Είναι καιρός να γνωρίσουμε λίγα περισσότερα για την πραγματικότητα*
Του Γιώργου Τοζίδη
Η επενδυτική τράπεζα των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) New Development Bank (NDB) εισέβαλε στην ελληνική επικαιρότητα με τη συνέντευξη που παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο υφυπουργός Οικονομικών της Ρωσίας και εκπρόσωπος-αντιπρόσωπος της νέας Αναπτυξιακής Τράπεζας Σεργκέι Στόρτσακ. Σε αυτήν τη συνέντευξη ο εκπρόσωπος της Τράπεζας απεύθυνε πρόσκληση συμμετοχής της Ελλάδας στη νέα τράπεζα και αυτήν την πρόσκληση την επανέλαβε και στην τηλεφωνική συνομιλία που είχε με τον πρωθυπουργό Α. Τσίπρα. Η πρόταση συνάντησε ακραίες θετικές και αρνητικές αντιδράσεις χωρίς να αναλυθούν τα πραγματικά δεδομένα της νέας τράπεζας και, κυρίως, οι δυνατότητες που δημιουργούνται για τη χώρα μας.
Τι προβλέπει το καταστατικό της νέας τράπεζας:
1. Η συμμετοχή θα είναι ανοικτή σε όλα τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ που συμφωνούν με τις αρχές που περιγράφονται στα Άρθρα της Συμφωνίας της Νέας Αναπτυξιακής Τράπεζας και τους όρους και προϋποθέσεις που θα προσδιορίζονται από το Ανώτατο Συμβούλιο. Στην τράπεζα θα μπορούν να συμμετάσχουν δανειζόμενες και μη χώρες ενώ καθιερώνεται και ο θεσμός του παρατηρητή για τα ενδιαφερόμενα κράτη-μέλη και για τους διεθνείς οικονομικούς θεσμούς.
2. Η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα θα έχει ένα αρχικό κατατεθειμένο κεφάλαιο ύψους 50 δισ. δολαρίων που προβλέπεται να αυξηθεί σε 100 δισ. δολάρια με τη συμμετοχή και άλλων χωρών-μελών. Το αρχικό κεφάλαιο θα καταβληθεί ισομερώς από τα πέντε ιδρυτικά κράτη-μέλη και αντίστοιχη θα είναι και η κατανομή των δικαιωμάτων ψήφου.
3. Η έδρα της τράπεζας θα είναι στη Σαγκάη και η προεδρία θα είναι εναλλασσόμενη ανά πέντε έτη μεταξύ των ιδρυτικών μελών.
Σημαντικοί λόγοι
Οι λόγοι που οδήγησαν στη δημιουργία της νέας τράπεζας έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον:
1. Αναγνωρίζεται η σπουδαιότητα παροχής χρηματοδοτικών μέσων για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων στους τομείς των υποδομών και της αειφόρου ανάπτυξης στις χώρες BRICS και στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες.
2. Διαπιστώνεται η αναγκαιότητα δημιουργίας ενός νέου διεθνούς χρηματοπιστωτικού θεσμού με σκοπό τη διευκόλυνση παροχής χρηματοδοτικών μέσων για την υλοποίηση των παραπάνω στόχων.
3. Επιδιώκεται η συνεισφορά σε ένα διεθνή χρηματοοικονομικό σύστημα που συμβάλλει στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και σέβεται το παγκόσμιο περιβάλλον.
Η δημιουργία της NDB είναι το αποτέλεσμα των μεγάλων αλλαγών που έχουν συντελεστεί στην παγκόσμια οικονομία την τελευταία δεκαετία. Οι αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες έχουν αυξήσει σημαντικά το μερίδιό τους στο παγκόσμιο ΑΕΠ και, πιο συγκεκριμένα, συνέβαλαν ουσιαστικά στην αύξησή του μετά την πρόσφατη κρίση. Πρόσθετα, η δημιουργία της Τράπεζας θα δώσει τη δυνατότητα εναλλακτικής αξιοποίησης των υψηλών συναλλαγματικών διαθεσίμων που κατέχουν οι χώρες BRICS. Σήμερα, σε μεγάλο βαθμό, αυτά τα διαθέσιμα επενδύονται στις αναπτυγμένες χώρες καλύπτοντας τα ελλείμματα των προϋπολογισμών ή των ισοζυγίων τους, ενώ στόχος της Τράπεζας είναι η αξιοποίησή τους για τη χρηματοδότηση επενδυτικών προγραμμάτων που θα στοχεύουν στη δημιουργία κατάλληλων υποδομών για την επίτευξη διατηρήσιμων ρυθμών ανάπτυξης με σεβασμό στο περιβάλλον στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες.
Προκειμένου να υλοποιήσει τους στόχους της, η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα μπορεί να εγγυηθεί, να συμμετέχει σε κοινοπρακτικά σχήματα, να δανειοδοτεί η ίδια ή να παρέχει την υποστήριξή της μέσω άλλων χρηματοοικονομικών εργαλείων για την υλοποίηση δημόσιων ή ιδιωτικών (συμπεριλαμβανομένων των συμπράξεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα) επενδυτικών σχεδίων, σε κάθε δανειζόμενο κράτος, όπως επίσης και να επενδύει στο μετοχικό κεφάλαιο ή να διευκολύνει την πρόσβαση επιχειρήσεων από όλους τους τομείς της οικονομίας (αγροτική παραγωγή, μεταποίηση, υπηρεσίες) στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου. Επίσης, η Τράπεζα θα συγχρηματοδοτεί, εγγυάται ή συνεγγυάται με άλλους διεθνείς χρηματοοικονομικούς θεσμούς, εμπορικές τράπεζες ή άλλες κατάλληλες εταιρίες, τα επενδυτικά σχέδια που είναι σύμφωνα με την αποστολή της. Θα μπορεί, επίσης, να παρέχει τεχνική υποστήριξη για την προετοιμασία και την υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων που χρηματοδοτούνται από την Τράπεζα.
Πρόσκληση – πρόκληση για την Ελλάδα
Όσον αφορά στα κράτη μη μέλη, το Ανώτατο Συμβούλιο της Τράπεζας, με ειδική πλειοψηφία, έχει τη δυνατότητα να εγκρίνει μια γενική πολιτική βάσει της οποίας η Τράπεζα εξουσιοδοτείται να αναπτύξει τις εργασίες που περιγράφονται στους σκοπούς της σε σχέση με δημόσια ή ιδιωτικά έργα σε τρίτες χώρες υπό τον όρο ότι με την υλοποίηση του επενδυτικού σχεδίου εξυπηρετούνται και τα συμφέροντα ενός κράτους-μέλους, όπως καθορίζονται από την εν λόγω πολιτική. Ακόμη, το Συμβούλιο, με ειδική πλειοψηφία, δύναται,σε εξαιρετικές περιπτώσεις, να χρηματοδοτεί την υλοποίηση συγκεκριμένων, δημόσιων ή ιδιωτικών, έργων σε τρίτες χώρες, εφόσον αυτά είναι συμβατά με τις αρχές που περιγράφονται στο καταστατικό της νέας τράπεζας.
Η απόφαση για τη συμμετοχή της Ελλάδας στη νέα τράπεζα, με βάση τα όσα, συνοπτικά, αναφέρθηκαν παραπάνω θα ληφθεί με καθαρά πολιτικά και όχι οικονομικά κριτήρια:
1. Οι χρηματοδοτικές ανάγκες που καλύπτει η νέα τράπεζα μπορούν να καλυφθούν, με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις, από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (η οποία, με βάση τα στοιχεία για το 2012, έχει παράσχει δάνεια και πιστωτικές διευκολύνσεις διπλάσιου ύψους σε σύγκριση με την Παγκόσμια Τράπεζα). Δυστυχώς, παρόμοια σχέδια απουσιάζουν από τον επενδυτικό χάρτη της χώρας μας που τα τελευταία χρόνια επικεντρώθηκε στο ξεπούλημα των δημόσιων υποδομών και όχι στη διατύπωση αναπτυξιακών σχεδίων για την αξιοποίησή τους.
2. Παρότι δεν υφίσταται τυπική απαγόρευση συμμετοχής στη νέα τράπεζα ενός κράτους-μέλους της Ε.Ε. (άλλωστε πολλές χώρες της Ε.Ε. έχουν δηλώσει την πρόθεσή τους να συμμετάσχουν στη νέα επενδυτική τράπεζα της Κίνας) η σχετική απόφαση της Ελλάδας θα πρέπει να είναι ενταγμένη σε ένα συνολικό σχέδιο αναθεώρησης του γεωπολιτικού προσανατολισμού της. Υπενθυμίζεται ότι μεταξύ των όρων του Mνημονίου είναι και η απαγόρευση κάλυψης των χρηματοδοτικών αναγκών της από πηγές εκτός Ε.Ε. και ΔΝΤ.
3. Οι ΗΠΑ έχουν επιτύχει να εντάξουν στο πλευρό τους την Ε.Ε. στον νέο ψυχρό πόλεμο με αντιπάλους την Κίνα και τη Ρωσία και η περιοχή μας είναι ένα από τα βασικά πεδία διεξαγωγής αυτού του «πολέμου» (π.χ. αυτές τις μέρες διεξάγεται, για πρώτη φορά, στη Μεσόγειο κοινή άσκηση των ενόπλων δυνάμεων Ρωσίας και Κίνας). Οι αντιδράσεις των ΗΠΑ για τον ρωσικό αγωγό φυσικού αερίου (βλέπε αναταραχή στην πΓΔΜ) αποτελούν ένα μικρό δείγμα των απειλών που θα αντιμετωπίσει η χώρα μας εάν θελήσει να αξιοποιήσει τη γεωπολιτική θέση της. Η κινητοποίηση του λαϊκού παράγοντα είναι, και σε αυτήν την περίπτωση, ο αποφασιστικός κρίκος που θα κρίνει την επιτυχία του εγχειρήματος.
* Με αυτόν τον τίτλο ο Fidel Castro δημοσίευσε άρθρο του στη Granma στις 21.07.2014, με το οποίο χαιρέτισε τη δημιουργία της επενδυτικής τράπεζας των BRICS και κάλεσε σε συμμετοχή και άλλων χωρών και ιδιαίτερα αυτών που αγωνίζονται για την ανάπτυξή τους και θέλουν να συμβάλλουν στην προώθηση της συνεργασίας και της αλληλεγγύης μεταξύ των λαών.
