του Ιωάννη Λαζάρου**
Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 ο Αμερικανός ψυχολόγος Albert Biderman έγραψε ένα πόνημα σχετικά με τους τρόπους βασανισμού των αιχμαλώτων πολέμου που χρησιμοποίησαν τα κομμουνιστικά καθεστώτα στους άνδρες της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ ώστε, είτε να τους αποσπάσουν ομολογίες αληθείς ή όχι είτε να τους εξαναγκάσουν σε συμμόρφωση. Συνομιλώντας με πολλούς από εκείνους που είχαν υποστεί βασανιστήρια, δημιούργησε έναν «χάρτη» αυτών των μεθόδων.
Σήμερα η Διεθνής αμνηστία, αλλά και άλλες οργανώσεις που ασχολούνται με τα βασανιστήρια ή την ενδοοικογενειακή βία, χρησιμοποιούν αυτό το διάγραμμα του Biderman για να ορίσουν εάν πράγματι κάποιος είναι θύμα βασανιστηρίων και εξαναγκασμού. Ο χάρτης αυτός περιλαμβάνει συνοπτικά τις παρακάτω μεθόδους: Απομόνωση, Μονοπώληση της αντίληψης, Προκαλούμενη εξάντληση / εξασθένηση, Απειλές, Περιστασιακές επιδοτήσεις, Επίδειξη «παντοδυναμίας» και «παντογνωσίας», Υποβιβασμός, Επιβολή ασήμαντων απαιτήσεων.
ΑΣ ΔΟΥΜΕ λοιπόν την περίοδο κόβιντ που διανύουμε και ας κάνουμε τις συγκρίσεις.
Η εξαναγκασμένη απομόνωση που μας επιβλήθηκε μας στέρησε ουσιαστικά την επικοινωνία με συνανθρώπους που θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ή να υποστηριχτούμε. Με κοινωνικές αποστάσεις, με απαγορευμένα άδεια καθίσματα και διαχωριστικά πλέξι γκλάς. Εργασία μέσω υπολογιστών. Απομόνωση και στέρηση του σχολικού περιβάλλοντος των παιδιών. Άνθρωποι μόνοι τους, απομονωμένοι σε ιατρικές μονάδες χωρίς την φροντίδα ενός οικείου σε αυτούς ανθρώπου. Δίχως άμεση επαφή, ακόμη και σωματική, με τους δικούς μας ανθρώπους, με το πρόσχημα του κινδύνου μετάδοσης ενός ιού του οποίου την ύπαρξη αποφασίζει ένα αναξιόπιστο τεστ και όχι τα κλινικά συμπτώματα όπως συνέβαινε έως τώρα.
Με αποκλεισμένους τους ανθρώπους μέσα στα σπίτια τους, με μοναδική συντροφιά και πληροφόρηση από τους τηλεοπτικούς δέκτες επήλθε και η μονοπώληση της αντίληψης. Εξαγορασμένα ΜΜΕυνουχισμού και «ειδικοί επιστήμονες» που όλως τυχαίως μοιράζονται τις ίδιες αλάνθαστες επιστημονικές απόψεις. Οποιαδήποτε άλλη άποψη λοιδορείται, λογοκρίνεται και εξαφανίζεται. Ακαταδίωκτες επιτροπές που προτείνουν ή αποφασίζουν, και των οποίων τα περισσότερα μέλη τους παραμένουν μυστικά. Άγνωστο είναι και το εάν έχουν σύγκρουση συμφερόντων. Παρόλα αυτά, όλοι οι παραπάνω διαμορφώνουν ή στηρίζουν την αντίληψη που πρέπει να επικρατήσει. Αυτοί κατέχουν την απόλυτη αλήθεια και θα περιορίσουν με οποιονδήποτε τρόπο την προσπάθεια αναζήτησης των πραγματικών στοιχείων, μονοπωλώντας κάθε πληροφορία και εμφανίζοντάς την όπως βολεύει κάθε φορά ώστε να ταιριάζει στην κεντρική προπαγάνδα.
Η εξασθένηση και η εξάντληση των ανθρώπων επιβλήθηκε όχι μόνο στον ψυχολογικό και υγειονομικό τομέα με τα μακροχρόνια, παράνομα μέτρα που αναστέλλουν βασικές κοινωνικές και φυσικές ανάγκες (όπως μια εκδρομή στη φύση, η παρακολούθηση μιας παράστασης, η σωματική άσκηση, ένα μπάνιο στην θάλασσα…) αλλά επιβλήθηκε και στον οικονομικό, υποχρεώνοντας ανθρώπους να κλείσουν τις επιχειρήσεις τους με συνέπεια την απόλυση εργαζομένων αλλά και τη δική τους στέρηση οποιουδήποτε εισοδήματος. Υπαλλήλους, εργαζόμενους ακόμη και νοσηλευτές και ιατρούς να μπαίνουν σε καραντίνα 14 ημερών με την υποψία νόσησης λόγω ενός «θετικού τεστ» με αποτέλεσμα την οικονομική τους αιμορραγία. Στην περίπτωση δε των υγειονομικών, αυτή η τακτική συμπίεσε και εξουθένωσε και το σύστημα υγείας με τα γνωστά αποτελέσματα.
ΣΕ ΟΛΗ ΑΥΤΗΝ την περίοδο των δεκαοκτώ περίπου μηνών, οι απειλές για την μη συμμόρφωση είχαν τον πρώτο λόγο. Οι πρώτες απειλές ήταν κατά της ζωής των πολιτών από τον «αόρατο» εχθρό που θα σου στερούσε το οξυγόνο και θα σε οδηγούσε αναπόφευκτα στην εντατική και την διασωλήνωση. Τα μέσα εδώ έπαιξαν τον ρόλο για τον οποίο χρηματοδοτήθηκαν αδρά, δείχνοντας ακόμη και φέρετρα που μεταφέρονταν με φορτηγά από ένα ναυάγιο στην Λαμπεντούζα της Ιταλίας, ως νεκρούς από την Covid, ενώ έφτασαν στο σημείο τρία κανάλια ταυτοχρόνως να δείξουν την «ανευθυνότητα» των πιστών που χωρίς μάσκες και αποστάσεις συνωστίζονται σε ένα καΐκι για να πιάσουν τον σταυρό στην γιορτή των Θεοφανίων. Το πρόβλημα είναι ότι το βίντεο αυτό ήταν από τα Θεοφάνια του 2015 (σχετική μηνυτήρια αναφορά που κατατέθηκε δεν είχε καμία τύχη). Και ενώ μέχρι εχθές για την είσοδο σε ΜΕΘ υπήρχε μια αυστηρή διαδικασία, ξαφνικά, με αυτόν τον τόσο «καταστροφικό και επικίνδυνο» ιό, οι πόρτες άνοιξαν για τις κάμερες οι οποίες κατέγραφαν μέχρι και διασωληνώσεις ασθενών. Μετά ακολούθησαν οι απειλές και οι τιμωρίες για την μη συμμόρφωση στα μέτρα. Μάσκες, έλεγχος στις μετακινήσεις, εγκλεισμός. Υπέρογκα πρόστιμα ακόμη και συλλήψεις για τους μη συμμορφούμενους.
Περιστασιακές επιδοτήσεις: Κάποια ασήμαντη βοήθεια σε ανέργους και επιχειρήσεις, κάποια περιορισμένη χαλάρωση των μέτρων έπαιξαν και τον ρόλο της μερικής αποσυμπίεσης της συσσωρευμένης δυσαρέσκειας μεγάλης μερίδας ανθρώπων που έβλεπαν και ζούσαν τον παραλογισμό της όλης κατάστασης. Επιδοτήσεις που όμως τονίζουν το γεγονός πως κάποιοι άλλοι ελέγχουν την ζωή και την ελευθερία ενός εκάστου.
Επίδειξη «παντοδυναμίας» και «παντογνωσίας»: Καμία ερώτηση ή απορία δεν μπορεί να υφίσταται σε αυτήν τη θαυμαστή νέα πραγματικότητα των «ειδικών». Το οποιοδήποτε λογικό ερώτημα απέναντι σε μια παράλογη δήλωση ή απαίτηση του συστήματος χλευάζεται ως «άρνηση της επιστήμης», κόντρα στην παντογνωσία των διορισμένων (επισήμως και ανεπισήμως) επιστημόνων που βομβαρδίζουν νυχθημερόν τον πληθυσμό με φόβο και «απόλυτες αλήθειες». Η οποιαδήποτε αμφισβήτηση απαγορεύεται, κάνοντάς μας να ξεχάσουμε πως η επιστήμη προχωρούσε πάντοτε μέσα από τους κανόνες της διαλεκτικής. Κοινές παραδοχές χρόνων από την ιατρική επιστήμη, όπως για παράδειγμα ότι σε περιόδους επιδημίας δεν γίνονται εμβολιασμοί διότι ευνοούνται έτσι οι μεταλλάξεις, ή ότι ποτέ δεν δίνουμε νέα, αδοκίμαστα σκευάσματα σε εγκύους και παιδιά, λησμονήθηκαν και αντικαταστάθηκαν από φασιστικές οριζόντιες εφαρμογές ιατρικών πρωτοκόλλων και εμβολιασμών χωρίς καμία εξατομικευμένη προσέγγιση, χωρίς κανέναν έλεγχο.
Η επιστήμη του δικαίου ντράπηκε βλέποντας καθηγητές και νομικούς και θεσμούς να παραβιάζουν, λόγω και έργω, κάθε θεμελιώδη ανθρώπινη κατάκτηση στον τομέα των δικαιωμάτων. Επιστρατεύθηκαν και εδώ οι παντογνώστες ειδικοί, οι αυθεντίες, αμφισβητώντας το ίδιο το θεμέλιο του ανθρώπινου πολιτισμού, τον άνθρωπο. Πρέπει επιτέλους να μάθεις πως δεν τους ανήκει μόνο η ελευθερία σου, αλλά και το ίδιο σου το σώμα.
ΜΕ ΑΥΤΟ τον τρόπο επιτυγχάνεται και ο στόχος της υποτίμησης καθώς πλέον ο άνθρωπος μετατρέπεται απλώς σε έναν «καταναλωτή» διαταγών και αθέλητων ή επιβεβλημένων ιατρικών πράξεων, ακόμη και χωρίς την κατοχυρωμένη νομικά ενημερωμένη συναίνεση. Η εφαρμογή ας πούμε για παράδειγμα της επιβολής χρήσης μάσκας ο διαρκής έλεγχος για πιθανή νόσηση, ο διαχωρισμός των ανθρώπων μέσω υγειονομικών διαβατηρίων σε μιαρούς και μη, σε υπεύθυνους και ανεύθυνους, προσβάλει και μειώνει την προσωπικότητα ενώ η οποιαδήποτε αντίδραση πατάσσεται αμέσως από τους «μηχανισμούς κανονικότητας».
Η καταναγκαστική «συμμόρφωση» είναι η απαίτηση της νέας κανονικότητας.
Τέλος, στην επιβολή ασήμαντων απαιτήσεων μπορείτε να χωρέσετε δεκάδες ασήμαντες επιβολές, όπως την χάραξη με ταινίες των σωστών αποστάσεων στα δάπεδα των καταστημάτων, την επιβολή μάσκας σε ανοιχτούς χώρους, την απαγόρευση του ψαρέματος ή ακόμη και το παιχνίδι των ωρών κυκλοφορίας που κάποια στιγμή η απαγόρευση ξεκινούσε στις εννέα και μετά στις έξι, την υποχρεωτική θερμομέτρηση για την είσοδο σε διάφορους χώρους κ.λπ. Δηλαδή ο απόλυτος εξευτελισμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας σε ένα καθεστώς εξαίρεσης, όπου ο κάθε πολίτης πρέπει να νοιώθει άρρωστος και επικίνδυνος και να αποδεικνύει συνεχώς πως δεν είναι επισφαλής για την υγεία της κοινότητας.
Το διάγραμμα εξαναγκασμού του Biderman, μας ωθεί μοιραίως στη διαπίστωση πως, δεν είμαστε απλώς δέκτες ενός οργανωμένου ψυχολογικού πολέμου, αλλά και θύματα βασανιστηρίων.
* Αισχύλος, 525-456 π.Χ.
** Ο Ιωάννης Λαζάρου είναι εικαστικός-δημοσιογράφος και μέλος της Διεπιστημονικής Ένωσης Υπεράσπισης της Δημοκρατίας και τη Βιοηθικής
Σημειώσεις
- Βασανιστήριο δεν είναι μόνο η συστηματική πρόκληση πόνου αλλά και κάθε απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση που υποβιβάζει την ανθρώπινη υπόσταση. Η χρήση βασανιστηρίων προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και στοχεύει στην εκμηδένιση της προσωπικότητας του θύματος. Πέρα από εγκληματική πράξη, βάσει του εθνικού αλλά και του διεθνούς δικαίου, αποτελεί μια στάση αντίθετη στον ανθρώπινο πολιτισμό. https://www.synigoros.gr/resources/docs/ee2014-15-basanistiria.pdf
- Σύμφωνα με το άρθρο 7 παρ.2 «τα βασανιστήρια, οποιαδήποτε σωματική κάκωση, βλάβη υγείας ή άσκηση ψυχολογικής βίας καθώς και κάθε άλλη προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας απαγορεύονται και τιμωρούνται όπως ορίζει ο νόμος». http://greeklaws.com/pubs/uploads/2971.pdf
