράς, απαντούν στο βαθύτερο νόημα του «ναι» και του «όχι» στο δημοψήφισμα. Που ξεπερνά κατά πολύ την άρνηση ή την κατάφαση σε μια συμφωνία. Είναι αυτό που εσωτερικεύει ο καθένας που παίρνει τη μια ή την άλλη απόφαση. Ψηφίζοντας από φόβο το «ναι» στην υποταγή, διότι περί αυτού πρόκειται και όχι για τοποθέτηση υπέρ της Ευρώπης, υπογράφεις τον ραγιαδισμό σου. Το έχουμε ζήσει εδώ στην Ελλάδα τι σημαίνει να σε αναγκάζουν να υπογράφεις τη «δήλωση». Και γιατί οι κάθε βασανιστές σου επιμένουν τόσο σε αυτό. Θέλουν να σε εξευτελίσουν, όχι απλώς να σε νικήσουν…
Ο Μενέλαος Λουντέμης, που διάφοροι νεοφιλελεύθεροι διανοούμενοι αποδομούν και χαρακτηρίζουν «γλυκερό», το 1956 μεταφέρθηκε στην Αθήνα από τον τόπο εξορίας του προκειμένου να δικαστεί κατηγορούμενος ότι στο βιβλίο του Βουρκωμένες μέρες αναφέρονται «….προπαρασκευαστικές πράξεις εσχάτης προδοσίας….».
Σε αυτή τη δική που πολλοί πνευματικοί άνθρωποι, ακόμη και από το «αντίθετο στρατόπεδο» όπως ο Γιώργος Θεοτοκάς, υπερασπίστηκαν τον μεγάλο συγγραφέα μας
Όταν άρχισε να απολογείται ο Λουντέμης, ο πρόεδρος της δίκης τον διέκοψε λέγοντάς του ότι αν πράγματι ένιωθε στοργή για το παιδί και τη γυναίκα του θα έπρεπε να έχει υπογράψει τη δήλωση αποκήρυξης του ΚΚΕ. Τότε εκείνος απάντησε με μια φράση που έμεινε ιστορική:
«Χρειάστηκαν εκατομμύρια χρόνια για να γίνουν τα τέσσερα πόδια δύο. Δεν θα τα κάνω πάλι τέσσερα εγώ».
Εμείς, που δεν βρισκόμαστε σε τέτοια δεινή θέση, με βασανιστήρια ή με την απειλή της εκτέλεσης πάνω από το κεφάλι μας, θα ορθώσουμε άραγε το ανάστημά μας; Ομολογώ πως δεν συμμερίζομαι τα πολύ αισιόδοξα σενάρια περί της περήφανης στάσης του ελληνικού λαού.
Σφιχτά μας έχει αγκαλιάσει το «χάλκαιον χέρι του φόβου». Ας ελπίσουμε πως δεν θα διαλέξουμε το ζυγό της δουλείας μόνοι μας…
