Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως και σύμπασα σχεδόν η αυτοαποκαλούμενη ευρωπαϊκή Αριστερά, ζητά «δημοκρατική διέξοδο» στη Βενεζουέλα μέσα από «διάλογο μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης και τη διενέργεια νέων προεδρικών εκλογών», δεν μπορεί να κατηγορηθεί για αφέλεια. Γνωρίζει πολύ καλά ότι αυτό που αποκαλεί «αντιπολίτευση» είναι μια κλίκα πραξικοπηματιών που τηλεκατευθύνεται από τις ΗΠΑ, όπως και ότι οι μόνες εκλογές που θα ανέχονταν οι Δυτικοί θα ήταν μια στημένη διαδικασία υπό τον ασφυκτικό έλεγχό τους και με αποτέλεσμα προαποφασισμένο. Γνωρίζει επίσης το ποιόν της «δημοκρατίας» α λα Ουάσιγκτον και το πώς εξάγεται σε απείθαρχες χώρες. Δεν υπάρχει λοιπόν καμιά αφέλεια, αλλά ευθυγράμμιση με την «Ευρώπη» – που κι αυτή με τη σειρά της έχει ξεχάσει το πόσο… διαβολικά καλός είναι ο Τραμπ, και λειτουργεί ως διεθνές δεκανίκι του. Και μάλιστα «αφιλοκερδώς»: Βερολίνο, Παρίσι, Μαδρίτη και λοιποί γνωρίζουν ότι αν η Βενεζουέλα ξαναγίνει η πίσω αυλή των ΗΠΑ, οι πολυεθνικές τους δεν έχουν να κερδίσουν παρά λίγα ψίχουλα τα οποία ίσως πέσουν από το τραπέζι της λεηλασίας που θα ακολουθήσει.
Για άλλη μια φορά δηλαδή η ευρωκρατία (από κοντά και οι «κριτικοί υποστηρικτές» της) γίνονται ουρά της Ουάσιγκτον, επιβεβαιώνοντας την αδυναμία τους να τηρήσουν μια στοιχειωδώς ανεξάρτητη στάση σε ένα θέμα μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας. Αρκεί κανείς να αναλογιστεί ότι αυτό που κρίνεται είναι η τύχη της χώρας με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο, όπως και το μέλλον ολόκληρης της λατινοαμερικάνικης υποηπείρου. Δεν αναφερόμαστε καν στο γεγονός ότι στην περίπτωση της Βενεζουέλας –και όχι μόνο– έχει παραβιαστεί κάθε κανόνας που υποτίθεται διέπει τις διεθνείς σχέσεις, όπως και το θεωρητικό δικαίωμα μιας χώρας να αποφασίζει η ίδια το μέλλον της. Αυτά αποτελούν ψιλά γράμματα για τους «δημοκράτες» μας, που κάνουν πλάτες στον Τραμπ πιπιλίζοντας την καραμέλα των εκλογών και πουλώντας μια ανύπαρκτη «ομαλή μετάβαση στη δημοκρατία».
Για άλλη μια φορά η ευρωκρατία (από κοντά και οι «κριτικοί υποστηρικτές» της) γίνονται ουρά της Ουάσιγκτον, επιβεβαιώνοντας την αδυναμία τους να τηρήσουν μια στοιχειωδώς ανεξάρτητη στάση σε ένα θέμα μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας
Πραξικοπήματα εδώ κι εκεί
Από μια άποψη βέβαια αυτό δεν πρέπει να μας παραξενεύει: η Ελλάδα ήταν το ινδικό χοιρίδιο ενός πρώτου μεγάλου πειράματος με επίδικο το πώς μπορεί να τσαλαπατηθεί κάθε έννοια εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας. Η Ελλάδα αποτέλεσε τη ζωντανή απόδειξη ότι κάθε δημοκρατικός κανόνας και θεσμός μπορεί να τσαλαπατηθεί «νομότυπα», με την πολιτική της τάξη να υλοποιεί μια εκτροπή που αποφασίστηκε σε εξωθεσμικά κέντρα – όπως το περίφημο Eurogroup που τυπικά δεν υπάρχει, δεν έχει θεσμική κατοχύρωση, αλλά παρ’ όλα αυτά μπορεί να αποφασίζει για τη ζωή και το θάνατο των υπηκόων των Βρυξελλών. Έτσι η εξυπηρετική για τις ΗΠΑ στάση της Ευρώπης (αλλά και της ελληνικής ηγεσίας) σε μια σειρά κρίσιμα θέματα, όπως τώρα η Βενεζουέλα, κουμπώνει φυσιολογικά με όσα προηγήθηκαν στο «λίκνο της δημοκρατίας». Κι ενώ δεν τολμούν να ψελλίσουν κάτι για το αμερικανοκίνητο πραξικόπημα, χτυπιούνται για τον ακροδεξιό κίνδυνο στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Ποιοι; Οι κλακαδόροι του νέου ολοκληρωτισμού που ήδη επιβάλλεται όχι μόνο σε προτεκτοράτα όπως η Ελλάδα αλλά ακόμη και σε ιμπεριαλιστικά κράτη (βλ. Βρετανία), των οποίων οι λαοί βγήκαν… εκτός προδιαγραφών.
Κατά τα άλλα κόπτεται τάχα για τη δημοκρατία ο ΣΥΡΙΖΑ, η ευρωπαϊκή Αριστερά, η σοσιαλδημοκρατία, οι Πράσινοι και τα λοιπά ιδεολογικά και πολιτικά δεκανίκια του παραπαίοντος ιερατείου των Βρυξελλών, που κι αυτό με τη σειρά του βαράει παλαμάκια στον Τραμπ και στον κυνισμό του «εδώ είναι δικό μας ημισφαίριο, θα κάνουμε ό,τι θέλουμε». Η δημοκρατία και η ευημερία είναι το τελευταίο που τους νοιάζει: όλοι ξέρουν τι θα σημάνει για τη Βενεζουέλα και για όλη την περιοχή μια επιστροφή της βορειοαμερικάνικης κυριαρχίας. Παρ’ όλα αυτά ο πολύς κύριος Δουζίνας, για παράδειγμα, ριζοσπάστης μαρξιστής φιλόσοφος(…) και επιφανές στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, συναντιέται με τον εκπρόσωπο του πραξικοπηματία Γκουαϊδό στην Αθήνα και συμφωνεί μαζί του ότι χρειάζονται «ελεύθερες και δίκαιες εκλογές». Προφανώς σαν κι αυτές που όλο τον προηγούμενο αιώνα οργάνωνε η Ουάσιγκτον στην πίσω αυλή της – αλλά ίσως ο κ. Δουζίνας να διάβαζε τότε και να μην ξέρει για τι πράγμα μιλάμε. Ίσως πάλι να πρόκειται για μια ακόμη αριστοτεχνική άσκηση στρατηγικής ισορροπίας μιας κυβέρνησης που νιώθει ένοχη για τις παλιότερες εκδρομές της στο Καράκας και τώρα κρυολογεί όποτε φτερνίζεται ο Πάιατ. Ίσως μάθουμε τι πραγματικά ισχύει όταν ο ριζοσπάστης φιλόσοφος και οι λοιποί σημερινοί κυβερνώντες γεράσουν και γράψουν τα απομνημονεύματά τους…
Μερικά συμπεράσματα
1 Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στη Λατινική Αμερική εγκαταλείπουν κάθε πρόσχημα και με κυνισμό ανασταίνουν το δόγμα Μονρόε: «είναι δικός μας ζωτικός χώρος, δικαιούμαστε να επέμβουμε». Στη βάση αυτή ανασυντάσσουν το στρατόπεδο της λατινοαμερικάνικης Δεξιάς και το ωθούν σε μια υστερική και βίαιη επίθεση. Η μέχρι τώρα αποτυχία τους να ανατρέψουν την κυβέρνηση Μαδούρο (αυτό αποδείχθηκε πιο δύσκολη επιχείρηση απ’ όσο περίμεναν) δεν τους πτοεί. Θα χρησιμοποιήσουν κάθε τρόπο για να ανακτήσουν την Βενεζουέλα και τον πλούτο της και να δείξουν ότι η απειθαρχία δεν γίνεται ανεκτή. Αυτό που βλέπουμε είναι ένας συνδυασμός «πορτοκαλί επανάστασης» και μαύρου φασιστικού πραξικοπήματος, όπου κανένα όπλο δεν αποκλείεται: από διεθνή προπαγάνδα, αποκλεισμό και πίεση με την αναγνώριση του Γκουαϊδό από 50 χώρες, ως μια ανοιχτή στρατιωτική επέμβαση ή/και δράση παραστρατιωτικών συμμοριών τύπου Κόντρας – κι εδώ είναι καθοριστική η έμπρακτη «συμβολή» της έμπειρης σε αυτά Κολομβίας, όπως και μιας περιφερειακής υπερδύναμης σαν τη Βραζιλία στα χέρια του ακροδεξιού Μπολσονάρου.
2 Όπως έχουμε γράψει και στο παρελθόν, η βενεζουελάνικη κοινωνία έχει τριχοτομηθεί: το ένα τρίτο να υποστηρίζει ενεργητικά τη δεξιά αντιπολίτευση, και άλλο ένα τρίτο αντιπαλεύει εξίσου ενεργητικά το πραξικόπημα και την Ουάσιγκτον που το τηλεκατευθύνει. Το ενδιάμεσο τρίτο εδώ και χρόνια παλαντζάρει ανάμεσα στα δύο μπλοκ. Αν δεν ληφθεί υπόψη αυτή η τριχοτόμηση, η «φωτογραφία» της Βενεζουέλας βγαίνει κουνημένη. Η κοινωνική βάση των πραξικοπηματιών επιτρέπει λοιπόν στις ΗΠΑ να μην παραιτούνται, όπως αναγκάστηκαν να κάνουν στην Τουρκία. Την ίδια στιγμή το λαϊκό στρατόπεδο των «τσαβίστας», βγαίνοντας καθημερινά και μαζικά στους δρόμους, κρατά ακόμη όρθια μια κυβέρνηση που μοιάζει διαρκώς να παλινδρομεί ανάμεσα σε έναν συμβιβασμό που δεν της προσφέρεται και σε έναν αγώνα μέχρις εσχάτων. Το πληβειακό στοιχείο, όσο κι αν υποφέρει στην καθημερινότητά του, συγκρατεί τις κεντρόφυγες δυνάμεις στη στρατιωτική και πολιτική ηγεσία – περισσότερο ίσως κι από την όποια στήριξη της Μόσχας ή του Πεκίνου.
3 Η σύγκρουση στη Βενεζουέλα επηρεάζεται καθοριστικά από τις περιφερειακές και γεωπολιτικές αλλαγές σε σχέση π.χ. με το 2002, όταν είχε εκδηλωθεί το προηγούμενο αμερικανοκίνητο πραξικόπημα κατά του Τσάβες. Οι δυνάμεις που αναδείχθηκαν στις αρχές του αιώνα μέσα από πλατιά λαϊκά ρεύματα και μεγάλα κοινωνικά κινήματα στην ηγεσία αρκετών χωρών της Λατινικής Αμερικής όντως κατάφεραν πλήγματα στην παντοκρατορία των ΗΠΑ. Έχοντας ευρεία κοινωνική στήριξη και προχωρώντας σε περιφερειακές συνεργασίες ενίσχυσαν την εικόνα ενός πολυπολικού κόσμου. Αλλά οι περισσότερες επαναπαύθηκαν στην «ευκολία» ενός μοντέλου εξαγωγής πρώτων υλών, δίχως να προωθήσουν βαθύτερες κοινωνικές αλλαγές, ενώ δεν έλειψαν και αυτοί που έχωσαν την κουτάλα τους στο μέλι της διαφθοράς. Έτσι σταδιακά, είτε με πραξικοπήματα είτε με εκλογές, χάθηκαν χώρες-κλειδιά και ο συσχετισμός ξανάγινε δυσμενής. Τα στρατόπεδα έχουν πολωθεί, οι ΗΠΑ (δίχως εσωτερικές διχόνοιες σ’ αυτό το θέμα, καθώς ακόμη και ο… Σάντερς στοιχίζεται πίσω από τον Τραμπ) αντεπιτίθενται, η Ευρώπη (σε αντίθεση με τη διάσπαση του δυτικού στρατοπέδου στον πόλεμο του Ιράκ το 2003) τους κάνει πλάτες. Όλα αυτά δυσκολεύουν την αντίσταση στο πραξικόπημα.
Οι αόρατοι
Αυτή η εβδομάδα έδειξε ότι το κοινωνικό μπλοκ των «τσαβίστας» αντέχει, παρέχοντας πολύτιμο οξυγόνο σε ένα ασθμαίνον καθεστώς. Είναι σπουδαίο ότι εκατομμύρια άνθρωποι υπερασπίζονται όχι ντε και σώνει την κυβέρνηση Μαδούρο, αλλά πρωτίστως το δικαίωμά τους να αποφασίζουν οι ίδιοι για το μέλλον τους, το δικαίωμα της Βενεζουέλας να χαράσσει τη δική της πορεία. Είναι τα εκατομμύρια που αρνούνται να επιστρέψουν στην εποχή όπου ζούσαν «αόρατοι» σε παραγκουπόλεις ενώ μια ολιγαρχική κλίκα υλοποιούσε τις προσταγές της Ουάσιγκτον και οργάνωνε τη λεηλασία της χώρας τους – είτε με χούντες είτε με δημοκρατική βιτρίνα.
Αυτά τα εκατομμύρια πληβείων έχουν μπει στο στόχαστρο τόσο των πιο ακραίων αντιδραστικών, όσο και των υποκριτών που παριστάνουν τους προοδευτικούς. Και ο τρόπος που έχει επιλεγεί για να εξουδετερώσουν τους πληβείους είναι να τους ξανακάνουν αόρατους. Αν κανείς πιστέψει τους δυτικούς «αναλυτές» και τους δήθεν προοδευτικούς «ανησυχούντες», από τη μια είναι ο Μαδούρο και οι πραιτωριανοί του κι από την άλλη οι μάζες που ζητούν δημοκρατία. Κι ας ξέρουν όλοι πολύ καλά ότι όχι τέσσερις μήνες, αλλά ούτε τέσσερις μέρες δεν θα κρατούσε το καθεστώς και δεν θα παρέμενε νομοταγής ο στρατός αν δεν έβγαιναν καθημερινά αυτά τα εκατομμύρια πληβείων στο δρόμο.
Είμαστε πολύ μακριά για να δώσουμε συμβουλές στο λαϊκό στρατόπεδο της Βενεζουέλας. Μερικοί π.χ. ζητούν τώρα, από δέκα χιλιάδες χιλιόμετρα απόσταση, να… κόψει κεφάλια ο Μαδούρο. Ίσως θα ήταν καλύτερα να αναλογιστούν ότι μέχρι πρόσφατα περιορίζονταν σε χειροκροτήματα – μη βλέποντας τις προβληματικές πολιτικές που κατέληξαν να δώσουν κοινωνικό πάτημα στους πραξικοπηματίες. Ας «περιοριστούμε» λοιπόν να αποκαλύψουμε την υποκρισία των «ανησυχούντων», που ζητούν διάλογο μεταξύ αμνών και λύκου, ώστε ο τελευταίος να οργανώσει εκλογές… Ας καταγγείλουμε την Ε.Ε. και ιδίως το λεγόμενο δημοκρατικό τόξο της, που για μια ακόμη φορά βαρά προσοχές στον ευρωατλαντισμό. Ας υπερασπίσουμε εν τέλει το δικαίωμα των «αόρατων» να αρνηθούν τον παγκοσμιοποιητικό ολοκληρωτισμό.
