Πριν από 30 χρόνια ήταν στα χάι τους. Οι «δυτικοί». Η Σοβιετική Ένωση είχε στην κυριολεξία εξαϋλωθεί και το υπόλοιπο ανατολικό μπλοκ περνούσε το κατώφλι της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ. Για την Κίνα, μετά τα δραματικά γεγονότα στην πλατεία Τιεν Αν Μεν, πίστευαν ότι σύντομα θα ακολουθήσει την τύχη της Σοβιετικής Ένωσης. Και η Δύση, ελλείψει σοβαρών αντιπάλων, θα αξιοποιούσε τις νέες αγορές και τις άφθονες πρώτες ύλες ξεπερνώντας εύκολα τα δικά της οικονομικά προβλήματα. Αυτό, κάποιοι βιαστικά το θεώρησαν ως την οριστική νίκη του καπιταλιστικού μοντέλου της Δύσης.
Πριν από 20 χρόνια, η Ρωσία ήταν ένα μπάχαλο από την ξεχαρβαλωτική δεκαετία Γιέλτσιν και η νέα πορεία της υπό τον Πούτιν ήταν θολή και αβέβαιη. Οι δυτικοί πανηγυρίζοντας ακόμα για τον θρίαμβό τους επί του σοβιετικού μπλοκ, εισβάλανε στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, δύο χώρες στρατιωτικά και οικονομικά αμελητέες, χωρίς να τους εμποδίσει κανένας, έχοντας ‒χάρη στον έλεγχο που ασκούν στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης‒ μεγάλο μέρος της παγκόσμιας κοινής με το μέρος τους, μετά από την επίθεση στους δίδυμους πύργους στη Νέα Υόρκη. Για την Κίνα, η γνώμη τους ήταν ανέκαθεν περιφρονητική και παρέμενε περιφρονητική. Θεωρούσαν την οικονομία της εύθραυστη, όπως εύθραυστα θεωρούσαν και τα φτηνά προϊόντα Made in China που έμπαιναν στις αγορές τους ικανοποιώντας τους ασθενέστερους οικονομικά καταναλωτές. Οι τοστιέρες που αναφλέγονταν έγιναν με τη βοήθεια της σχετικής προπαγάνδας σχεδόν το σήμα κατατεθέν της Λαϊκής Δημοκρατίας, από την οποία τα δυτικά ολιγοπώλια επιδίωκαν να αποσπούν μεγάλα κέρδη εκμεταλλευόμενα τους – με τα δικά τους μέτρα- χαμηλούς μισθούς και τη μεγάλη της αγορά που διψούσε για καταναλωτικά προϊόντα με brand name. Όλος ο κόσμος φαινόταν να υποκλίνεται στη δύναμη και τη δόξα της Δύσης!
Πριν από 10 χρόνια, οι δυτικοί είχαν αρχίσει να αισθάνονται κάτι ψύλλους στ’ αυτιά τους, αλλά δεν τους έπαιρναν και πολύ στα σοβαρά. Έντομα είναι, θα ψοφήσουν, έλεγαν στα πάνελ κι έγραφαν στα πιο έγκυρά τους έντυπα. Και οι αναλυτές τους από τις δεξαμενές σκέψεις που είναι προσκολλημένες στις κυρίαρχες ελίτ, οι πολιτικοί ιθύνοντες που είναι ισόβια εγκλωβισμένοι στα αστικά κόμματα και οι δημοσιογράφοι οι οποίοι έχουν εξελιχθεί σε επαγγελματίες αναμεταδότες ψευδών πληροφοριών που εκπορεύονται από τα κέντρα εξουσίας στα οποία ανήκουν και οι εργοδότες τους, δηλαδή, όλοι οι θεσμικοί υπερασπιστές του δυτικού μπλοκ καλλιεργούσαν τους ευσεβείς πόθους για τη φούσκα στην Κίνα η οποία όπου να ‘ναι θα σκάσει και για την κατάρρευση της ρώσικης οικονομίας που είναι όμηρος των κυμαινόμενων διεθνών τιμών του πετρελαίου.
Στις υπηρεσίες πληροφοριών, όμως, ο δείκτης ανησυχίας είχε ανοδική πορεία. Τα στοιχεία που συγκέντρωναν και ανέλυαν προκειμένου να ενημερώνουν τα κέντρα λήψης των αποφάσεων, δεν ανταποκρίνονταν στην εικόνα με την οποία τροφοδοτούσαν τις κοινωνίες, οι πολιτικοί και οι δημοσιογράφοι. Το ίδιο ρίγος ανησυχίας διαπερνούσε τους μεγάλους διεθνείς οργανισμούς, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και τα μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (Credit Suisse, HSBC κ.λπ.) που υποχρεούνται για λογαριασμό των μεγάλων πελατών τους να κάνουν όσο το δυνατό πιο λεπτομερή και ρεαλιστική αποτύπωση της πραγματικότητας. Αλλά ούτε οι απόρρητες αναφορές, ούτε οι δημοσιευμένες εκθέσεις, στάθηκαν ικανές να ευαισθητοποιήσουν εξ αρχής τις πολιτικές ηγεσίες, οι οποίες είχαν εθιστεί στην ίδια τους την προπαγάνδα με την οποία πρόβαλαν μια ερμηνεία του κόσμου όπως τους βόλευε και όχι όπως πραγματικά διαμορφωνόταν.
Σύγχυση και διολίσθηση
Σήμερα, έτος πρώτο της τρέχουσας δεκαετίας, ενισχύεται βάσιμα η αίσθηση ότι η κατάσταση δεν εξελίσσεται ευμενώς για το δυτικό μπλοκ. Κι επειδή άρχισαν με πολύ μεγάλη καθυστέρηση να το καταλαβαίνουν οι ιθύνοντες, περιέρχονται σε όλο και μεγαλύτερη σύγχυση. Η πολύμορφη κρίση στην οποία βρίσκεται η Δύση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις αλλαγές που είναι σε εξέλιξη διεθνώς και οι οποίες φαίνεται να είναι κοσμογονικές.
Ξαφνικά, μετά από μια τριακονταετία, αρχικά ευφορίας και εν συνεχεία εθελοτυφλίας, σχεδόν όλοι οι δυτικοί, ιδίως οι πρωτοκλασάτοι, ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία και Ιαπωνία, συμφωνούν, αν όχι σε όλα, οπωσδήποτε στη διαπίστωση ότι τόσο η Κίνα όσο και η Ρωσία δεν είναι ούτε φούσκες που θα σκάσουν σαν μπαλόνια ούτε χώρες που θα γίνουν υποχείριά τους. Οι θεωρούμενοι νάνοι ή έσχατοι μεταβάλλονται ραγδαία σε γίγαντες και η γη άρχισε να τρίζει από την περπατησιά τους.
Οι δυτικές ελίτ, με το πολιτικό, στρατιωτικό και επικοινωνιακό τους προσωπικό, όχι μόνο ήταν ανέτοιμες, αλλά δεν ήξεραν καν πώς να διαχειριστούν αυτή την, όπως λένε, ασύμμετρη κατάσταση. Επί εκατοντάδες χρόνια οι δυτικοί έλυναν τις μεταξύ τους διαφορές με καταστροφικούς πολέμους και επιβάλανε την ανά τον κόσμο κυριαρχία τους με γενοκτονίες, υποδουλώσεις και λεηλασίες σε βάρος πολύ πιο αδύναμων οντοτήτων. Σε βάρος λαών και πολιτισμών που ούτε γνώριζαν τους δυτικούς ούτε τους απειλούσαν. Από απληστία και αλαζονεία.
Το 1990, η υπεροψία τους εκτοξεύθηκε σε νέα ύψη. Περιγελάσανε τους κομμουνιστές και τους περιφέρανε σαν αποτυχημένα τέρατα, εξωθώντας πολλούς να παραδεχτούν την ανωτερότητα των νικητών, να ευθυγραμμιστούν μαζί τους ηττημένοι και αποθαρρυμένοι, ακόμα και κάποιοι να γίνουν βασιλικότεροι του βασιλέως, πιο δεξιοί κι απ’ τους δεξιούς. Βλέπει κανείς τα αριστερά κόμματα της Ευρώπης, από τα σοσιαλδημοκρατικά και τα ευρωκομμουνιστικά μέχρι τα κομμουνιστικά, σε τι χάλι ξέπεσαν από ηττοπάθεια και παράδοση άνευ όρων. Υπάρχουν, βέβαια, και αριστεροί που αντιστάθηκαν στην ενσωμάτωση, με την άσβεστη ελπίδα ότι στο τέλος, άγνωστο πώς, θα επικρατήσει το σωστό και το δίκαιο.
Έλα, όμως, που το σενάριο για «το τέλος της ιστορίας», που άρεσε πολύ στους δυτικούς, δεν ήταν, με ιστορικούς όρους, κανένα μεγάλο σίριαλ, όπως κάτι αμερικάνικες τηλεοπτικές σειρές που κρατάνε πολλά χρόνια, αλλά μάλλον μια ταινία μικρότερου μήκους που μάλλον δεν θα έχει και χάπι εντ. Γιατί συνέβη το εξής παράδοξο: οι πρώην ξυπόλητοι κομμουνιστές της Κίνας και οι καλοζωισμένοι πρώην κομμουνιστές της Ρωσίας, και εν πάση περιπτώσει οι άμεσοι απόγονοί τους, ξεπετάχτηκαν σαν εξωγήινοι, ατσαλάκωτοι και ανέγγιχτοι από τη λάσπη που τους έριξαν οι δυτικοί, διεκδικώντας με μεγάλες αξιώσεις θέση στην πρώτη σειρά στο παγκόσμιο κοσμοδρόμιο. Η δυσφήμησή τους συνεχίστηκε, αλλά δεν άλλαξε τη ροή των πραγμάτων και των εξελίξεων.
Πολιτισμένοι βάρβαροι
Στις αυλές των δυτικών ελίτ, που όταν ακούν για Ρωσία και Κίνα παθαίνουν αλλεργία (βλέπε τον γέρο-Μπάιντεν), που αποκαλούν τους Ρώσους –καθόλου χαϊδευτικά- αρκούδες και τους Κινέζους –εντελώς ρατσιστικά‒ «κιτρινιάρηδες» και «σχιστομάτιδες», αυτό που βλέπουν να συμβαίνει θα ήθελαν πολύ να είναι ένα κακό όνειρο. Αλλά μέρα με τη μέρα συνειδητοποιούν, με μεγάλη καθυστέρηση εξ αιτίας της αλαζονείας και των προκαταλήψεών τους, ότι η Κίνα και η Ρωσία, με τα αστέρια και τα σφυροδρέπανα στις παρελάσεις τους, είτε ως κομμουνιστικές είτε ως πρώην κομμουνιστικές χώρες που κυβερνώνται από κομμουνιστές ή απογόνους κομμουνιστών, αναδύονται και αναδεικνύονται χωρίς τυμπανοκρουσίες και χωρίς πολέμους σε μεγάλες δυνάμεις, ίσως ασυναγώνιστες σε πολλούς τομείς που η Δύση επί αιώνες είχε το μονοπώλιο.
Είναι χαρακτηριστική η αποτυχία των Ευρωπαίων και των Αμερικάνων στη διαχείριση της πανδημίας. Είναι τόσο παταγώδης που είναι αδύνατο να μην αποδοθεί στη συνολική κρίση του συστήματος και να μην συγκριθεί με την άκρως αποτελεσματική αντιμετώπιση του κορωνοϊού από χώρες όπως η Κίνα και το Βιετνάμ, που βρίσκονται σε φάση ανόδου. Ο αυθαίρετος και αντιεπιστημονικός εξορκισμός του ιού από τους ηγέτες των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας, η αδυναμία παραγωγής και έγκαιρης διάθεσης ακόμα και απλών μασκών στο νοσηλευτικό προσωπικό, τα αλλοπρόσαλλα μέτρα αποτροπής της διάδοσης και η παντελής έλλειψη συντονισμού των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και η τραγική καθυστέρηση στην παραγωγή, προμήθεια και προώθηση των εμβολίων, αποκαλύπτουν υπεράνω πάσης αμφιβολίας ότι ο δυτικός κόσμος είναι σαθρός.
Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι η κρίση αποκαλύπτει ένα τεράστιο πισωγύρισμα στη Δύση σε σχέση με τις θεμελιώδεις αρχές του Διαφωτισμού που αποτέλεσαν τη βάση της αστικής δημοκρατίας και του φιλελεύθερου καπιταλισμού. Η ευπιστία σε θεωρίες συνωμοσίας και fake news, η αναβίωση του ρατσισμού, η απαξίωση της πολιτικής, η βαθιά εμφύλια ρήξη μέσα στις κοινωνίες (ιδίως στις ΗΠΑ), οι τάσεις αποσύνθεσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η καταφυγή στον αυταρχισμό, η ένταση των ανισοτήτων και η επιστροφή στη θρησκοληψία, δείχνουν μια μεγάλη αναίρεση των αρχών και συνιστωσών με τις οποίες θεωρούν ότι διαμορφώθηκε το δυτικό μοντέλο δημοκρατίας. Στις ΗΠΑ, που η επιστημονική αλήθεια έφερε την πρόοδο, οι Αμερικάνοι πρόεδροι μιλάνε εν ονόματι του θεού, όπως στη Σαουδική Αραβία, και όχι της δημοκρατίας. Με το «God bless America» αρχίζουν και με το «Ο Θεός να ευλογεί την Αμερική» κλείνουν τις ομιλίες και τις δημόσιες προσφωνήσεις τους απευθυνόμενοι σε ένα λαό που βυθίζεται στη δεισιδαιμονία και τον συντηρητισμό. Πράγμα που βλέπουμε να ευδοκιμεί και στην Ευρώπη, εμφανέστερα σε χώρες όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία, αλλά και στην Γαλλία, την Αυστρία, την Ισπανία και την Ιταλία με την άκρα Δεξιά στο προσκήνιο. Η αμάθεια, η βία και η διαφθορά ως εδραιωμένα συστατικά του συστήματος, βρίσκονται σε έξαρση στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Δεν είναι πια χώρες των αξιών, των καινοτομιών και των ανατρεπτικών ιδεών του Διαφωτισμού και της Βιομηχανικής Επανάστασης που φέρνουν την πρόοδο. Έχουν ηθικά και πνευματικά βαλτώσει, ενώ χάνουν και την πρωτοπορία στην τεχνολογία και τις επιστήμες.
Αντιθέτως, οι Κινέζοι εμφανίζονται επικεντρωμένοι στην παιδεία, την υγεία, τις επιστήμες, τις τέχνες, την παραγωγή και το εμπόριο. Μορφωμένοι και άθρησκοι. Πιο κοντά στο πνεύμα του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού που είχε κεντρικό του πυρήνα την καταπολέμηση της άγνοιας, της αμάθειας, των θρησκευτικών προλήψεων και της μοιρολατρίας. Ούτε είναι τυχαίο ότι δεν οπλοφορούν, δεν σκοτώνουν ούτε αλληλομισούνται θανάσιμα όπως συμβαίνει στη βαθιά διχασμένη ανισόρροπη κοινωνία των ΗΠΑ.
Αν, λοιπόν, οι Κινέζοι είναι βάρβαροι, ντροπή στους δυτικούς που δεν μπορούν να τους αντιμετωπίσουν στην οικονομία, την επιστήμη και την ειρήνη. Αν, όμως, είναι πολιτισμένοι, τότε η ντροπή για τους δυτικούς που δεν τους το αναγνωρίζουν, είναι διπλή.
Αλλά και για τη Ρωσία κάνουν σοβαρό λάθος οι δυτικοί. Υποτιμώντας την θα επαναλάβουν καταστροφικά σφάλματα, όπως του Ναπολέοντα, του Χίτλερ ή του πολέμου στο Βιετνάμ.
Γενικευμένη μεταστροφή
Πλέον, οι δυτικοί δεν έχουν πρόβλημα μόνο με τους Κινέζους και τους Ρώσους. Η εξέγερση ενάντια στη δυτική κυριαρχία γενικεύεται. Είναι ένα φυσικό ρεύμα, το οποίο θα γίνεται όλο και πιο ισχυρό, με διάφορες εκδοχές. Μπορεί, πέρα από την Κίνα και τη Ρωσία, η Λευκορωσία, η Βενεζουέλα, το Ιράν, η Βόρεια Κορέα, η Συρία και η Κούβα να θεωρούνται ατίθασες και ανεξέλεγκτες, αλλά οι χώρες που απομακρύνονται εμμέσως πλην σαφώς από τη δυτική κηδεμονία, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, βραδύτερα ή ταχύτερα, είναι πολύ περισσότερες. Δεκάδες χώρες, παρ’ όλα τα πολύ σοβαρά εμπόδια που τους θέτουν οι δυτικοί, κινούνται σε μια κατεύθυνση αποδέσμευσης από τη δυτική κηδεμονία. Γι’ αυτό οι δυτικοί είναι εξοργισμένοι με την επιλογή πολλών κυβερνήσεων σε όλο τον κόσμο να προμηθευτούν εμβόλια για την πανδημία από την Κίνα και τη Ρωσία. Δεν είναι θέμα υγείας και ιατρικής ορθότητας. Είναι γεωπολιτικής ηγεμονίας. Γιατί οι δυτικοί χρόνια τώρα χρησιμοποιούν τα φάρμακα ως μέσο ελέγχου και πατρωνίας των τρίτων χωρών. Με τα φάρμακα για την ελονοσία, την ευλογιά και το AIDS μέχρι τις κοινές ασπιρίνες, που παράγονται κατ’ αποκλειστικότητα από τις δυτικές πολυεθνικές, πατενταρισμένα για να μην μπορεί κανένας άλλος να τα αναπαράγει, καθιστούν τις μικρότερες χώρες υποχείριά τους. Όχι μόνο με τα όπλα και τα ληστρικά δάνεια. Big Pharma, λένε. Που σκοτώνουν μεθοδικά και τους Αμερικάνους με τα νόμιμα οπιοειδή!
Διαλύσανε τη Λιβύη επειδή ήταν ανεξάρτητη, ενώ δεν αρνιόταν να τους δίνει το πετρέλαιό της. Θυμόμαστε ότι όταν άρχισαν οι βομβαρδισμοί, χωρίς καμία πρόκληση από τη μεριά της Λιβύης, χιλιάδες Κινέζοι τεχνικοί εγκατέλειψαν τη χώρα και φιλοξενήθηκαν προσωρινά στην Κρήτη. Αυτούς ήθελαν να διώξουν. Αλλά δεν κατάφεραν να βάλουν τρικλοποδιά στην Κίνα. Η ανοδική της πορεία συνεχίζεται απτόητη.
Στο σχέδιο για το νέο δρόμο του μεταξιού, το οποίο βασίζεται σε μια ριζικά αντίθετη με τις πρακτικές της Δύσης φιλοσοφία, έχουν προσχωρήσει πάρα πολλές χώρες, της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, αλλά και της Ευρώπης, όπως η Σερβία, ακόμα και η Ιταλία που νιώθει στο πετσί της ότι η προσκόλληση στο δυτικό μοντέλο που φθίνει, δεν πρέπει να είναι μονόδρομος.
Δεν είναι μόνο οι εξεγέρσεις, στην Αίγυπτο, το Μπαχρέιν ή την Τυνησία, που τα φιλοδυτικά καθεστώτα μπορούν να τις καταπνίξουν με υπέρμετρη βία. Είναι η στροφή που πραγματοποιείται στις αντιλήψεις των κοινωνιών που ταλαιπωρούνται από την χρόνια υπανάπτυξη, οικονομική, κοινωνική και πολιτική, επειδή βρίσκονται μέσα στον ασφυκτικό κλοιό της Δύσης. Δεκάδες κοινωνίες έχουν αρχίσει να απομακρύνονται από την επιρροή των δυτικών όχι με επαναστάσεις στους δρόμους, αλλά με σταδιακή αλλαγή του προσανατολισμού τους που πραγματοποιείται από mainstream πολιτικές ηγεσίες. Γι’ αυτό οι δυτικοί έχουν αυξήσει την επιθετικότητά τους. Γι’ αυτό παρεμβαίνουν σχεδόν παντού. Γι’ αυτό οι Αμερικάνοι διατηρούν περίπου 1000 στρατιωτικές βάσεις και σταθμούς σε όλο τον κόσμο. Γι’ αυτό οι Γάλλοι έχουν στρατό στο Μάλι, το Τσαντ και τον Νίγηρα. Γι’ αυτό οι Βρετανοί ανακοινώνουν ότι θα επενδύσουν περισσότερα κονδύλια στα οπλικά συστήματα, αυξάνοντας –κατά παράβαση των διεθνών συνθηκών‒ και τις πυρηνικές κεφαλές που διαθέτουν, από 180 σε 260. Απειλείται η Αγγλία στρατιωτικά από κάποια χώρα; Ή η Αμερική; Ή η Γαλλία; Όχι, βέβαια! Αλλά δεν ξέρουν κανέναν άλλο τρόπο αντίδρασης στην υποβάθμισή τους.
Η πρόσφατη «Συμφωνία Περιφερειακής Ολοκληρωμένης Οικονομικής Εταιρικής Σχέσης» (RCEP) που υπογράφτηκε από 15 χώρες της Άπω Ανατολής με πρωτοβουλία της Κίνας, αφορά μια περιοχή με περισσότερα από δύο δισεκατομμύρια κατοίκους. Επίσης, οι διμερείς συμφωνίες που κάνουν οι Κινέζοι διευρύνουν την αποδέσμευση κι άλλων κρατών από τον δυτικό εναγκαλισμό. Και όσο εντείνονται οι πολεμικές ιαχές στη Δύση, τόσο θα επισπεύδονται και θα συσφίγγονται οι σχέσεις Κίνας-Ρωσίας, αλλά και άλλων χωρών που θέλουν να ξεφύγουν απ’ το δυτικό βραχνά. Η προχθεσινή αναγγελία για κοινό ρωσοκινέζικο σταθμό στη Σελήνη αποτελεί συνεργασία αιχμής. Και η συμφωνία 400 δισεκ. δολαρίων Κίνας-Ιράν, σπάζει για 25 χρόνια το εμπάργκο των ΗΠΑ.
Και το χειρότερο για τη Δύση. Μέσα στην ίδια τη δυτική συμμαχία μεγαλώνουν οι ρωγμές. Και δεν αναφέρομαι μόνο στα ρώσικα εμβόλια που χρησιμοποιεί η Ουγγαρία και η Σλοβακία ή τα κινέζικα η Πολωνία αγνοώντας τις εντολές των Βρυξελλών. Ή η νατοϊκή Τουρκία που προτιμάει ρώσικα και κινέζικα εμβόλια, ακόμα και η Βραζιλία με τον Μπολσονάρο. Και το ίδιο εξήγγειλε ο καγκελάριος της Αυστρίας για τα εμβόλια, ενώ πιθανότατα θα ακολουθήσει και η Γερμανία η οποία ταυτόχρονα αρνείται να υποκύψει στους Αμερικάνους και να διακόψει την προμήθειά της με ρώσικο πετρέλαιο. Για να μην πούμε για τα χιλιάδες βαγόνια τρένων, που καθημερινά τροφοδοτούν την Ευρώπη με κάθε είδους κινέζικα προϊόντα. Γι’ αυτό, ο Μπάιντεν, εκφραστής του φιλοπολεμικού τμήματος της αμερικάνικης ελίτ, ζήτησε από τον βρετανό Μπόρις Τζόνσον, στη δεύτερη τηλεφωνική τους επικοινωνία, να δημιουργήσουν ένα δικό τους «δρόμο του μεταξιού» για να εμποδίσουν την Κίνα. «Έχουν ένα τελικό σκοπό», είπε στους δημοσιογράφους, «να γίνουν η ηγετική χώρα στον κόσμο, η πλουσιότερη χώρα στον κόσμο και η πιο ισχυρή χώρα στον κόσμο. Αυτό δεν πρόκειται να συμβεί στη θητεία μου».
Ίσως και να ξυπνάνε οι δυτικοί, αλλά ‒με τριάντα χρόνια καθυστέρηση‒ μπορεί το πουλάκι να έχει πετάξει!
Όποιος δεν θέλει να δει τι ακριβώς συμβαίνει στον κόσμο, είναι δικαίωμά του, αλλά αυτό δεν αλλάζει την πραγματικότητα.