Δύο από τα μεγάλα προβλήματα που θέτει ο Μάο καλώντας τους εργάτες, αγρότες, φοιτητές, διανοούμενους, καλλιτέχνες, στρατιώτες και μέλη του κόμματος, να επιλύσουν μέσα από την Πολιτιστική Επανάσταση είναι: πρώτο, το ανέβασμα της πολιτικής συνείδησης όλων των πολιτών και η ενεργή συμμετοχή τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι και δεύτερο, η αποκάλυψη και απομόνωση των στελεχών που έχουν πάρει τον καπιταλιστικό δρόμο.
Η συμμετοχή πρέπει να είναι καθολική, στη διοίκηση του χωριού, των συνεταιρισμών και των κοινοτήτων, στη διεύθυνση των εργοστασίων, στο σχολείο, το στρατό, τα νοσοκομεία, σε όλους τους τομείς της ζωής. Οι διευθυντές, οι αξιωματούχοι του κόμματος, της κυβέρνησης και των δημόσιων οργανισμών (πανεπιστημίων, σιδηροδρόμων κ.λπ.), καθώς και οι αξιωματικοί του στρατού, οφείλουν να ζουν όπως οι εργαζόμενοι, οι φοιτητές και οι στρατιώτες, να σηκώνουν τα ίδια βάρη, να είναι ανοιχτοί στην κριτική, να επαινούνται ή ανακαλούνται και να ασκούν τα επιτελικά τους καθήκοντα σε στενή συνεργασία και υπό τον έλεγχο των πολιτών. Σε μια σοσιαλιστική κοινωνία, οι ειδικοί και οι τεχνοκράτες δεν πρέπει να αποτελούν ξεχωριστές οντότητες ούτε να έχουν προνόμια, αλλά να δουλεύουν μαζί με τους εργαζόμενους, μαθαίνοντας και διδάσκοντας, αμφότεροι.
Αυτό είναι σύμφυτο με τη σοσιαλιστική κοινωνία που πρέπει να τείνει ακατάπαυστα προς την ισότητα των δικαιωμάτων, των ευκαιριών και των απολαβών, είναι δημοκρατικό γνώρισμα που ανεβάζει συνεχώς το επίπεδο της σοσιαλιστικής συνείδησης των πολιτών χωρίς την οποία κανένας σοσιαλισμός δεν μπορεί να οικοδομηθεί και αποτρέπει τη δημιουργία των ελίτ που αποτελούν τη βάση της αστικής ιδεολογίας και οδηγούν σταδιακά στην παλινόρθωση του καπιταλισμού.
Γι’ αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία να καταπολεμούνται αδιάκοπα οι ιδέες, οι μέθοδοι, οι πρακτικές και οι συμπεριφορές που αναπαράγουν τον αστισμό, τη διάκριση ανάμεσα σε εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους, ανάμεσα σε έχοντες και μη έχοντες, σε ανώτερους και κατώτερους. Τόσο αυτές που κληρονομήθηκαν από την καπιταλισμό και παραμένουν διαβρωτικά μέσα στις συνειδήσεις, ακόμα και των κομμουνιστών, όσο και εκείνες που γεννιούνται και πηγάζουν μέσα από τους θεσμούς, την οργάνωση, τις σχέσεις παραγωγής, την άσκηση της εξουσίας κ.λπ.
Ο Μάο είχε μελετήσει βαθιά την εξέλιξη αυτών των φαινομένων στη Σοβιετική Ένωση. Αντιλαμβάνεται ότι ακόμα κι όταν καταργείται η βασική οικονομική δομή του καπιταλισμού, πράγμα το οποίο γινόταν σε μεγάλο βαθμό στην Κίνα, όπως είχε γίνει και στη Σοβιετική Ένωση, με την κρατικοποίηση του τραπεζικού συστήματος και της μεγάλης βιομηχανίας, τη δημιουργία των αγροτικών συνεταιρισμών (κολεκτιβοποίηση), τη δωρεάν παιδεία και υγεία κ.λπ., εξακολουθεί η κουλτούρα του αστισμού να επιβιώνει μέσα από αντιλήψεις, συνήθειες και θεσμούς, μέσα από άτομα-φορείς αυτής της κουλτούρας, που είναι αδύνατο να εξαλειφθούν μέσα σε λίγα χρόνια. Η αστική και φεουδαλική κουλτούρα εκατοντάδων ετών δεν μπορεί να εξαφανιστεί εύκολα, ακόμα κι όταν το οικονομικό σύστημα αλλάζει.
Ο καπιταλισμός ανατρέπεται, οι ιδέες του παραμένουν
Εξάλλου, στη φάση του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού, η ιεραρχία, η μικρή ιδιοκτησία, το αστικό δίκαιο, το χρήμα, οι διαφορές ανάμεσα στους ειδικούς και τους πτυχιούχους από τη μία και τους ανειδίκευτους από την άλλη, ο διαφορετικός βαθμός δυσκολίας ανάμεσα στη ζωή στην πόλη και την επαρχία, αλλά και τα αστικά χαρακτηριστικά που έχουν εμποτίσει την ιδεολογία των ανθρώπων, όπως η ιδιοτέλεια, ο ατομισμός, ο καριερισμός, η εξουσιομανία κ.λπ., μεταφέρονται εν όλω ή εν μέρει στο σοσιαλιστικό καθεστώς συντηρώντας και αναπαράγοντας την αστική κουλτούρα, δυσχεραίνοντας και υπονομεύοντας, εκούσια ή ακούσια, το ομαλό πέρασμα της κοινωνίας στο καθεστώς της ισότητας, της δικαιοσύνης, της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Ο Μάο ανέφερε, σαν παράδειγμα, ότι, παρ’ όλο που καταργήθηκαν οι μεγάλες ανισότητες, εξακολουθούσε, στη μεταβατική φάση να ισχύει το μισθολόγιο με τις οκτώ βαθμίδες, πράγμα που αποτελεί επίσης πηγή αναπαραγωγής αντιθέσεων και διακρίσεων και το οποίο δεν μπορεί να καταργηθεί προτού ανέβει το επίπεδο εξειδίκευσης όλων και κατανεμηθούν σωστότερα τα εργασιακά βάρη, γιατί τότε θα αδικούνταν κατάφωρα εκείνοι που εργάζονται περισσότερο, σε πιο αντίξοες συνθήκες ή κάνουν τις πιο βαριές και απαιτητικές δουλειές. Το ίδιο ισχύει και με το χρήμα μέχρι να αντικατασταθεί σαν ανταλλακτικό μέσο.
Επίσης, δεν πρέπει να υποτιμήσει κανείς τις ξένες επιρροές. Αυτές που έχουν μεγάλη διεισδυτικότητα επειδή προέρχονται από τις καπιταλιστικές χώρες που έχουν συσσωρεύσει μεγάλο πλούτο, προηγούνται πολύ στην τεχνολογία και την επιστήμη, ελέγχουν την ενημέρωση και τη μαζική κουλτούρα διεθνώς και έχουν να επιδείξουν μεγάλη ανάπτυξη στις πόλεις και τα χωριά. Αλλά κι αυτές που προέρχονται από τη Σοβιετική Ένωση και ασκούν μεγάλη επιρροή στους κομμουνιστές και σε όλους τους ανθρώπους που αισθάνονται δέος ή ευεργετημένοι από τις επιτυχίες της ΣΕ στον αντιφασιστικό πόλεμο, στις επιστήμες κ.λπ.
Για να περιοριστούν, να αποδυναμωθούν και να αντικατασταθούν αυτές οι ιδέες που προέρχονται από τον δυτικό καπιταλισμό, τον σοβιετικό αναθεωρητισμό, αλλά και την κινέζικη παράδοση που είναι φορέας σπουδαίων διδαγμάτων, αλλά και πλήθους προλήψεων, αναχρονισμών και φεουδαρχικών αντιλήψεων, πρέπει να αυξηθεί άμεσα η συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, να μελετηθεί, να διαδοθεί και να γίνει κτήμα του λαού ο Μαρξισμός-Λενινισμός και η Σκέψη Μάο Τσε Τουνγκ, να συνεχιστούν οι επαναστατικές μεταρρυθμίσεις, να αυξηθεί η παραγωγή και να αποκαλυφθούν και να εξουδετερωθούν αυτοί που έχουν πάρει τον καπιταλιστικό δρόμο όσο ψηλά κι αν είναι στην εξουσία.
Η Πολιτιστική Επανάσταση ήταν ένα τεράστιο εγχείρημα, μια μεγάλη απόπειρα να αποτραπεί η καπιταλιστική παλινόρθωση και να προωθηθεί η σοσιαλιστική οικοδόμηση με αποφασιστικό παράγοντα τους ίδιους τους εργαζόμενους, εργάτες, αγρότες και διανοούμενους, ακόμα κι αν αυτό επισύρει σοβαρή σύγκρουση με αξιωματούχους και υψηλόβαθμα κομματικά στελέχη που δεν είναι ανεπηρέαστα από τις αστικές ιδέες οι οποίες δεν εκριζώνονται από την κουλτούρα ταυτόχρονα με την αλλαγή των παραγωγικών σχέσεων, αλλά παραμένουν ενεργές και διαβρωτικές σε συνθήκες σοσιαλισμού.
Κι αυτό ήταν ένα πολύ κρίσιμο σημείο στην αντιπαράθεση των δύο γραμμών μέσα στο ΚΚΚ…
Στέλιος Ελληνιάδης
