Όσο πληθαίνει η έκδοση ποιητικών συλλογών, τόσο λιγοστεύουν οι άνθρωποι που διαβάζουν ποίηση. Το γεγονός αυτό φαίνεται παράδοξοαλλά «ισχύει» –όπως είναι η έκφραση της μόδας.
Το επιπλέον ενδιαφέρον είναι ότι παράγεται σημαντικός ποιητικός λόγος, αλλά είναι δύσκολο για έναν αναγνώστη να βρει άκρη. Οι αυτοεκδόσεις και η επί πληρωμή έκδοση ποιητικών συλλογών από διάφορους εκδοτικούς οίκους, έχουν γεμίσει τίτλους τη βάση Βιβλιονέτ…
Δεν το γράφω με καμία απαξιωτική διάθεση. Μικρά διαμάντια κρύβονται συχνά μέσα σε όλο αυτό το εκδοτικό χάος. Και όταν τα ανακαλύπτεις γοητεύεσαι.
Οι πολιτιστικές σελίδες του Δρόμου, προσπαθούν να αναδείξουν όλη αυτή τη σημαντική δημιουργία. Έχω όμως τη γνώμη ότι εκεί που θα έπρεπε να γίνει δουλειά, να ανακαλύψουμε και πάλι τη δύναμη της ποίησης, είναι στα παιδιά και βεβαίως στο σχολείο, στην εκπαίδευση που παίρνει τον ποιητικό λόγο και τον αποξηραίνει. Τον κάνει ένα ακόμη μάθημα που προκαλεί βαθιά χασμουρητά στους μαθητές…
Έτσι, δεν μπορούμε παρά να καλωσορίζουμε εγχειρήματα, όπως τα ποιήματα για παιδιά της γνωστής στιχουργού Μαριάννας Αβούρη, που κυκλοφόρησαν πρόσφατα από τις εκδόσεις Βακχικόν. Τα «π», τα «φ» τα πώς και τα γιατί, ο τίτλος του βιβλίου, που διακρίνεται –μεταξύ άλλων– και για το χιούμορ και την πρωτοτυπία του.
Η ποίηση, οι λέξεις γίνονται αφορμή ανακαλύψεων και διασκέδασης.
Συνέντευξη στον Κώστα Στοφόρο
Γιατί ένα βιβλίο με ποιήματα για παιδιά; Ποια είναι η μέχρι τώρα ανταπόκριση;
Καταρχάς, γιατί και εγώ, ως παιδί, ποιήματα έγραφα. Άρα ξεκινάω με το ότι μου ήταν κάτι πολύ οικείο. Κατά δεύτερο λόγο, γιατί θεωρώ πως η ποίηση έχει μια ευθύτητα και μια απλότητα με την οποία τα παιδιά μπορούν να συνδεθούν. Δεν είναι τυχαίο ότι ένα παιδί πιο εύκολα θα ανακαλέσει έναν στίχο ποιήματος, από ότι μια παράγραφο ενός βιβλίου. Επιπλέον, ένα ποίημα, πέραν του καθαρά γνωστικού μέρους, είναι λέξεις, εικόνες και μουσικότητα. Για μένα, αυτός ο συνδυασμός οπτικοακουστικών ερεθισμάτων που προσφέρει η ποίηση, όχι μόνο ενεργοποιεί τη φαντασία των παιδιών, αλλά τους δίνει και την ελευθερία να επιλέξουν τον τρόπο με τον οποίο θα την προσλάβουν.
Είναι θετική η ανταπόκριση του κόσμου, και αυτό με συγκινεί πολύ, δεδομένου μάλιστα ότι είναι και το πρώτο μου συγγραφικό έργο. Με εξέπληξε ευχάριστα το γεγονός ότι το διάβασαν και μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά, καθώς και ενήλικες, γιατί η αλήθεια είναι ότι η «καθαρή ματιά» δεν έχει ηλικία. Σε γενικές γραμμές, είμαι πολύ ευχαριστημένη από την αποδοχή του βιβλίου και πραγματικά εύχομαι να μπορέσω να κάνω και άλλα όμορφα πράγματα στο μέλλον.
Γιατί διάλεξες να εικονογραφήσουν το βιβλίο σου παιδιά;
Όταν τέθηκε το θέμα της εικονογράφησης του βιβλίου, αμφιταλαντευόμουν αρκετά. Η αρχική μου σκέψη ήταν ότι τα ποιήματα αυτά, τη χρονική στιγμή που γράφτηκαν, δεν γράφτηκαν με σκοπό να γίνουν βιβλίο. Ήταν απλά η ανάγκη μου να προσεγγίσω την παιδική ψυχή, η οποία πάντα με συγκινούσε και με ενέπνεε. Αν και στην πορεία αποτέλεσαν μια συλλογή που τελικά εκδόθηκε, ήθελα να κρατήσουν αυτόν τον αυθορμητισμό με τον οποίο γράφτηκαν. Έτσι μια μέρα, ρώτησα τα παιδιά μου –έχω έναν γιο 8 και μια κόρη 11 ετών– αν θα ήθελαν να ζωγραφίσουν για το βιβλίο. Από τη στιγμή που εκείνα δέχθηκαν, δεν υπήρξε δεύτερη σκέψη μετά.
Είχα κάνει την ίδια ερώτηση και στην Εύη Τσιτιρίδου: Αν και γράφονται και εκδίδονται εξαιρετικές ποιητικές συλλογές, η σχέση των Ελλήνων με την ποίηση νομίζω έχει πάψει να είναι αυτή που ήταν στο παρελθόν. Που το αποδίδεις;
Αν και ο Έλληνας και αγοράζει και διαβάζει βιβλία, δυστυχώς είναι μικρό το ποσοστό αυτών που διαβάζουν ποιητικές συλλογές. Παρότι στις μέρες μας έχουμε πολλούς αξιόλογους ποιητές, η πλειοψηφία επιλέγει να θυμάται μόνο τα μεγάλα ονόματα του παρελθόντος. Λες και η ποίηση έπαψε για κάποιον λόγο να αποτελεί μέρος της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας. Τα πράγματα είναι σαφώς χειρότερα όταν πρόκειται για παιδική ποίηση, όπου εκεί είναι πολύ περιορισμένη η αντιπροσώπευση. Η αίσθησή μου είναι ότι η παιδική ποίηση ίσως να παραγκωνίζεται από τον εκδοτικό χώρο. Οι λόγοι που συμβαίνει αυτό θα μπορούσαν να είναι πολλοί και διάφοροι: γιατί θεωρείται είδος παροπλισμένο, γιατί είναι είδος παρεξηγημένο, γιατί είναι οικονομικά ασύμφορη, κ.ο.κ. Πιστεύω, πάντως, ότι είναι επιτακτική η ανάγκη να επανατοποθετήσουμε την ποίηση –παιδική και ενηλίκων– εκεί που της αξίζει. Ο Έλληνας ήταν ανέκαθεν ποιητής και όχι τυχαία.
Πώς θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε ώστε τα παιδιά να ανακαλύψουν και πάλι την ποίηση;
Ειδικά στις πρώτες ηλικίες, τα παιδιά λειτουργούν καθ’ εικόνα των γονιών τους, συνεπώς από εμάς τους μεγάλους ξεκινά η προσπάθεια. Μπορούμε λοιπόν πρώτα-πρώτα να δίνουμε το καλό παράδειγμα. Μπορούμε επίσης να αγοράζουμε βιβλία και μουσικά άλμπουμ για τα παιδιά μας, ούτως ώστε να τα εξοικειώσουμε από νωρίς με τον έμμετρο λόγο, που ίσως έτσι αποτελέσει και μέρος της ζωής τους στη συνέχεια. Καλό θα ήταν να αποφεύγουμε το «έτοιμο και ευκολοχώνευτο» περιεχόμενο με τη σκέψη ότι τα παιδιά μας δεν μπορούν να κατανοήσουν κάτι πιο ποιοτικό, καθώς διαθέτουν ένα πεδίο αντίληψης ευρύτατο. Είναι κρίμα, για παράδειγμα, ένα παιδί να αποστηθίζει και να αναπαράγει ένα δίστιχο από μια διαφήμιση αλλά ουδέποτε από ένα ποίημα, γιατί απλά δεν είχε αντίστοιχες προσλαμβάνουσες.
Θα μπορούσε το σχολείο, η εκπαίδευση, να αλλάξει τα πράγματα και πώς; Πώς κρίνεις τον τρόπο που προσεγγίζεται σήμερα η ποίηση;
Ως μαμά δύο παιδιών που πηγαίνουν στο Δημοτικό, γνωρίζω ότι η ποίηση υπάρχει στο σχολείο, όπως άλλωστε υπήρχε όταν ήμουν κι εγώ σε αυτήν την ηλικία μέσα στην ύλη των βιβλίων της γλώσσας ως λογοτεχνικό είδος. Πιθανότατα, μέσα στο υπάρχον εκπαιδευτικό πλαίσιο, δεν υπάρχει περιθώριο αλλαγών. Ένα καλό σενάριο για μένα θα ήταν εάν η ποίηση μπορούσε, παραδείγματος χάρη, να αυτονομηθεί από τη διδασκαλία της γλώσσας και να αποτελέσει ένα μάθημα επιλογής για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, όπως συμβαίνει με τη θεατρική αγωγή ή το μάθημα ευέλικτης ζώνης που υπήρχε μέχρι πρόσφατα. Αντίστοιχα, θα μπορούσε να ενταχθεί και στις μεγαλύτερες τάξεις ως μάθημα δημιουργικής γραφής. Καθότι μη ειδική, δεν ξέρω αν κάτι τέτοιο είναι όντως εφικτό. Νιώθω όμως πως θα ήταν πολλά υποσχόμενο.
Φωτογραφία: StratosProusalis
