Συνέντευξη στον Κώστα Στοφόρο
Βράδυ του Νοεμβρίου, σχεδόν ανοιξιάτικη η βραδιά και περνάω το κατώφλι του θεάτρου Σφενδόνη για να παρακολουθήσω τις «Χρωματιστές Ιστορίες» του Στράτη Μυριβήλη. Διηγήματα από τα τέσσερα βιβλία: Το πράσινο, το γαλάζιο, το κόκκινο, το βυσσινί.
Ήδη έχω διαβάσει την έκδοση της Εστίας «Στη χώρα των αγαλμάτων», η οποία επίσης περιλαμβάνει διηγήματα από τα τέσσερα χρωματιστά βιβλία. Μια εξαιρετική έκδοση, με εισαγωγή και επιμέλεια του Παντελή Μπουκάλα και θαυμάσια εικονογράφηση από τον Μάρκο Καμπάνη.
Πενήντα χρόνια από τον θάνατό του ο Μυριβήλης παραμένει επίκαιρος. Και η επέτειος μας δίνει την ευκαιρία να τον ανακαλύψουμε ακόμη μια φορά.
Οι εκδόσεις της Εστίας κυκλοφόρησαν και τις «Μικρές φωτιές» με ποιήματα και τραγούδια του. Στους συντελεστές της έκδοσης –ίδιοι με των διηγημάτων– προστίθεται και ο Μάριος Κυπαρρίσης-Μώρος με το πολύ ενδιαφέρον επίμετρο που έχει γράψει.
Έχω μπει στην ατμόσφαιρα, αλλά αυτό που με περιμένει στη «Σφενδόνη», είναι πραγματικά κάτι μαγικό…
Μόλις περνάμε στη μισοφωτισμένη αίθουσα οι τρεις ηθοποιοί είναι ξαπλωμένοι σε έναν χώρο που ορίζεται από τις γραμμές ενός παιδικού τραίνου. Υπάρχουν φωτάκια, ένα παράξενο έπιπλο που θα χρησιμοποιηθεί και ως ψαλτήρι εκκλησίας – αν το λέω σωστά.
Από εκεί, σαν ένας είδος παράξενης λειτουργίας θα ακούσουμε το «Τραγούδι της γης» που θα αποτελέσει τον συνδετικό κρίκο για τα τέσσερα διηγήματα που θα ζωντανέψουν με μοναδικό και ευρηματικό τρόπο μπροστά στα μάτια μας:
Η Ροδιά, ο Παντελής, ο Λούλης ο γόης και η Καμπουρίτσα.
Θα σκέφτομαι τα λόγια του ίδιου του Μυριβήλη καθώς η έξοχη παράσταση ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας:
«…Μέσα στη μνήμη μου ζουν, κινιούνται, μιλούν και τραγουδούν ένα πλήθος πρόσωπα, ζωντανοί και νεκροί, που υφάνθηκαν μέσα στο μακρύ πανί της ζωής μου, στημόνι με υφάδι. Είναι δικοί και ξένοι, φίλοι κι οχτροί, καλοί και κακοί, όμορφοι και άσκημοι, μικροί και μεγάλοι. Είναι αδιάσπαστα μπλεγμένη η ύπαρξή μου μαζί τους, και πολλές φορές έχω την αίσθηση πως όλη η δικαίωσή τους είναι αυτό: που συνεχίζουν τη μυστική ζωή τους γαντζωμένοι στα παραθυράκια της μνήμης μου. Μόνο μαζί μου θα πεθάνουν τελειωτικά… Αυτός είναι ο λόγος που με κάνει να σκεδιάζω κάπου κάπου με τον έντεχνο λόγο μερικές απ’ αυτές τις μορφές που έχω θησαυρισμένες μέσα μου. Πολλές απ’ αυτές έρχουνται και με ξαναβρίσκουν καμιά φορά στα όνειρά μου…» (Το λουλούδι της φωτιάς)
Ο σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος με τις εξαιρετικές Ινώ Μενεγάκη και Χριστέλα Γκιζέλη –που παίζει και μουσική–, καταφέρνουν να ζωντανέψουν με μοναδικό τρόπο αυτά τα πρόσωπα της μνήμης του συγγραφέα. Τρυφερότητα, αλλά και χιούμορ και μια μελαγχολική νότα νοσταλγίας για πρόσωπα και πράγματα χαμένα.
Παιδικοί έρωτες, μια συγκλονιστική ιστορία της κοπέλας που φεύγει από τη ζωή χωρίς κανείς σχεδόν να δίνει σημασία στην ύπαρξή της, ένα παιδικό παιχνίδι, ένας γάτος που χάνει την περηφάνια του…
Αν και δεν είμαι φανατικός του θεάτρου, θέλησα να συζητήσω με τον σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή της παράστασης, προσπαθώντας να ανακαλύψω τι κρύβεται πίσω από αυτές τις όμορφες στιγμές που ζήσαμε στη θεατρική σκηνή.
Πέρα από την επέτειο των πενήντα ετών από τον θάνατο του Μυριβήλη τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ανεβάσετε στη θεατρική σκηνή τα διηγήματά του;
Το γεγονός ότι μέσα στις πρώτες σελίδες κιόλας, μου άνοιξε έναν απίστευτο δρόμο και στον νου και στην ψυχή. Μ’ έκανε να αισθανθώ ξανά, με τα μάτια ενός παιδιού. Να δω με πιο καθαρή καρδιά τον κόσμο, τους ανθρώπους, τη φύση, κι εμένα τον ίδιο τελικά.
Με παρέσυρε με τη γοητεία και τον πλούτο του λόγου σε μονοπάτια σκέψης που με κάνουν χαρούμενο. Η καθαρότητα των ιδεών που απορρέουν μέσα απ’ τις διηγήσεις του, δείχνουν τον απέραντο σεβασμό του για τον άνθρωπο και ό,τι ζωντανό υπάρχει σ’ αυτόν τον πλανήτη.
Ζώντας, λοιπόν, σε μία εποχή που οι άνθρωποι έχουν απολέσει στην ουσία τον ανθρωπισμό τους, θεώρησα αναγκαίο τουλάχιστον για μένα, να μεταφέρω στη σκηνή τον λόγο ενός συγγραφέα που ενώνει. Που μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να αισθανθούν ξανά.
Γιατί διαλέξατε τα συγκεκριμένα διηγήματα;
Πρώτα απ’ όλα γιατί μου άρεσαν πολύ. Κατά δεύτερο λόγο γιατί είναι εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους. Η θεματολογία τους ποικίλλει, όσο και η θεματολογία των εμπειριών στη ζωή ενός ανθρώπου. Κανένα από αυτά δεν έχει αναφορά έμμεση ή άμεση στον πόλεμο. Κι αυτό νομίζω έχει ιδιαίτερη αξία, όταν μιλάμε για τον Μυριβήλη.
Είναι τέσσερις πανέμορφες ιστορίες με πολύ σοβαρά κοινωνικά σχόλια που κρύβονται πίσω απ’ το χιούμορ ή τη συγκίνηση. Δεν έχουν τάξη ή ηλικία. Ανήκουν σε όλους.
Ποιες δυσκολίες είχε η θεατρική διασκευή;
Τα τέσσερα διηγήματα που υπάρχουν στην παράσταση είναι αυτούσια. Δεν λείπει ούτε κόμμα. Μόνο από «Το τραγούδι της γης» έχω επιλέξει κάποια μέρη, κι όχι όλο το έργο. Πρόκειται στην ουσία για μία σύνθεση των τεσσάρων διηγημάτων με το «Τραγούδι της γης» που σαν άξονας τα συνδέει μεταξύ τους δημιουργώντας μία ενιαία παράσταση.
Η δυσκολία με τη μεταφορά λογοτεχνικών κειμένων στη θεατρική σκηνή είναι πάντα η ίδια. Πώς η αναφορικότητα του λογοτεχνικού κειμένου μπορεί να υπάρξει ως δράση σε παρόντα σκηνικό χρόνο, χωρίς να χάνεται στο ελάχιστο ο πλούτος του λόγου.
Γι’ αυτό προσπάθησα, από σκηνοθετικής πλευράς, να λειτουργήσω εικαστικά, ας το πούμε έτσι, από τη μία πλευρά, κινούμενος παράλληλα με το κείμενο, φωτίζοντας πράγματα πέραν του λόγου, πράγματα που κατά τη γνώμη μου κρύβονται κάτω από τα λόγια του Μυριβήλη, κι από την άλλη ενέταξα το στοιχείο του παιχνιδιού μέσα στη ροή της αφήγησης, σαν έναν απο τους κυριότερους μηχανισμούς πρόσληψης της γνώσης.
Τι είναι για σας ο Μυριβήλης; Πιστεύετε ότι μπορεί να αγαπηθεί και από τη σημερινή νέα γενιά;
Για μένα ο Μυριβήλης είναι ένας παππούς, σαν κι αυτούς που τα νέα παιδιά αισθάνονται κοντά τους, περισσότερο απ’ τους γονείς τους. Που κάθονται ήρεμα, χαμογελαστά, ακούνε, αφουγκράζονται τις έννοιες και τις αγωνίες τους, και με την απέραντη αγάπη τους, τους προσφέρουν την ασφάλεια και τη δύναμη που χρειάζονται να παλέψουν για τα όνειρά τους. Πυροδοτεί τον ψυχισμό τους, όπως ένα πυροτέχνημα φωτίζει τη νύχτα.
Δεν τους μιλά θεωρητικά για τις αξίες της ζωής. Τους τις προσφέρει.
INFO
«Χρωματιστές Ιστορίες», του Στράτη Μυριβήλη
Σκηνοθεσία-δραματουργική σύνθεση: Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος
Σκηνικά-Κοστούμια: Κατερίνα Σαβράνη
Μουσική: Χριστέλα Γκιζέλη
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Φωτογραφίες: Aνδρέας Σιμόπουλος
Video trailer: Θάνος Μαργαρίτης
Μακιγιάζ: Εύα Τσαλκιτζή
Παίζουν: Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, Ινώ Μενεγάκη, Χριστέλα Γκιζέλη
Θέατρο Σφενδόνη, Μακρή 4, Μακρυγιάννη, τηλ.: 215 5158968
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00 / Διάρκεια: 75’
Βιβλία
Στράτης Μυριβήλης, Στη χώρα των αγαλμάτων – Διηγήματα από τα τέσσερα χρωματιστά βιβλία, Εισαγωγή-επιμέλεια: Παντελής Μπουκάλας, Εξώφυλλο-εικονογράφηση: Μάρκος Καμπάνης / Ανθολόγηση Χριστίνα Αγγελοπούλου, Λενιώ Μυριβήλη, Εύα Καραϊτίδη.
Στράτης Μυριβήλης, Μικρές φωτιές – ποιήματα και τραγούδια, Επιμέλεια: Παντελής Μπουκάλας, Εξώφυλλο-εικονογράφηση: Μάρκος Καμπάνης, επίμετρο: Μάριος Κυπαρρίσης Μώρος.
