Η εβδομάδα που ολοκληρώνεται μπορεί να χαρακτηριστεί ως η βδομάδα του πανικού στις αγορές από τη μεταφορά και τη γρήγορη εξάπλωση του «κορωνοϊού» στην Ιταλία. Η μεταφορά του ιού στην αναπτυγμένη Δύση, η αδυναμία ελέγχου όσον αφορά την εξάπλωσή της και η απότομη κατάρρευση κατά 65% της οικονομικής δραστηριότητας στην περιοχή του Μιλάνου, ενός από τα μεγαλύτερα βιομηχανικά κέντρα της Ευρώπης, μας προετοιμάζουν για το μέγεθος των μελλοντικών προβλημάτων.
Όσο ο ιός ήταν ένα αποκλειστικά κινεζικό πρόβλημα, όλοι στο δυτικό κόσμο έδειχναν ψύχραιμοι. Μάλιστα έδιναν συμβουλές και έκαναν σκέψεις σχετικά με το πως μπορούν να αξιοποιήσουν την κατάσταση προς όφελός τους. Χαρακτηριστικότερη εκείνη του προέδρου Τραμπ προς τις αμερικανικές εταιρείες να επαναφέρουν την παραγωγή τους από την Κίνα στις ΗΠΑ. Όμως ανεξάρτητα από πολιτικές και επικοινωνιακές σκοπιμότητες η επώδυνη πραγματικότητα άρχισε να γίνεται κατανοητή με τη μεταφορά του ιού στο δυτικό κόσμο.
Οι πρώτες άμεσες συνέπειες
Η οικονομική αναταραχή στην Κίνα σαν αποτέλεσμα του κορωνοϊού έχει γίνει, μέχρι σήμερα, πολύ αισθητή παγκόσμια σε ορισμένους τομείς των οικονομικών (τουρισμός, αεροπορικές εταιρείες, πρώτες ύλες) και λιγότερο στις γενικές οικονομικές συνθήκες και συναλλαγές. Όμως οι αγορές, που προεξοφλούν μελλοντικές αποδόσεις, αντέδρασαν τις τελευταίες μέρες πολύ βίαια. Ενώ αρχικά είχαν διασκεδάσει τους πρώτους φόβους ξαφνικά βρέθηκαν να βυθίζονται απότομα λόγω της μεταφοράς του στο δυτικό κόσμο με απρόσμενο τρόπο και ρυθμό εξέλιξης. Έτσι οι αγορές έζησαν δύο «μαύρες μέρες» την περασμένη Δευτέρα και Τρίτη ενώ η πτώση συνεχίστηκε και την Τετάρτη. Για τις ΗΠΑ ή πτώση ήταν 7% (Dow Jones), η μεγαλύτερη στην ιστορία και για την Ευρώπη 5,5% (Eurostoxx 600). Στην Ευρώπη συνολικά μέχρι και την Τετάρτη οι δείκτες καταγράφουν πέντε συνεχείς πτωτικές συνεδριάσεις και στις ΗΠΑ τέσσερις.
Ανεξάρτητα από τους φόβους των αγορών οι αρνητικές εξελίξεις αναμένονται σημαντικές στην πραγματική οικονομία. Το μέγεθος των επιπτώσεων θα εξαρτηθεί από το πότε θα αρχίσει να μειώνεται ο αριθμός των νέων λοιμώξεων στην Κίνα και πόσο θα εξαπλωθεί ο ιός στον υπόλοιπο κόσμο.
Οι αρχικές εκτιμήσεις για περιορισμένες επιπτώσεις του κορωνοϊού της τάξης των 500 δισ. δολαρίων στην παγκόσμια οικονομία και σε μείωση του ρυθμού ανάπτυξης κατά 0,1% ή κάτι παραπλήσιο είναι πλέον ξεπερασμένες και μάλιστα κατά πολύ. Η προσπάθεια στην Κίνα να αντιμετωπιστεί η εξάπλωση του ιού με αποκλεισμούς περιοχών και περιορισμούς στις μετακινήσεις, που είχαν σαν συνέπεια την παρατεταμένη διακοπή της λειτουργίας των κινεζικών εργοστασίων, έχει επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία με πρώτο στοιχείο την πτώση στις τιμές των πρώτων υλών. Η ζήτηση του πετρελαίου έχει μειωθεί κατά 900.000 βαρέλια ημερησίως και η τιμή του βρίσκεται σε χαμηλό 14 μηνών έχοντας πέσει κάτω από τα 50 δολάρια (WTI ΗΠΑ). Συνεπώς μόνο από αυτά τα στοιχεία σηματοδοτείται μια πρώτη επιβράδυνση στο παγκόσμιο ΑΕΠ.
Η Κίνα είναι μια «πειθαρχημένη» χώρα. Λήφθηκαν αποφάσεις κεντρικά και εφαρμόζονται με συνέπεια και έλεγχο. Αυτή η «πειθαρχία» είναι ζητούμενη στις δυτικές κοινωνίες όπου κυριαρχούν μηχανισμοί κερδοσκοπίας και ιδιωτικού συμφέροντος. Οι δυτικές κοινωνίες θα δοκιμαστούν πολύ στο βαθμό που θα χρειαστεί να μεταφερθεί σε μαζική κλίμακα το μοντέλο απομόνωσης και περιορισμών για την αποτροπή εξάπλωσης του ιού. Όλα αυτά θα έχουν πολλαπλασιαστικό αρνητικό αποτέλεσμα στον οικονομικό τομέα.
Η παγκόσμια αλληλεξάρτηση στην παραγωγή
Από την παρατεταμένη διακοπή της λειτουργίας των κινεζικών εργοστασίων υπάρχει ήδη μεγάλη επίπτωση στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Να σημειώσουμε ότι στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη οικονομία όλοι εξαρτώνται από όλους. Κανείς δεν παράγει ένα ολοκληρωμένο προϊόν από την αρχή έως το τέλος. Όλοι εξαρτώνται από εισροές τρίτων για να φτιάξουν το δικό τους μέρος. Χωρίς αυτή την αλυσίδα εφοδιασμού δεν υπάρχει παραγωγή στον κόσμο όπως είναι διαμορφωμένος σήμερα.
Ανεξάρτητα από τους φόβους των αγορών οι αρνητικές εξελίξεις αναμένονται σημαντικές στην πραγματική οικονομία. Το μέγεθος των επιπτώσεων θα εξαρτηθεί από το πότε θα αρχίσει να μειώνεται ο αριθμός των νέων λοιμώξεων στην Κίνα και πόσο θα εξαπλωθεί ο ιός στον υπόλοιπο κόσμο
Σήμερα η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός βιομηχανικών προϊόντων παγκόσμια (κατέχει το 28,4% της παγκόσμιας παραγωγής έναντι 16,6% των ΗΠΑ, στοιχεία 2018). Στην επαρχία Γιουχάν, που είναι το επίκεντρο του κορωνοϊού, οι σημαντικότερες βιομηχανικές δραστηριότητες αφορούν τους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας (48,4%) και της τεχνολογίας (25%). Το σύνολο των κινεζικών εξαγωγών τμημάτων και εξαρτημάτων για την παραγωγή αυτοκινήτων σε τρίτες χώρες φτάνει τα 35 δισ. δολάρια από τα οποία 33,5% πάνε στις ΗΠΑ, 9% στην Ιαπωνία και 5% στη Γερμανία. Στον τεχνολογικό τομέα οι παραδόσεις από πλευράς Κίνας στον υπόλοιπο κόσμο εκτιμώνται ότι θα είναι κατά 10-16% μικρότερες ανάλογα με την κατηγορία των προϊόντων. Μόνο για τις τηλεοράσεις η πτώση εκτιμάται στο 5%. Συνεπώς ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής βρίσκεται υπό πίεση στην παρούσα φάση. Σημειώνουμε απλά υπό πίεση καθώς οι μέχρι τώρα εκτιμήσεις λαμβάνουν υπόψη ότι η όποια καθυστέρηση αφορά μόνο την Κίνα και μόνο το Α΄ τρίμηνο καθώς εκτιμάται ότι ο κορωνοϊός θα έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του σε αυτή την περίοδο και θα σημειωθεί μεγάλη μείωση στον αριθμό των νέων λοιμώξεων στην Κίνα. Έτσι υπάρχουν σήμερα κάποια αποθέματα με αποτέλεσμα να συνεχίζεται η παραγωγή χωρίς μεγάλα προβλήματα. Συνεπώς οι επιπτώσεις στην παραγωγή τελικά εκτιμώνται ότι θα είναι μικρές. Τα προβλήματα όμως θα γίνουν δυσθεώρητα στο βαθμό που η εξάπλωση του ιού μπορεί να συνεχιστεί στα επόμενα τρίμηνα ή/και στο βαθμό που αντίστοιχες καταστάσεις θα διαμορφωθούν και σε άλλες χώρες. Για το λόγο αυτό δημιουργούν πανικό παγκόσμια οι εξελίξεις στην Ιταλία. Σε ένα τέτοιο σενάριο η παγκόσμια οικονομία θα βρεθεί στα πρόθυρα κατάρρευσης.
Στον τομέα του τουρισμού τα πράγματα είναι ήδη αρκετά δύσκολα. Μόνο γα τις αεροπορικές εταιρείες παγκόσμια οι απώλειες εσόδων εκτιμώνται σε 29 δισ. δολάρια. Συνολικά στον τουριστικό τομέα οι απώλειες είναι πολλαπλάσιες. Το μέγεθος του προβλήματος διαφαίνεται από το γεγονός της ματαίωσης των εκδηλώσεων για το «Καρναβάλι της Βενετίας», η ματαίωση ποδοσφαιρικών αγώνων στην Ιταλία αλλά και από τους ήδη κυκλοφορούντες προβληματισμούς για πιθανή ματαίωση των Ολυμπιακών Αγώνων .
Τέλος οι περιορισμοί στην κυκλοφορία των προσώπων και ο αποκλεισμός περιοχών οδηγούν σε άμεση μείωση της παραγωγής καθώς και μείωση της κατανάλωσης. Με τα νεότερα δεδομένα οι εκτιμήσεις των αναλυτών για τις επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία συγκλίνουν σε ένα ποσό της τάξης του 1 τρισ. δολαρίων (1,1% του παγκόσμιου ΑΕΠ). Όμως στο βαθμό που το πρόβλημα επεκταθεί στο δυτικό κόσμο και αργήσει, μετά το τέλος του τριμήνου 2020, η αποκλιμάκωση του αριθμού των νέων λοιμώξεων τα μεγέθη αρνητικών συνεπειών θα είναι πολύ μεγαλύτερα. Φυσικά εδώ δεν λαμβάνονται υπόψη οι ενδεχόμενες επιπτώσεις στις αγορές χρήματος και κεφαλαίου όπου τα μεγέθη είναι ιλιγγιώδη.
Μετά τις τελευταίες εξελίξεις όλοι πλέον είναι σκεπτικοί και φειδωλοί σε εκτιμήσεις όσον αφορά το μέλλον των οικονομικών εξελίξεων σε σχέση με τον κορωνοϊό. Στο βαθμό που το πρόβλημα εξάπλωσης του ιού λάβει μορφή πανδημίας οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία θα είναι οδυνηρές και μακροχρόνιες.
