Όλοι οι πολίτες δικαιούνται πρόσβαση στα κοινωνικά αγαθά
Του Ηλία Τσούπη*
«Κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη!». Χαρακτηριστικό σύνθημα των χρόνων της κρίσης, όπως εκφράζεται από παθόντες και αλληλέγγυους πολίτες όλων – πλην νεοφιλελευθερισμού – των πολιτικών αποχρώσεων. Ένα σύνθημα που φαίνεται να δυναμώνει τελευταία μετά την διάψευση των ελπίδων που, σε αρκετούς, είχε γεννήσει η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία. Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που το πρόβλημα φάνηκε (για όσους ήθελαν να το βλέπουν), αλλά φαίνεται ότι εξακολουθούν ακόμα να υπάρχουν συμπολίτες μας που έχουν την άποψη πως η απώλεια της πρώτης κατοικίας (όπως και άλλων αγαθών) αποτελεί «δίκαιη» συνέπεια για αυτούς που δεν «προνόησαν». Είναι έτσι και, επιπλέον, δικαιούται ένα σύγχρονο κράτος να στερεί από τους ανθρώπους του βασικά αγαθά, όπως η στέγαση, η ύδρευση, η θέρμανση, η υγεία και η εκπαίδευση; ή, ακόμα περισσότερο, να επιτρέπει να τα στερηθούν ;
Τα καταστροφικά αποτελέσματα
Οι πληγές της σύγχρονης (μέχρι σήμερα) επταετίας μας όλο και βαθαίνουν, όπως από αρκετούς είχε προβλεφθεί, όπως από πολλούς έχει βιωθεί και όπως, ίσως, θα έπρεπε όλοι να κατανοούν, αν έχουν στοιχειώδη εικόνα της κοινωνίας μας. Οι ρυθμοί της πρόσβασης των πολιτών στην δικαστική διαδικασία για την ένταξη στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά αποτελούν μια επαρκή ένδειξη γι’ αυτό που συμβαίνει. Χιλιάδες αιτήσεις, στα ειρηνοδικεία όλης της χώρας, οδήγησαν σε πανικό τις υπηρεσίες τους, αφού οι δίκες έφτασαν να προσδιορίζονται και σε 8 ή περισσότερα χρόνια, ενώ η αποδοχή αρκετών απ’ αυτές τις αιτήσεις οδήγησε το κράτος σε περιορισμούς τύπου «συνεργαζόμενου δανειολήπτη», «ελάχιστου εισοδήματος» και «ανώτατης αντικειμενικής αξίας για προστασία». Μεταξύ των παραπάνω δεν μπορούσαν να είναι οι έμποροι, καθώς υποτίθεται ότι προστατεύονταν από τον πτωχευτικό νόμο, που όμως δεν προστατεύει την πρώτη κατοικία, αλλά, αντίθετα, επιβάλλει την ρευστοποίηση όλης της περιουσίας. Πέρα από τους εκατοντάδες χιλιάδες παραπάνω, ο καθένας μας μπορεί να σκεφτεί περιπτώσεις φίλων που απέφυγαν ακόμα κι αυτές τις νόμιμες οδούς, είτε λόγω οικονομικής αδυναμίας (εξαιτίας του υψηλού κόστους πρόσβασης στη δικαιοσύνη), είτε από φόβο για κοινωνικό στιγματισμό λόγω της επαγγελματικής ή κοινωνικής τους θέσης, προτιμώντας να περιορίσουν (όπως, αναγκαστικά, και οι προηγούμενοι) την ζωή τους σε ασφυκτικά επίπεδα διαβίωσης.
Όλα αυτά δεν είναι παρά το αποτέλεσμα της κοινωνικής και οικονομικής καταστροφής που έχει συμβεί, η οποία δεν φαίνεται μόνο από τους άστεγους και τους κοινωνικά σιτιζόμενους, αλλά και από τους ουσιαστικά ανασφάλιστους (που έχουν περιορισμένη πρόσβαση στο σύστημα υγείας ή αδυνατούν να ζητήσουν σύνταξη γιατί οφείλουν μεγάλα ποσά ασφαλιστικών εισφορών), τους χιλιάδες που καθημερινά σχηματίζουν ουρές στις ΔΟΥ, στη ΔΕΗ (ή ακόμα και στην ΕΥΑΘ) για να ρυθμίσουν τις οφειλές τους, αυτούς που έχουν σηκώσει τα χέρια ψηλά και περιμένουν να έρθει το «αναπότρεπτο». Δεν υπάρχει κανείς μας που να μην τα βλέπει αυτά, όπως και δεν υπάρχει κανείς που να μην έχει καταλάβει ότι η κοινωνία καταστρέφεται (επί χρόνια τώρα) για να επιβιώσουν οι τράπεζες, ενώ οποιαδήποτε άλλη (σαν αυτές) ιδιωτική επιχείρηση αφήνεται ή και οδηγείται στον μαρασμό και η συνταγματική υποχρέωση του κράτους για την εξασφάλιση σε όλους τους πολίτες των παραπάνω θεμελιωδών κοινωνικών αγαθών έχει τουλάχιστον ξεχαστεί.
Τι επιβάλλεται;
Η παραπάνω ακριβώς πολιτική είναι που «επιβάλλει» σε όλους μας να σταθούμε δίπλα στο αίτημα κοινωνικών ομάδων για υποστήριξη τουλάχιστον της πρώτης κατοικίας και τουλάχιστον έναντι των ευνοημένων τραπεζών και του προς όφελός τους αυτοχειριαζόμενου ελληνικού Κράτους, χωρίς ποτέ να εγκαταλείπουμε το αίτημα για την εξασφάλιση από το κράτος της πρόσβασης όλων μας στα θεμελιώδη κοινωνικά αγαθά. Η πρόσβαση αυτή θα μας επιτρέψει να «αναπνεύσουμε» και να μπορέσουμε να δούμε πιο καθαρά τα πράγματα και, ίσως, να αντιδράσουμε.
Όσο αυτό δεν γίνεται, επιβεβαιώνεται απλώς η άποψη πολλών ότι η πρόκληση αδυναμίας αντίδρασης είναι βασικός λόγος της «ασφυξίας» που μας έχει επιβληθεί.
* Ο Ηλίας Τσούπης είναι δικηγόρος
