Ένα μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα νέων μέτρων έρχεται σε περιτύλιγμα «ανάπτυξης»
1 «Αναπτυξιακό» πρόγραμμα χωρίς διάλογο
Η κυβέρνηση, σε όλους τους τόνους, προσπαθεί να μας πείσει ότι η χώρα βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης και ότι τον Αύγουστο 2018 θα έχουμε καθαρή έξοδο από τα μνημόνια. Την ίδια στιγμή, τόσο τα οικονομικά μεγέθη όσο και τα έργα της, κάθε άλλο παρά επιβεβαιώνουν αυτές τις επικοινωνιακές, προς άγραν ψήφων, «ατάκες».
Στο Eurogroup της Σόφιας στις 27 Απριλίου η κυβέρνηση κατέθεσε το περίφημο αναπτυξιακό της σχέδιο, υπό τον βαρύγδουπο τίτλο «Αναπτυξιακή Στρατηγική για το Μέλλον».
Μια πρώτη παρατήρηση: Η κυβέρνηση συνεχίζει, για τέταρτο χρόνο, την γνωστή αντιδημοκρατική, εθελόδουλη πρακτική της, όπως έκανε με το 3ο μνημόνιο και όλα όσα ακολούθησαν. Αντί να ενημερώσει τον λαό και να αναπτυχθεί ένας διάλογος για το τι θα πρέπει να γίνει την «επόμενη μέρα των μνημονίων», ετοιμάζει νέα κείμενα δεσμεύσεων και τα συζητά με τους δανειστές ερήμην του λαού. Η ευαισθησία της για διάλογο εξαντλείται στις κομματικές φιέστες για την ανάπτυξη που οργανώνει, με την παρουσία του πρωθυπουργού, ανά την Ελλάδα. Μια τέτοια «επιτυχής συζήτηση», με την πλήρη απουσία του λαού που διαδήλωνε ειρηνικά σε άλλο σημείο, έγινε πριν από ένα δεκαπενθήμερο και στη Μυτιλήνη.
Όποιος έχει διαβάσει αυτό το «περίφημο» αναπτυξιακό σχέδιο –κάποια στιγμή ο κ. Τσακαλώτος είχε μιλήσει για «ολιστικό αναπτυξιακό σχέδιο» (τρομάρα του)– διαπιστώνει το μέγεθος του αδιεξόδου, αλλά και την ανικανότητα και την προχειρότητα της κυβέρνησης να σχεδιάσει την επόμενη μέρα των μνημονίων που η ίδια επικαλείται. Δεν υπάρχει ούτε το ελάχιστο περιθώριο να αξιολογηθεί το συγκεκριμένο κείμενο από τη σκοπιά των λαϊκών αναγκών και συμφερόντων. Είναι ένα νεοφιλεύθερο, αντιλαϊκό κατασκεύασμα που κινείται στις ράγες των μνημονίων, κατά τα πρότυπα των μεσοπρόθεσμων αλλά σε πιο ελαφριά μορφή, όσον αφορά τον τρόπο γραφής του.
2 Μνημονιακές προσεγγίσεις για την επόμενη μέρα
Πρόκειται για ένα απόλυτα αόριστο, γενικόλογο κείμενο που περιέχει μόνο δεσμεύσεις για τα πρωτογενή πλεονάσματα και ευχές για ανάπτυξη στο 2% και πολιτικές που «θα» ακολουθηθούν χωρίς να καταγράφεται κάτι καθορισμένο. Ένα ευχολόγιο που περιλαμβάνει, απλά λεκτικά, ακόμα και αύξηση στον κατώτατο μισθό και λειτουργία των συλλογικών συμβάσεων, χωρίς να γίνεται καμία αναφορά στο τι και πώς θα γίνει αυτό. Επί της ουσίας, πρόκειται για ένα ευχολόγιο που κατατέθηκε για να κατατεθεί. Η κυβέρνηση έριξε για μία ακόμα φορά «λευκή πετσέτα» και αναμένει τις εντολές των δανειστών για να εμβαθύνει τις αναλύσεις, τις δεσμεύσεις και τα μέτρα του «αναπτυξιακού πλαισίου». Έτσι εξηγείται, για μία ακόμα φορά, γιατί δεν έγινε κανένας διάλογος με την κοινωνία και όσα πληροφορηθήκαμε, που δεν ήταν κάποιο μυστικό σχέδιο, τα πληροφορηθήκαμε μετά το Eurogroup. Το πρόγραμμα παρουσιάστηκε, αλλά φυσικά δεν εγκρίθηκε. Συνεπώς, αναμένουμε τον λογαριασμό των μέτρων που θα συνδεθούν με τα ευρύτερα θέματα του χρέους και της «μεταμνημονιακής εποπτείας».
Η εξέλιξη του αναπτυξιακού σχεδίου, δυστυχώς, μας θυμίζει το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ των εκλογών του Γενάρη του 2015 και όσα ακολούθησαν μετά. Το πρόγραμμα ετοιμαζόταν από μια κλειστή ομάδα, υπό τον Δραγασάκη, από τον Ιούλιο του 2012, αλλά ποτέ δεν φτιάχτηκε. Ενδιάμεσα, έγιναν μια σειρά φιέστες αναπτυξιακού χαρακτήρα, όπως και τώρα. Πρόγραμμα όμως ποτέ δεν παρουσιάστηκε και έμειναν ξεκρέμαστες οι «υποσχέσεις της Θεσσαλονίκης. Χωρίς πρόγραμμα ξεκίνησαν τη διαπραγμάτευση, με τη λογική της περίφημης –για να θυμηθούμε το 2015– «δημιουργικής ασάφειας», που οδήγησε τελικά στην υποταγή και το 3ο μνημόνιο. Κάθε ομοιότητα στην πρακτική Τσακαλώτου – Δραγασάκη κ.ά. του τότε με το σήμερα είναι απλά συμπτωματική… Οι άνθρωποι έχουν ξεκάθαρο το καθήκον τους. Δεν ετοιμάζουν απολύτως τίποτα, ο στόχος είναι να κάθονται στις κυβερνητικές καρέκλες και να εκτελούν τις εντολές των δανειστών. Έτσι τα σχεδίασαν ως αντιπολίτευση κοροϊδεύοντας τον λαό περί κατάργησης των μνημονίων, έτσι κάνουν ως κυβέρνηση πιστεύοντας ότι ο λαός θα τρώει επ’ αόριστον κουτόχορτο.
Το πρόγραμμα αναφέρει δέσμευση για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% μέχρι και το 2022 και ένα γενικό νούμερο όσον αφορά τον ετήσιο ρυθμό μεγέθυνσης πάνω από 2%, που «θα υποστηρίζεται από ισχυρή ανάκαμψη των επενδύσεων και της ιδιωτικής κατανάλωσης», τελεία. Αυτό είναι το πλαίσιο. Ποιες επενδύσεις, από πού θα βρεθούν τα χρήματα, με ποιους όρους, τι θα χρηματοδοτήσει το τραπεζικό σύστημα και με ποιους πόρους, πώς θα αυξηθεί η ιδιωτική κατανάλωση κ.λπ., αυτά είναι λεπτομέρειες. Ο στόχος τέθηκε, συμπληρώθηκε με τις ευχές για τις πολιτικές που «θα» ακολουθηθούν, ε μην είμαστε και αχάριστοι.
Φυσικά τέτοιες προσεγγίσεις χωρίς ανάλυση και τεκμηρίωση αγγίζουν το όριο της γελοιότητας. Όμως το αυτί της κυβέρνησης «δεν ιδρώνει», έχουν κάνει και χειρότερα, σε αυτό θα κολλήσουν; Εξάλλου, όπως προαναφέραμε, το «κοστούμι» θα το ετοιμάσουν οι δανειστές. Οι εγχώριοι εντολοδόχοι τους, απλά θα φροντίσουν για την υλοποίηση των μέτρων, για να πετύχουν καλύτερα πλεονάσματα υπέρ των δανειστών και σε βάρος του λαού και της οικονομίας, όπως έκαναν το 2016 και το 2017.
3 Ευχές και επιθυμίες χωρίς τεκμηρίωση
Για να έχουμε μια εικόνα της αξιοπιστίας αυτών των μεγεθών, υπενθυμίζουμε μερικά γεγονότα τεκμηριωμένα με νούμερα και όχι με ευχές. Το 2017 το όριζαν ως χρονιά μεγάλης ανάπτυξης, με αύξηση 2,7% στο ΑΕΠ. Σε αυτό επιχειρηματολογούσαν και οι γνωστοί «θεσμοί». Τελικά με τα προσωρινά στοιχεία, που όταν θα γίνουν οριστικά είναι πολύ πιθανό να είναι αρκετά χαμηλότερα λόγω κυρίως ιδιωτικής κατανάλωσης, το 2017ο ρυθμός ήταν 1,4%. Στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού τον Δεκέμβρη του 2017 προέβλεπαν, για το 2018, μεγέθυνση του ΑΕΠ. Μετά τις προς τα κάτω αναθεωρήσεις από την Ε.Ε. και τον ΟΟΣΑ, κάτω ή στο 2%, ελπίζουμε πλέον στο «πάνω από 2%» χωρίς να προσδιορίζεται κανένα άλλο στοιχείο. Απλά ευχές για στήριξη στην αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης και των επενδύσεων. Αν η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης θεωρούν ότι θα προέλθει από την αύξηση του τουρισμού, ας βγουν να το πουν. Οι καταναλωτές, ο λαός συνεχίζουν να βρίσκονται στη φάση συρρίκνωσης των δαπανών ακόμα και για τα τρόφιμα, όπως μπορεί κανείς να δει σε παζάρια, λαϊκές κ.λπ. Όσον αφορά την αύξηση των επενδύσεων, αυτή έχει καταντήσει ανέκδοτο.
Σε μια περίοδο που η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε ανοδική φάση και η μεγέθυνση στην Ε.Ε. φτάνει στο υψηλότερο σημείο της (2,4% τo 2017) εδώ και πλέον μίας δεκαετίας, η Ελλάδα ήταν ο ουραγός το 2017 (1,4%). Έχει όμως την πρωτιά σε άλλα «θέματα».
Είναι η πρώτη στην Ε.Ε. (δεύτερη παγκόσμια μετά την Ουκρανία) στο μέγεθος των προβληματικών δανείων, τα οποία αντιστοιχούν στο 51,2% των δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα. Με ευχές για εξυγίανση των τραπεζών χωρίς ποσοτικούς στόχους, τι θα χρηματοδοτήσουν και από πού θα βρουν τα κεφάλαια, δεν μπορούμε να μιλάμε για «έκρηξη» (rebound) επενδύσεων. Η χρηματοδότηση προς τον ιδιωτικό τομέα συνεχίζει να μειώνεται με γρήγορους ρυθμούς για ένατο κατά σειρά χρόνο. Το 2017 που είχαμε ανάπτυξη 1,4% η τραπεζική χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα μειώθηκε κατά 5%. Όσον αφορά στην κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών, ας θυμηθούμε ότι από τα 29,2 δισ. υπαρκτά κεφάλαια είναι μόλις 8, τα υπόλοιπα είναι «υποσχετικές» μέσω του αναβαλλόμενου φόρου.
Η Ελλάδα είναι επίσης πρώτη, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΝΤ, στην αποεπένδυση – εκροή κεφαλαίων. Ενώ η κυβέρνηση μας μιλούσε για έκρηξη εισροής ξένων κεφαλαίων για άμεσες επενδύσεις, κάτι που δεν επιβεβαιωνόταν από την πορεία της οικονομίας, έρχεται το ΔΝΤ και υποστηρίζει ότι έχουμε εκροή κεφαλαίων αντί για εισροή. Μάλιστα, η εκροή στα χρόνια της κρίσης έχει αυξηθεί δραματικά, συγκριτικά με πριν. Με μια τέτοια εξέλιξη, πού θα βρεθούν τα κεφάλαια για την έκρηξη των επενδύσεων, όταν ο τραπεζικός τομέας δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει ούτε στο ελάχιστο και ταυτόχρονα υπάρχει εκροή κεφαλαίων;
4 Για τον ΣΥΡΙΖΑ δεν υπάρχει εναλλακτική λύση από τα μνημόνια
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, δέσμια της μνημονιακής της μετάλλαξης, δεν αναζητά λύσεις ανάπτυξης με βάση ένα ορθολογικό πρόγραμμα παραγωγικής ανασυγκρότησης που θα αντιμετωπίζει συνεκτικά όλο το φάσμα των προβλημάτων της «ισοπεδωμένης» από τα μνημόνια ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Έχει ασπαστεί την λογική των δανειστών, κινείται με βάση αυτήν και αναμένει εντολές για εκτέλεση. Η αδυναμία που δήλωσε ο Τσίπρας το 2015 –ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση– δεν αφορούσε μόνο το τότε. Αφορά το σύνολο πλέον της πολιτικής τους συνείδησης και συγκρότησης. Συνεχίζουν σε μια πορεία «σοσιαλδημοκρατικοποίησης» και «κυβερνητισμού», ακολουθώντας τον δρόμο που χάραξε το ΠΑΣΟΚ κατά το παρελθόν.
Η περίπτωση με το μεταμνημονιακό «αναπτυξιακό» πρόγραμμα, καταγράφει το οριστικό γύρισμα της πλάτης σε κάθε αντίληψη που είναι διαφορετική προς το νεοφιλελευθερισμό των δανειστών. Συνεχίζουμε με τις ίδιες μνημονιακές λογικές και μετά τα μνημόνια, είναι το κεντρικό τους μοτίβο. Αυτή τη φορά, ότι κάνουν θα το κάνουν στο όνομα της «ανάπτυξης», όπως ότι έκαναν μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 το έκαναν στο όνομα του λαού για τη βελτίωση του 3ου μνημονίου, που ήδη είχαν υπογράψει. Τα αποτελέσματα του 2015 είναι γνωστά και προδιαγράφουν τι θα γίνει και στη συνέχεια.
